(foto's: Jan Smets)

'Ons' Kareltje gaf hen ooit het kale rotseiland Malta cadeau.  De rondzwervende Johannieterorde - de hostpitaalridders -  hadden in 1523 'hun' Rodos moeten verlaten.  De Turken kegelden de ooit zo machtige ridderorde van het Griekse eiland. Ze 'mochten' vertrekken met hun bezittingen.  Maar opkrassen moesten ze.  Na flink wat omzwervingen bood Keizer Karel V hun deze uithoek van zijn grote Habsburgse Rijk aan, als nieuw onderkomen.  Ze kwamen, en ze bleven.  Vele eeuwen lang.  En ze maakten van Valetta hun machtig bolwerk: de hoofdstad van een klein maar trots land...

Malta is nog steeds een heel apart land.  't Is een kleine archipel van een drietal eilandjes verstrooid tussen Sicilië en het Afrikaanse vasteland.  Zuiders, maar toch een tikkeltje anders dan de rest van de Mediterane wereld: een portie Italiaans, een snuifje Arabisch, en dat flink wat overgoten met Engelse saus.  Koningin Victoria troont er nog steeds op een plein in Valetta en gepensioneerde Engelsen voelen zich er nog steeds 'thuis'.  En men is er Katholieker dan de paus.  Van de drie grootste koepelkerken in de hele wereld staan er drie op Malta.  Na de Romeinse Sint-Pieter, staat nummer twee in een voorstad van Valletta, en nummer drie staat daar grotesk te wezen in een onooglijk dorp op het Maltese eiland Gozo...

Zo is Malta.  Een merkwaardige mix van culturen.

En binnen de stevige muren van Valetta staat ze daar dan: op het eerste zicht relatief eenvoudig: de Saint John's Co-Cathedral.  Ze werd daar neergepoot in de jaren 1573-1577, kort na de stichting van deze stad.  Paus Pius VII bombardeerde ze in 1816  met de eretitel 'Co-Cathedral' ('medekathedraal').  De eigenlijke kathedraal van het eiland stond toen reeds in Mdina, de eerste hoofdstad,   Bij het binnenkomen is alle relatieve eenvoud verdwenen, want dan sta je verbluft over het enorm rijke interieur, waar het goud van de muren spat. 

Door de kerk wandel je met open mond.  Van verbazing.  En wat het aanpalende museum nog allemaal in petto heeft, doet je nog meer achterover vallen.  Zo is er een grote zaal met zo maar eventjes 29 historische wandkleden.  Grootmeester Ramon Perellos y Roccaful gaf de Vlaming Judocus De Vos de opdracht tot het maken van deze tapijten in 1697, toen hij tot nieuwe  grootmeester werd benoemd.  De hele serie kostte naar verluidt zoveel als de bouw van twee forten.  En dat wil al wel wat zeggen.  De traditie wilde immers dat een nieuwbakken Grootmeester een waardevol geschenk gaf aan de kathedraal van Valetta. Als voorbeeld voor de voorstellingen op de kleden, dienden onderandere tekeningen van Rubens (behalve eentje, die een Laatste Avondmaal van Poussin als voorbeeld had...).  Gebruikelijk was het om deze tapijten jaarlijks op het feest van Sint-Jan in de kathedraal op te hangen.  Nu beperkt men dit gebruik tot speciale gelegenheden zoals het pausbezoek in 1990.

En wat heeft dat nu in Godsnaam te maken met Mechelen, hoor ik je vragen.

Maar toen ik er vorige week rondliep, ontdekte ik op één van de wanden van het museum het volgende plaatje:

In 2006 The St John's Co-Cathedral Foundation took the iniatieve to restore the colletion at the Royal Manufactures De Wit in Belgium.  This restoration is estimated to cost one million Euros and will take a number of years to complete.  The restoration of one of the tapestries, The triomph of Charity, was sponsored by the Belgian King Baudouin Foundation while the Belgian Governement through the Embassy of Belgium in Valletta, is contributing to the restoration of more tapestries.

Manufactuur De Wit?

Jawel: zo Mechels als wat.  En inderdaad: het kwam reeds enkele jaren geleden in het nieuws dat de wereldvermaarde Mechelse Manufactuur deze gigantische restauratieopdracht wist binnen te halen.

De serie is ronduit schitterend.  Ze werd in het Brusselse weefatelier van Judocus De Vos gemaakt tussen 1699 en 1701.  Het is meteen ook de grootste reeks antieke wandtapijten ter wereld.

De reeks brengt de Goddelijke deugden van het Katholieke geloof in beeld, en was bestemd om eveneens het oppergezag van de Katholieke Kerk én de faam en gradeur van de orde te onderlijnen.  De volledige tapijtkamer bestaat uit veertien grote scènes uit het leven van Christus en allegorieën.  Veertien andere panelen stellen scènes voor uit het leven van de Maagd Maria, van Christus als Redder, en van de Apostelen.  Het laatste stuk portretteert de schenker, grootmeester Perellos himself...

Het weven werd gestart in 1699, en in 1701 bereikte de reeks Malta.

En nu... nu keren ze druppelsgewijs terug naar het Europese vasteland.  Naar Mechelen nota bene!    De reeks wordt integraal gerestaureerd in onze Dijlestad.

Ik sta even later terug in het verblindende licht van Valetta, waar de zon als lood weegt op de wallen, de terrassen, de nauwe trapstraten, met heiligenbeelden, en Arabisch aandoende erkers.  Maar thuisgekomen weet ik waar ik zijn moet:  in de vroegere refugie van Tongerlo in de Schoutetstraat, waar nu de vermaarde Manufactuur te vinden is...

De Malta-connectie.  Deel twee...