(foto's: Canvas - Pieter Embrechts; Jan Smets - François de Schouwer, Jo Swinnen, Marcel Kocken, Ferre Uytterhoeven)
In het nieuwe Canvas-programma 'Man over woord',..." doet de overigens sympathieke presentator Pieter Embrechts een opmerkelijke uitspraak: "Voor mij kan alles, als het maar geen Mechels is". Is het Mechels dan écht zo'n vreselijk lelijk taaljte? Ligt de Mechelaar wakker van zo'n 'stoute' uitspraak, of weet hij dat allemaal te relativeren? Ik vroeg het aan vier bekende Mechelaars die regelmatig het dialect 'bezigen'...
In het programma dat op vrijdagavond wordt uitgezonden, gaat presentator Pieter Embrechts (°1972) die van vele markten thuis is, in zes afleveringen op zoek naar de schoonheid en de geheimen van onze taal. Het is een wonderlijke zoektocht met verrassende en soms ook wel hilarische wendingen. Op vrijdag 18 november ging de eerste aflevering door van dit toch wel aparte taalprogramma. Pieter Embrechts toont er zich in als een nieuwsgierige ontdekkingsreiziger. Het programma gaat over dt-fouten, over de oorsprong van een woord, van poldernederlands tot dronkemansklap, de West-Vlaamse g-klank en over hoe onze taal klonk 500 jaar na Christus. Je kan het echt wel als een boeiende zwerftocht door het Rijk van de Taal betitelen.
Eén uitspraak van deze zanger, presentator, acteur en creatieve duizendpoot, doet in Mechelen wel de wenkbrauwen fronsen: "Voor mij kan alles, als het maar geen Mechels is..." Met deze uitspraak confronteer ik de volgende Maneblussers...
(foto: Jan Smets - Jo Swinnen met zijn groep Nite Spirit)
Jo Swinnen die met zijn groep Nite Spirit regelmatig liedjes in het Mechels brengt, had tot hiertoe nog niet gehoord van het nieuwe televisieprogramma, en zéker al niet van de 'tegendraadse' mening van presentator Pieter Embrechts, maar vindt dat mensen die zoiets zeggen 'niet van de weireld' zijn. "Alle dialecten hebben hun schoonheid en charme." Volgens Jo Swinnen is deze uitspraak gedaan, louter om op te vallen, en moeten we er verder niets achter zoeken. "Mechels is hiel schoên!" weerlegt de bekende zanger van ondermeer 'trots op Sint-Roembots' en andere meezingers, de boutade van Pieter Embrechts. Verder betekent zo'n uitspraak niets voor deze Maneblusser. Jo geeft nog graag mee dat hij samen met zijn groep op de Mechelse Kerstmarkt zal te beluisteren zijn met 'Kèssemis in Mechelen'. "Dit wordt gegarandeerd weer een succes. Op 17 december treden we ook op in Café Melaan met ons Mechels répertoire. Daar is beslist vraag naar. Ons liedje 'Kèssemis in Mechelen' moet je maar eens opsnorren op Youtube. Daar kan je merken dat er zeker een publiek is voor ons dialect. Gelukkig maar!" En daarmee is voor hem de kous af...
(foto: Jan Smets - François de Schouwer alias de Mechelse belleman)
François de Schouwer, beter bekend als de kleurrijke Belleman van Mechelen, die zijn sporen verdiende in het amateurtoneel in onze stad, en het écht Mechelse Sinte-Mettelied met bravoure weet te brengen, reageert wat verbaasd: "Als je 't Mechels niet kent of begrijpt, oordeel je er beter niet te vlug en ongenuanceerd over. Trouwens het Mechels is één van de weinige dialecten in Vlaanderen dat door iedereen kan verstaan of begrepen worden. Dat kan ik nog dagelijks ervaren als ik mensen ontmoet die niet van deze stad zijn. Wat is dan zo verkeerd met 'ons' Mechels?" Ja, François de Schouwer vindt ons dialect één van de allermooiste, met vooral heel 'schone klanken' zoals de typische A-klank. "de uitspraak van de presentator van het Canvasprogramma, Pieter Embrechts, staat voor zijn rekening. Ze is flink overdreven." Verder wil de Mechelse Belleman nog kwijt dat je prachtige volksliedjes kan maken in ons dialect. "Je kan er fijn op rijmen..." François de Schouwer is duidelijk fier op zijn taal, en getuigt hier graag over...
(foto: Jan Smets - Marcel Kocken in de Faculteit van het Mechels dialect)
Als 'cultuurpaus', schrijver, gids, medewerker aan radioprogramma's en 'opperste beschermheer van het Mechels, noemt Marcel Kocken de uitspraak 'goeie reklame voor ons dialect'. "Zo zijn we toch maar in het nieuws geweest. Het wekt de nieuwsgierigheid. Da's dus goed!" Mechels is voor geboren Mechelaar Marcel Kocken zijn moedertaal. Hij is er in opgegroeid en opgevoed in de wijk Leuvensesteenweg, en werd later zelfs nog onderwezen in het dialect. "Je kan er ook beter je emoties in kwijt - méér dan in het huidige Nederlands dat eerder een 'kunsttaal' is zoals ze is geëvolueerd. Ikzelf heb totaal geen probleem met dialect - integendeel - en dan al zeker niet met het Mechels!" Marcel Kocken is een onverbeterlijk pleitbezorger van het dialect dat in onze Dijlestad wordt gesproken. Hij praat er graag en met grote deskundigheid over. Zo gaf hij het voorbije jaar nog lessen in de 'Faculteit van het Mechels dialect'. Deze optredens van gastdocent Kocken werden fel gesmaakt. "Het zou jammer zijn als ons rijke dialect zou verloren gaan; daarvoor is het te waardevol" , besluit de emincence grise van cultuurminnend Mechelen zijn vurige pleidooi.
(foto: Jan Smets - Ferre Uytterhoeven)
Stadsgids Ferre Uytterhoeven die met zijn kompaan Rudi De Mets al jaren de méér dan succesrijke 'Plezante Wandeling' gidst in Mechelen, vindt dat je de uitspraak in zijn context moet bekijken. Hij kent het programma niet, en wil daarom niet te snel oordelen, laat staan ver-oordelen. Ferre Uytterhoeven is geboren en getogen Mechelaar en houdt daarom van zijn dialect. "Maar of het het schoonste is? Dat durf ik niet beweren. Het is een beetje 'keihard'. Maar verder geeft het Mechels wel kleur en allure aan onze Plezante Wandelingen. Buitenstaanders vinden het schitterend als wij onze rondleiding doorspekken met typische Mechelse uitdrukkingen en liedjes. Doch: schoon of niet schoon: dialect is een volksgeschenk dat dreigt te verdwijnen. En dat is jammer. We dienen het te koesteren. Over goestingen en kleuren kan je niet twisten. Da's heel persoonlijk. Italiaans is voor mij ook mooier dan Nederlands, maar Nederlands is wel mijn taal. Daarom hou ik er van!" Verder wil Ferre niet veel woorden vuilmaken aan de uitspraak van Pieter Embrechts. "Waarschijnlijk was het ironisch bedoeld, en moeten we er ons niet al te druk over maken. Als er maar over het Mechels gesproken wordt: da's al genoeg! Het is dus mooie publiciteit!"
Zulke uitspraken moeten met een glimlach beantwoord worden want ze zijn zeker niet schamper bedoeld. Wanneer wij lachen met het limburgs en het westvlaams of de weubes krijgen van het aaantwaaarps, dan moeten wij evengoed nen doef kunnen verdragen. Ping - pong speel je met twee! ;-)
Inderdaad, iedereen heeft de neiging om dat dialect van een ander maar niks te vinden. Je kan hier oeverloos over discussiëren. Ik heb zo mijn gedacht over mijn dialect dat ik nochtans erg koester, want anders deed ik die plezante wandeling niet in het plat Mechels. Maar we hebben echt nood aan een "standaardtaal". Dit is één van de grote zwakheden van ons Vlamingen. Als je wil dat anderen je taal leren dan moet je die mensen ook helpen met de door hen aangelerde standaardtaal te spreken.
Anderzijds is dialect voor mij eigenlijk mijn moedertaal en ben ik pas Nederlands beginnen leren op de lagere school en vanaf mijn 8ste jaar pas Frans. Zo ging dat toen.
En door die dialectwandelingen ben ik terug meer en meer dialect beginnen spreken en betrap ik er mezelf op dat ik dikwijls automatisch in het dialect antwoord als men mij aanspreekt in het Nederlands. Je moedertaal verleer je niet zo snel.
Vandaag stel ik vast dat zeer weinig kinderen nog Mechels kunnen en sommigen zeer behoorlijk Nederlands spreken. So what dat hun dialect verdwenen is? Dialect is een niet geschreven taal en dus fataal kan die niet anders dan steeds evolueren. Een 17de eeuwse Mechelaar zal wel anders gesproken hebben dan wij, enkele klanken niet te na gesproken.
Verder is het dialect vervangen door het zogenaamde "verkavelingsvlaams". Dus dat is ons nieuwe dialect. Op TV wordt daar dikwijls denigrerend over gedaan, maar heb je al eens Hollanders ( ik bedoel de "echte" Hollanders uit het noorden) horen spreken. Of heb je al eens een Britse TV serie beluisterd? Streekklanken zijn daar geen probleem. Waar maakt men zich druk over?
Mag ik echter vragen om het mooie' woord "langenasem" ( voor kauwgom) te gebruiken. Een schitterend woord dat niemand buiten Mechelen verstaat.
Wijze woorden Rudi.
Rudi ik denk dat de grootste vijand van het Mechels de veranderstaliging is. Verengelsing is natuurlijk een ramp.
Enkele dagen geleden was ons "schoen Mechels dialect" nog te horen op het VRT-nieuws. Allien wasset "ni zoe schoen niefs".
Fragment
Het is natuurlijk een discussie over voorkeuren en dat is altijd héél persoonlijk, maar als je 't mij vraagt, vind ik Mechels ook geen aangenaam dialect.
West-Vlaams heeft iets pittoresk, Limburgs iets beminnelijk, Aalsters is volks, Antwerps is charismatisch, Kempisch klinkt sympathiek enzovoort, maar Mechels? In mijn oren klinkt het gemeen en onbeschoft, niet volks maar platvloers. Ik schop hierdoor waarschijnlijk tegen zere schenen, maar zo voel ik het aan. En blijkbaar Pieter Embrechts ook.
@ Koen. En dat platvloerse is nu net dat wat ik vind van Antwerps. Het ordinairste dialect dat ik ken. Die a is gewoon lelijk en het ergste is dat zij bijna altijd doorklinkt als een Antwerpen,aar eens probeert Nederlands te spreken. Westvlaams vind ik dan meer een keelziekte.
Maar Mechels vind ik nu ook niet het mooiste, geef mij maar Brussels.
Rudi, en dan hebben we het nog niet over de omvang van de nek die dat Aantweireps uitbraakt... :-)
Enkele weken geleden haalde de "antwerpenaar" Hugo Matthysen op den TV zwaar uit naar ONZE Ouwe Reus*. Over dat 'm nie' af was en nog meer van da' gezever.
Hij dacht waarschijnlijk om eens de lolbroek te kunnen uithangen door zijn uithaal in de mond te leggen van zijn (triestig) alterego Clement Peerens. En dan nog eens in zijn Ekerens / Antwaaarps dialect.
Manmanmanmanmanmanman... Wa' was da' veur een zielige bedoening !
Eigenlijk zijn den Hugo - en zijn alterego - gewoen twee zielige ventjes.
*Onze Ouwe Reus = Sint-Romboutskathedraal (voor niet-en nief Mechelaars)
Hugo Matthysen heeft het trouwens altijd over die lelijke toren van Mechelen telkens hij op Maanrock optreedt. Zoals elke Antwerpenaar kan hij het niet laten anderen te schofferen en het zijn dan niet alleen de Mechelaars die de pineut zijn. Met de Clement Peerens Explosition kan ik echter best wel lachen, maar het taaltje is net dat schabouwelijke ordinaire Antwerps waarover ik het had;
Alhoewel : Het Antwerps van Wannes Van de Velde vond ik dan weer stukken zachter en aangenamer dan dat van Clement Peerens. Geen probleem mee.
Maar ik ben er ook van overtuigd dat Hugo Matthysen een rolletje speelt. Alleen, net zoals zoveel Sinjoren beseft hij klaarblijkelijk niet dat hij daarmee het vooroordeel over de betweterige onverdraagzame Antwerpenaar alleen maar bevestigt.
@ Rudi :
Zijn die Sinjoren er nog altijd niet over te spreken dat ze het maximaal hebben kunnen schoppen tot... een provinciehoofdstadje ?
;-D
En dan maar afgeven, in hun afgrijselijk dialect, oep de Mechelaars.
Aaarg, 'iel aarg !
En toch waren de Strangers best te genieten.
Geef mij maar onze Jo en zaone Nite Spirit.
Melaankolie