Mechelse Archeologen hebben op het Sint-Romboutskerkhof een massagraf ontdekt met daarin de lijken van 41 Boerenkrijgers. Het gaat om Brigands die op 23 oktober 1798 aan de voet van de Sint-Romboutskathedraal door de Franse bezetter werden geëxecuteerd.
“We gaan de lichamen van de Mechelse Boerenkrijgers een ereplaats geven op de stedelijke begraafplaats, net zoals de helden uit de beide Wereldoorlogen” belooft burgemeester Bart Somers bij de voorstelling van deze belangrijke vondst, dinsdagmiddag 6 september, in de Sint-Romboutskahedraal.
“Dit is een historische en emotionele belangrijke ontdekking” zegt een enthousiaste burgervader. “Ik ben heel fier en trots! En zeggen dat schepen Nobels en ikzelf dit al twee maanden wisten. Maar: we hebben kunnen zwijgen. Twee maanden!” aldus Somers.
“Mag ik u voorstellen aan Skelet nummer 36 uit graf 56, één van de 4166 sekeletten die we de voorbije zestien maanden vonden”. Zo begon Bart Robberechts, diensthoofd van de stedelijke Archeologiecel de ochtend die ons de onthullingen zou brengen. Van november 2009 tot februari 2011 hebben onderzoekers van de stedelijke dienst Archeologie opgravingen verricht op het voormalige Sint-Romboutskerkhof. In die tijd werden de 4166 skeletten gevonden, verspreid over zo’n 3700 graven. An sich al een zeer opmerkelijk feit waarmee het onderzoek tot de grootste kerkhofopgravingen van West-Europa gerekend kan worden.
Toen in de zomer van 2010 een graf werd blootgelegd met daarin de stoffelijke resten van meerdere personen, leken de onderzoekers aanvankelijk niet eens zo verbaasd. Elders in de opgravingsput waren ook al zogenaamde meervoudige graven aangetroffen waarin twee tot maximaal veertien individuen begraven lagen. Maar naarmate het bergen van de skeletten uit het graf vorderde, werd duidelijk dat men hier te maken had met een ongezien aantal individuen. Een echt massagraf.
Zekerheid dankzij zilveren keelknoopje
Het speculeren kon beginnen. Wie waren deze mensen? Waren dit misschien slachtoffers van een besmettelijke ziekte als de pest? Of waren ze gesneuveld bij een of ander gewapend conflict?
Tal van aanwijzingen werden verzameld, maar het verlossende woord kwam van specialisten van het Zilvermuseum Sterckshof die konden aantonen dat een zilveren knoopje uit het graf in 1780 in Nijvel was gekeurd. Daarmee kon het graf definitief worden toegewezen aan de 41 Boerenkrijgers die op 23 oktober 1798 door de Franse bezetter werden gefusilleerd en begraven op het Sint-Romboutskerkhof. Erg merkwaardig want het gaat om historische gebeurtenissen die plaatsvonden op één welbepaalde dag.
Over de Boerenkrijg is al heel wat geschreven, maar over de opstandelingen zelf is weinig bekend. Van de Mechelse Boerenkrijgers zijn enkel naam, leeftijd en plaats van herkomst gekend. En dan nog zijn er heel wat onzekerheden, want bij het noteren en kopiëren van de lijst van gefusilleerden zijn er doorheen de tijd heel wat fouten gemaakt. Verder onderzoek van het massagraf moet meer informatie opleveren over deze Brigands.
Enkele van de meest tot de verbeelding sprekende vondsten van de opgravingen op Sint-Romboutskerkhof worden vanaf zondag 11 september, Open Monumentendag, tentoongesteld op de expo ‘IN ’T GELID’ tot en met 13 november. “De titel van de expo verwijst zowel naar het feit dat de onfortuinlijke Boerenkrijgers naast elkaar, in ’t gelid, gefusilleerd werden en naar het ‘paramilitaire karakter’ van de Brigands" zegt schepen Frank Nobels.
Behalve de expo vindt op 23 oktober, precies 213 jaar na de fusillering van de Boerenrkrijgers dus, een ontmoetingsdag in Erfgoedcentrum Lamot aan de Haverwerf/ Van Beethovenstraat plaats.
Het Boerenkrijgmonument, dat al jarenlang naast de Sint-Romboutskathedraal te vinden is, wordt ook heropgewaardeerd. En de Boerenkrijgers, krijgen, “net als de helden uit WO I en II” – dixit Bart Somers, een ereplaats op de Stedelijke Begraafplaats van Mechelen.
> Praktische info:
De tentoontstelling ‘In’t Gelid’ is te bezoeken vanaf 11 september tot en met 13 november aan de Kooromgang van de Sint-Romboutskathedraal, Onder den Toren 11.
De Ontmoetingsdag vindt plaats op 23 oktober 2011 om 15.00 uur in Congres- en erfgoedcentrum Lamot, Van Beethovenstraat 8-10. Gratis, maar reserveren is noodzakelijk via 015 29 49 10 of lamot-erfgoed@mechelen.be
Fascinerende historische vondsten en inzichten die je vast niet wilt missen! Mij ga je er alleszins treffen, tot dan ?
tekst & foto's: © Markec, behalve foto's 'Massagraf' en 'Keelknoopje': © Stad Mechelen
Wat een ontdekking! Dit gaat ons toch wel wat meer leren over deze historische dagen in het Mechelen tijdens de Boerenkrijg. En, inderdaad, ook wel wat emotionele ontdekking. Ik ben benieuwd wat er nog 'figuurlijk' nu gaat 'bovenkomen'.
Daarstraks was het item ook al te zien op het VRT-journaal:
http://www.deredactie.be/cm/vrtnieuws/mediatheek/programmas/journaal/2.17374/1.1104129
Geweldige vondst ... Een opsteker voor Bart R. en co.
Bij de samenstelling van het artikel van P.F. Rooms op MM2 kon ik opmaken dat de Boerenkrijg in Mechelen niet zo erg zou gewoed hebben als elders.
Dat doet natuurlijk niks af aan de fusillering van deze 41 Mechelaars.
Landelijke herdenking 1948
Boek over de Boerenkrijg
Bart Robberechts van de dienst archeologie mocht het dan ook fier uitleggen voor de camera van VRT...
(foto: Jan Smets)
Ik ben kandidaat om die Brigands eens te komen bekijken.
Indrukwekkend ....
Wat mij opvalt is dat er tegenwoordig een enorme interesse is voor lokale geschiedenis. Dat merk ik niet enkel aan het aantal boeken dat dat antiquariaat onder den Toren in zijn vitrine legt tegenwoordig over Mechelse onderwerpen. Ook het winkeltje "Acanthus", aan de Guldenstraat, heeft zijn winkeltje opgeknapt en ook daar liggen enkele boeken ivm Mechelen in de vitrine.
Foto's Gimycko
Tja, die tentoonstelling moet ik zien. Dus zal ik dit najaar nog eens naar Mechelen moeten komen. Het is niet anders.
Op RTV besteden ze er ook de nodige aandacht aan.
Rond de tiende minuut begint het item:
http://www.rtv-mechelen.be/online_mechelen.html
Knap werk van het archeologische team. RTV geef ook een pluim aan Marc Hendrickx van de N-VA, die al jaren erop aandrong dat die site zou worden onderzocht.
Mooi verslag van de feiten op RTV. Meer van dat.
:-)
Prachtig werk toch van die archeologen. Ik kom zeker naar de tentoonstelling!
Heel bijzondere ontdekking, die tentoonstelling ziet er zeker interessant uit!
Voor mij is dit sensationeel en tegelijk ontroerend nieuws omdat in dat massagraf een heel verre neef van mij ligt : Guilielmus Meuldermans of Muyldermans (de twee spellingen bestaan op dat moment). Hij werd geboren in Hombeek op 16 oktober 1760 en was 38 jaar oud en nog ongehuwd toen hij tegen de muur van de Sint-Romboutskathedraal terechtgesteld werd. Zijn naam staat ook op het monument tegen de kathedraal. (Zoon van Petrus en Barbara Leemans).
Ik heb altijd nogal te doen gehad met hem want ik herken in hem een familietrek die wij nog altijd hebben : wij kunnen vol vuur en passie achter een of andere vlag optrekken en achteraf moeten wij dan soms de wonden likken die we bij de weerbots daarvan opgelopen hebben. Bij onze Guilliam waren die wonden wel erg radikaal. Waarschijnlijk heeft hij zich in zijn enthousiasme nooit afgevraagd dat dat zo kon aflopen.
Zou het mogelijk zijn, zijn resten te identitficeren, via DNA-onderzoek? Ik vind dat hij dat wel verdient.
Ik zal in alle geval de tentoonstelling bezoeken en zou graag op de hoogte gehouden worden over verdere evoluties en nieuws.
Johan Muyldermans - Oudstrijderslaan 30 - 3070 Kortenberg
@ Johan :
Heb je daar ergens een familiestamboom van ? Misschien ergens online of zo.
Want genealogie is altijd leuk.
:-)
Vandaag staat er in Gazet van Antwerpen, op de nationale pagina - en dat verdient zulke vondst dan ook - een mooi artikel over de opgravingen van 'Sven Gazet'...
Op RTV zag/hoorde ik inderdaad ook dat gemeenteraadslid Marc Hendrickx er al langer voor ijverde om naar de Boerenkrigers te zoeken en in de GvA lees ik dat Marcel Kocken het als het ware al 'voorspeld' had...
Johan - wat een prachtig verhaal zeg ! Ik hoop voor jou en de jouwen en andere betrokkenen dat er inderdaad nog meer naar boven komt ! Misschien neem je best contact op met de cel Archeologie?
Misschien eens Hoembeka contacteren, want in hun blaadje 't Ridderke van 1998 / 2 staat er het één en ander over de Boerenkrijg in Hombeek.
Als je in de zoekmachine op de Overlijdensakten van de Burgerlijke Stand van de Ware Vrienden van het Archief gaat kijken, vind je alvast een paar namen van mensen die op 23 oktober 1798 overleden zijn:
Bron: De Ware Vrienden van het Archief, bewerking Burgerlijke Stand Mechelen 1796-1840, http://www.dewarevrienden.net, (c) 2009-2011
Wel eerst wat over deze boerenkrijg gelezen om te kunnen begrijpen wat deze vondst nu eigenlijk, in historische zin, betekent.
Een fraai overzicht wordt gegeven in: " http://nl.wikipedia.org/wiki/Boerenkrijg " en geeft een goed en beknopt overzicht ervan. Dit voor diegenen die ook niet weten (of wisten) wat die Boerenkrijg nu feitelijk was: welnu het was een opstand, beter nog: een verzetsdaad! Een wel heel bijzonder vondst, voor België en voor Mechelen in het bijzonder. Een triest stukje van de Belgische historie is weer aangevuld!
ik had me overigens de opzoekingsmoeite kunnen besparen want de lijst staat ook hier gepubliceerd:
http://www.praats.be/gefusilleerdenmechelen.htm
Wat mij betreft allemaal zéér interessant (zie ook mijn eerdere bijdrage) én leuk dat dit kan in Mechelen. In Leuven moet er ene L.T. nu wel groen lachen...
Ik stelde me wel meteen de vraag waarom men die Boerenkrijgers niet herbegraaft aan het te hunner ere opgerichte monument, dat men blijkbaar gaat 'opwaarderen', wat dat ook moge betekenen.
Niet langer dan gisteren zag ik France 5 Monde deze herhaling van een docu van de RTBF over de Boerenkrijgers in Wallonië (les Chouans)
http://www.rtbf.be/video/v_teletourisme-hebdo?id=1210113&category=viepratique
vanaf +- de 5e minuut
Uitkijken tot het aan het volgende item, en de slotzin van de commentator aanhoren!
Bizar, geen Meuldermans of Muyldermans in de lijst.
Of misschien die "Guillaume Meusdemans"
Zeg, wat gaat er nu eigenlijk gebeuren met die vierduizend en zoveel skeletten? Per slot van rekening heeft ons dat meer dan 30.000.000 oude belgische franken gekost, in ruil daarvoor is een permanente tentoonstelling toch niet teveel gevraagd hoop ik?
@Kevin; Herbegraven op het Sint-Romboutskerkhof is volgens mij illegaal. Men mag niet begraven op plaatsen die daar niet meer voor voorzien zijn.
Bij mijn weten zijn er intra muros maar twee plaatsen waar men mag begraven.
@gim: meuldermans, meusdemans, muyldermans: het is zeker dezelfde. Niet vergeten dat er toen op de burgerlijke stand (a) Frans gesproken & geschreven werd (b) met de hand geschreven werd en (c) de databank nu een (manuele) transcriptie is zonder normalisering naar huidige schrijfwijze. Dus schrijffouten uit heden en verleden zijn uiteraard mogelijk (zelfs verkeerde voornamen of namen van ouders, leeftijden etc zijn vaak voorkomend).
@ Joeri :
Grellige mannen waren dat, zeunne, die Fransen !
Ze schieten 41 Mechelaars neer ! Ze laten de stadsomwallingen en de stadspoorten verdwijnen ! Ze laten geen kerkhoven meer toe in het stadscentrum ! En ze kunnen geen Vlaamsche namen serieus op papier zetten.
Blijft de vraag of we daarna, onder de Hollanders (Willem I), beter af waren...
Effe Eelco vragen.
@Peter, waar wordt in Mechelen intra muros begraven?? Ik heb daar geen weet van en wat bijleren is altijd meegenomen:-)
@Eddy Luyten (niet gecontroleerd) : Waar de politie onlangs nog huiszoeking gedaan heeft!
@Eddy: Ik kan me niet voorstellen dat je nooit gehoord zou hebben van de Crypte van Sint-Rombouts waar de aartsbisschoppen hun laatste rustplaats vinden.
Er mocht (mag ?) trouwens ook begraven worden in de crypte van Peter en Paul. :-)
Volgens mij de twee enig plaatsen waar men officieel een laatste rustplaats kan vinden intra muros.
@Peter
Die mannen lagen er toch al en in Mechelen steekt schijnbaar half de ondergrond vol met beenderen, dus ik zie niet in wie daar zou om malen.
Trouwens: misschien is het voor die Brigands een mooie laatste gelegenheid om tegen de Franse schenen te schoppen... ;-)
@ Gymicko: Natuurlijk waren jullie onder 'De Hollanders' beter afgeweest. Ware het niet dat ook wij door de Fransen waren bezet. Maar ook zonder Hollanders doen jullie het nog steeds aardig hoor. En dat ondanks het gebrek aan een regering. Maar dat is een heel ander onderwerp.
Die Fransen waren inderdaad grellige mannen.
Eerst organiseren ze sinds 1793 in onze gewesten de burgerlijke stand met geboorte- huwelijks- en overlijdensakten en dan gaan ze daar even, een beetje zoals de nazi's, met militaire en administratieve precisie in noteren wie ze allemaal fusilleren.
Paradoxaal daarmee waren ze dan weer niet zo precies dat ze die namen juist neerschreven. Vergeten wij inderdaad niet dat die verhoren afgenomen werden door (uiteraard Nederlandsonkundige) Fransen die ook de akten uitschreven. Zij schreven zo een beetje bij benadering wat ze hoorden en verfransten het soms nog een beetje ook. Dus die Guillaume Meusemans of Meusdemans uit Hombeek moet zonder twijfel Meuldermans of Muyldermans zijn. Vergeten we ook niet dat die arme boerenjongens in overgrote meerderheid niet of nauwelijks konden lezen of schrijven, dialect praatten, flink onder indruk waren en een paar tanden uitgeklopt waren misschien.... Bovendien bestaat de naam Meusemans of iets dergelijks op dat moment niet in Hombeek, voor zover ik weet. Bestaat die naam übrigens? Terloops : ik heb nogal wat bedenkingen bij heel wat van de namen in de lijst hierboven.
Ik heb bovendien de indruk dat de naam Muylder- of Meuldermans wel juist in de klappers van de overlijdensakten staat (achteraf gecorrigeerd door een stadsbediende?). Toen ik jaren geleden op zoek was naar de overlijdensdatum van mijn voorvader (ook) Guillaume Muyldermans uit dezelfde periode en uit het Mechelse stootte ik op onze gefusilleerde. Ik had zeker niet verder gezocht als daar Meusemans had gestaan. Maar daarvoor wil ik nu mijn hand niet in het vuur steken, het is al te lang geleden. En er zijn al gruweldaden genoeg gepleegd.
Ik herinner mij dat ik toen nogal verwonderd was dat er die dag zoveel mannen gestorven waren, want die overlijdensakten verschillen in niets van de standaardakten. Administration de la République! Er bleek wel ergens een inleidend woordje te zijn waaruit duidelijk werd wat er gebeurd was.
Nog een detail : die 41 boeren werden de morgen na hun gevangenneming al tegen de muur van de kathedraal gezet. Zonder vorm van proces dus. Gewoon exécution. Opgeruimd. Misschien waren die Fransen toen ook een beetje slecht gezind?
@Gastblogger:
Ideaal zou zijn dat alle Antwerpenaren naar Nederland zouden verhuizen, dan gaat zowel bij ons als bij jullie het gemiddeld nationaal IQ naar omhoog.
@Alex: dat is al eens geprobeerd, na de val van Antwerpen in 1585 begon de Gouden Eeuw ...
@ Gastblogger :
Waarom Wilden Wij Willem (eigenlijk) Weg ?
(En toen) Willem Wijzer Werd, Wilden Wij Willem Weer !
...???...
Rare jongens, eigenlijk, die
WechelaarsMechelaars !;-)
BTW :
Wat hebben WIJ, de Mechelaars, eigenlijk overgehouden aan de Hollandse Tijd ?
Just2know
Oei! Wie heeft het monument vernield??
En Eddy: iets bijgeleerd ?
@Peter, in een crypte wordt ge niet begraven, maar wordt ge "bijgezet" :-) Ook iets bijgeleerd?
Voor mij niks begraven of bijgezet.
Leg mij, bij mijn dood, maar in een snek op de Dijle en dan... de fik erin !
;-)
In ieder geval had Jokke het blijkbaar wel gevonden, een goede verstaander heeft natuurlijk maar een half woord nodig. Beide bewoordingen worden gebruikt 'begraven' en 'bijgezet' momenteel.
Vraagje: Heb jij weet van andere cryptes intra muros die nog als laatste zouden kunnen rustplaats dienen ? Ik niet.
Van de crypte van de kathedraal is het duidelijk dat er nog wordt 'bijgezet', en ik meende verstaan te hebben van collega Delbaere dat ook in de crypte van Peter en Paul er theoretisch nog nieuwe overledenen kunnen worden begraven.
Iemand die daar meer over weet ?
...ja, ik geloof zelfs dat de oom van gids Paul Delbaere, pater Maurits Delbaere, de laatste Mechels Jezuiët , daar wel graag zou worden 'bijgezet'...
een andere kijk
http://www.mechelenblogt.be/2011/09/eert-mechelen-zijn-dode-helden-ander...
Frank Kinnaer schreef een artikel.
... en niet zomaar een artikel!
Interessant!! Bedankt voor de link, Peter!
Diagonaal even door gebladerd op Adobe en ... hoed af. Schitterend werk.
hebben deze boerekrijgers al een plaatsje op het stedelijk kerhof. ondertussen ??
Willem, met alle respect voor die overledenen maar dat zou je aan Rita Jansens moeten vragen.
Wie is Rita Jansens, hoe kan ik haar bereiken om mijn vraag te stellen.
Wie is Riota Jansens, en hoe kan ik haar bereiken om mijn vraag te stellen ?