(foto: Jan Smets - Saïd Aghassaiy / filmaffiche)

Ik heb met ontroering gekeken.  Toen de laatste filmbeelden wegstierven op het witte doek, bleven er nog zoveel vragen..., zoveel dingen waarover ik wou praten.  De film die ik vanavond zag, was niet doorspekt met vals sentiment, maar probeert een realistisch beeld op te hangen van de belevenissen van die eerste Marokkanen in Mechelen.  Het is een schitterend eerbetoon geworden aan Mohammed Aghassaiy - de tachtig reeds voorbij, en oud en ziek geworden.  Hij woont nu in de Schijfstraat, samen met zijn vrouw.  Zijn zoon, Saïd (voor velen beter bekend als de rapper Pita Saïd), maakte deze film.  Met hem, en zijn broer Ahmed, praat ik na...

'Niet zijn thuis' gaat over de Marokkaanse generatie gastarbeiders die nu met pensioen is, en hoe zij terugkijken op hun leven in het nieuwe thuisland.  Saïd portretteert zijn vader, die afkomstig is uit het dorpje Mazouz, ergens tussen Fez en Chefchaouen.  Hij kreeg het aanbod om in België te werken via een verre vriend die er al enkele jaren verbleef.  Mohammed wil een beter leven voor zijn gezin, voor zijn kinderen... Hij wil voor hen een dak boven het hoofd en wil dat ze voldoende te eten hebben...  Hij maakt de keuze om te vertrekken.  Mohammed verlaat het dorp van zijn jeugd, en gaat op weg naar het vreemde land, waar hij hoopt op een betere toekomst.   Het is een ingrijpende beslissing.  Hij verliest zijn zekerheden, de tradities, zijn familie en zijn houvast.  Met het vliegtuig van Sabena vertrekt hij naar dat kleine land in het Noorden...En bij het opstijgen ziet hij Marokko - zijn thuis - steeds kleiner worden...

We schrijven 1961.   Het is mijn geboortejaar.  In die tijd wonen er haast nog geen buitenlanders in onze stad.  De eerste Marokkanen strijken héél langzaam neer in Mechelen...

Mohammed komt terecht in de Zelestraat, en daar woont hij de eerste jaren samen met een paar lotgenoten.  Hij  vindt werk in 'het boemmekot' - de munitiefabriek PRB-Metallurgia, aan de Leuvense vaart.

Het worden moeilijke jaren.  de taal is de grootste barrière, en het werk is zwaar.  Heel zwaar.  Maar hij weet waarom hij het doet.  Dat harde werken geeft hem de mogelijkheid om zijn gezin naar hier te halen.  Gelukkig zijn er mensen die zich hun lot aantrekken.  Zo worden ze geholpen door Mechelse nonnen, die wekelijks voor hen wassen, hen helpen met de taal, hen leren een das strikken, enz, enz...  Zo is het respect voor ene  zuster Andrea heel groot.

Vijf jaar later kan zijn gezin ook vertrekken naar Mechelen.  Het gezin telt dan drie kinderen.  Later zullen er hier nog drie kinderen ter wereld komen, waaronder Saïd.  Mohammed wil het beste voor zijn gezin.  's Avonds is hij doodmoe van het harde labeur, en schiet er jammer genoeg zo weinig tijd over om met hen bezig te zijn.

Mohammed 'speelt' zélf ook mee in de film, in twee korte fragmentjes, waar we hem mijmerend zien zitten.  'Heeft hij de goeie keuze gemaakt?'  Hart en gevoel zitten in het land van zijn voorouders en jeugd.  Maar hier woont hij, en hier zijn zijn kinderen opgegroeid, hebben ze gestudeerd...  Is dit land - Is Mechelen zijn thuis geworden?

Mohammed kan moeilijk zijn gevoelens tonen.  Dat vertellen zijn zonen.  Hun vader heeft het nooit geleerd.  Zijn leven bestond van jongsaf uit werken en werken...  Maar ze weten wel dat hij innerlijk blij is met de film die van hem gemaakt werd.

Moeder, die in de zestig is en zich vrij tradioneel kleedt, heeft België gemakkelijker tot haar thuisland weten te aanvaarden.  Ze weet hier haar kinderen, haar kleinkinderen...Moeder spreekt heel goed Nederlands en gaat wekelijks nog naar school voor onderandere  taalles.  Elk jaar gaat ze richting Marokko, maar Mechelen is haar stad geworden. 

(foto: Jan Smets)

Saïd heeft de film zélf bekostigd, en er veel tijd en energie in gestoken.  Het is een prachtig filmisch verhaal geworden van zowat vijftig minuten.  De muziek is uiteraard van zijn hand.  Tom Kestens zorgt voor de verhaalstem.  Gelukkig kreeg Saïd wel wat materiële steun bij het project.

Saïd gelooft in een betere wereld, waar het mogelijk moet zijn om in dialoog nader tot mekaar te komen.  Hij hoeft zijn film niet zonodig in de grote bioscopen zien draaien, maar wel in het circuit van scholen en verenigingen, waar er nadien nog kan over gepraat worden.  Hij hoopt dat er iets kan veranderen aan onze manier van samenleven en de groeiende polarisering.  Bewust heeft hij elke link naar godsdienst uit de film geweerd.  Hij wil geen stereotiepe plaatjes tonen.  Saïds grootste verlangen is dat deze film kan leiden tot meer begrip, en vooroordelen, die vaak hardnekkig in de media blijven woekeren,  laat sneuvelen.  Daartoe wil hij zijn steentje bijdragen.  Nee, commerciële bedoelingen heeft hij niet.  Laat het maar eerder een educatief doel hebben...

Ik geloof in zijn goeie bedoelingen, en kan ze persoonlijk onderschrijven.  Het is een warm en deugddoend gesprek geworden met beide broers.  Ik zeg hen dat ik graag tajine eet, en Saïd vertelt me dat hij geen muntthee lust, en de versieringen op Marokkaanse huwelijksfeesten maar niks vindt...  Nieuwe Belgen, Oude Belgen, Marokkanen...  ach wat.   Zijn we niet allemaal Mechelaars met dezelfde dromen en behoeftes, en met dezelfde zorgen en wensen voor onze kinderen?

Vijftig jaar geleden werd ik in deze stad geboren.  Vijftig jaar geleden kwam hij uit een stoffig dorpje waar de zon altijd scheen, naar hier, naar een stad vol stenen en asfalt:  Mohammed.  Hij liet zijn thuisland achter omdat hij dromen had.  Hij droomde van een betere toekomst voor zijn kinderen.  Hij gaf veel op.  En nergens was hij nog écht thuis.  Maar vandaag zeggen zijn kinderen hem met deze film 'dankuwel' voor de keuze die hij maakte, en de kansen die hij hen bood.  Mohammed is oud geworden, en is een man van weinig woorden.  Maar dit eerbetoon is voor hem, en voor al die lotgenoten die ooit diezelfde beslissing hebben genomen.