(foto's: Jan Smets)
Rik Wouters is terug. De Mechelse kunstenaar wiens leven kort en turbulent was, is terug in zijn thuisstad. Rik is één van de grootste artistieke talenten die onze stad ooit heeft voortgebracht. Wouters liet weinig sporen na in zijn geboortestad... Maar daar komt nu verandering in. De expo in Lamot die deze zomermaanden Mechelen in de ban zal houden, is maar de prelude. Na de tentoonstelling opent voor een aantal jaren het 'Rik Woutersmuseum' in het Schepenhuis.
De tentoonstelling die vanavond met enige luister geopend wordt, is vrij klein. Maar dat predikaat kan niet geplakt worden op de uitermate boeiende collectie van topstukken die hier verzameld werden.
Rik Wouters staat hier tussen zijn tijdsgenoten, zijn leermeesters, zijn vrienden... Hier laat zich het verhaal van Riks leven lezen als een roman tegen een achtergrond van het Mechelen van die dagen.
De expo is knap opgezet tegen een sobere achtergrond van onbehandeld hout. Hier adem je de sfeer van de stad die naam en faam maakte als meubelstad. Hier snuif je de houtkrullen en de huisvlijt van schrijnwerkers en beeldhouwers.
Hier groeide Rik op in het meubelbedrijfje van vader Emile. Rik werd geboren in 1882. De jonge Wouters gaat als twaalfjarige aan de slag bij zijn vader, als leerjongen. En zo doen het ook vele vrienden van hem. Deze kennismaking met de meubelindustrie is ook een eerste stap richting kunstenaarschap. De onrustige jongeling droomt er van om artiest te worden. Maar het pad loopt niet over rozen. Hij gaat om met de 'verkeerde vrienden', weet van geen hout pijlen maken', en zijn vader krijgt er de kriebels van. Gelukkig is er een oplossing in zicht: Theo Blickx die een aantal jaren ouder is dan Rik, zal hem onder de vleugels nemen, en da's een mooie zet in de carrière. De wat stuurloze Rik krijgt hiermee de nodige richtingaanwijzers.
Hij gaat aan de slag, en in zijn entourage duiken ook de broers Ernest, Nante en Frans Wijnants op. Het zijn namen die nu nog in het Mechelse Kunstboek met sierlijke letters staan ingeschreven.
Rond de vorige eeuwwisseling treffen we de vrienden aan in de Mechelse academie. En daar ontdekt Rik dat hij nog meer affiniteit heeft met het boetseren in klei dan met het kappen in hout. Leermeester Blickx noemt het plastisch: 'Tekenen met potaarde, schilderend beeldhouwen...'
Maar de jonge Wouters blijft niet plakken in de Dijlestad. Hij trekt naar de academie in Brussel, waar hij ondermeer Edgard Tytgat en Ferdinand Schirren leert kennen. Maar misschien is nog véél belangrijker zijn ontmoeting met Nel Duerinckx. Hij wordt verliefd op de jonge Brusselse met het kenmerkende froufroutje... Ze wordt zijn geliefkoosd model, zijn muze, en later zelfs zijn vrouw. Ontelbare keren zal Rik ze vereeuwigen in beeldhouwwerk en op doek.
Uit geldgebrek keert het jonge paar dat in 1905 huwde, terug naar Mechelen. Hij maakt er prachige stadsgezichten. Maar Nel heeft het niet begrepen op deze stad. Helemaal niet. En al zéker niet op haar schoonvader Emile. Nooit zal ze enige vorm van liefde voor deze stad voelen. Ze vindt het een saai provincienest en het klokkengelui stoort haar...
Een kantelmoment is een reis naar Parijs in 1912, in het gezelschap van jeugdvriend Ernest Wijnants, Nel en Simon Lévy.
In de Lichtstad leert hij Cézanne kennen, waarvoor hij grote bewondering zal koesteren. De Franse inspiratie sijpelt door in zijn werk. Rik begint een heel eigen stijl te ontwikkelen, verwant aan het fauvisme: schetsend, felle primaire kleuren, lege en witte vlakken openlatend op het doek...
Maar dan komt er tegenspoed. Oorlog en ziekte tekenen de laatste jaren van Rik Wouters. Hij sterft veel te jong na een slepende ziekte. In Amsterdam. Ver van zijn geboortestad...
Nel zal hem vele jaren overleven, hertrouwt, maar zal als beschermengel over de artistieke nalatenschap van haar overleden man waken. Ze doet dat goed. Maar Mechelen wordt 'vergeten'... Deze stad bezit amper nog kunstwerken van zijn 'grote zoon'...
Curator Kurt De Boodt heet een mooie expositie opgezet. Dit moet gezegd. En ik ben ervan overtuigd dat hij zal gesmaakt worden door het grote publiek.
Deze tentoonstelling is een uitstekende proloog voor wat de volgende jaren zal te zien zijn in het Schepenhuis. In deze zomerexpo bekijken we het werk van Wouters voor het eerst in zijn vroege Mechelse context. De Boodt slaagt er in om een gedetailleerde reconstructie te geven van de jonge jaren van Rik, en een beeld te schetsen van zijn evolutie als kunstenaar. De expo belicht de eerste stappen in het meubelatelier van vader Wouters en zijn opleiding aan de academie tot de jaren van rijpheid en het laatste grote beeld dat Wouters maakte voor de Eerste Wereldoorlog.
Blij verrast zie ik ook 'Huiselijke Zorgen' terug, dat al enige jaren verdwenen is uit het straatbeeld, maar waarvan schepen Nobels, me weet te vertellen dat het op het nieuw aangelegde Sint-Romboutskerkhof zal terecht komen.. Mooi zo.
De tentoonstelling toont uitzonderlijke werken die nog nooit of al lang niet meer aan het publiek werden getoond. Zo vindt men er meubelornamenten uit het atelier van vader Emile, houtsnijwerk van neef Frans Wouters en van jeugvriend Ernest Wijnants, vroege en levensgrote beelden van de broers Wijnants, een voor Ferdinand Schirren uitzonderlijk groot gipsen beeld...
Ook van Wouters zelf kwamen beelden aan het licht. Het hoofd 'bezorgdheid' is het opdrachtbeeld waarmee Rik in 1909 meedong naar de felbegeerde Prix de Rome. Een andere primeur is de gips van 'de nimf', het vroegst bewaard gebleven beeld van Nel.
Daarnaast heeft de expo een bijzondere reünie in petto: de portretten van Ernest Wijnants die Wouters schilderde in 1912 nad de reis naar Parijs.
Kostbare werken op papier uit o.a. het Koninklijk Musem voor Schone Kunsten in Antwerpen, de Koninklijke Musea voor Schone Kunsten van België, het prentenkabinet van Plantin-Moretus en de Stedelijke Musea van Mechelen voeren in de expo de rusteloze schetser en tekenaar op.
Nel, Theo Blickx, enkele critici-tijdgenoten en Rik himself nemen je mee tijdens de wonderjaren van de kunstenaar. Deze periode zit vol zoeken en tasten, twist, twijfel, afgunst, succes en ontgoocheling. Door deze verhalen komen de kunstwerken tot leven (de audiofragmenten werden ingelezen door Tinne en Pieter Embrechts, Luc Springuel en Peter Cremers). Speciaal voor deze expo speelde stadsbeiaardier Mariën de acht aria's in die in 1905 op de uurwerktrommel stonden - het jaar waarin Nel en Rik hier in onze stad verbleven.
De expo loopt van 11 juni tot en met 18 september. Alle dagen van 10 uur tot 17 uur (gesloten op maandag). Toegang 7 euro en verminderde tarieven voor een aantal categorieën...)
Wow, Jan, dat ziet er goed uit, ik zal straks zeker gaan kijken !
Heel mooie foto's alweer Jan!
Prachtig verslag.
Mensen, het is een toptentoonstelling. Vandaag mooie artikels in De TIJD,en De MORGEN. Of waar Mechelen groot in kan zijn :-)
Ik vind het een prachttentoonstelling!Maar de technische uitvoering vind ik ondermaats.
Veel te donker; te kleine loopruimte en een kakofonie van geluid!
Jammer want ik vind Rik en Nel top! en ben gelukkig dat ik "dromerij" heb leren kennen!
Echt? Ik heb de tentoonstelling enkel gezien bij de persvoorstelling, en dan was alles nog in volle voorbereiding, en heb ik de zogenaamde 'geluidsdouches' nog niet in werking gehoord, en 's avonds was het bij de vernissage veel te druk om rustig rond te lopen en te luisteren... Zodanig kan ik over deze technische uitvoering weinig zeggen. Binnenkort loop ik er nog wel eens langs. Heeft nog iemand deze ervaringen?
Tussen haakjes; dit wil ik toch nog meegeven: vanaf 1 juli ligt er in de boekhandel een biografie over Rik Wouters. Het werd geschreven door Eric Min die als publicist en essayist voor de Morgen en andere bladen schrijft over beeldende kunst, fotografie en literatuur. Een paar jaar geleden verscheen van hem al een biografie over Ensor.
Nu dus van 'onze' Rik. De biografie belooft een meeslepend relaas te zijn van een straatarm kunstenaar, tragische geliefe en jong gestorven genie. De schrijver hield ongepubliceerde memoires, plakboeken en brieven tegen het licht, en tegelijkertijd biedt dit boek een breed panorama van de artistieke belle epoque...
Ik haal het zéker in huis.
Het boek zou 480 bladzijden tellen, en kost 34,95 euro. Het is gebonden gen geïllustreerd, en wordt uitgegeven door de Bezige Bij Antwerpen.
Mooie beknopte tentoonstelling, alleen vind ik dat het aan- en uitfloepende licht er zeker geen meerwaarde aan geeft.
De interessante tentoonstelling is inderdaad top!
Er zijn jammer genoeg wel minpunten, zoals het voortdurend aan en uit knipperen van het licht is heel onaangenaam. Ook de beschrijvingskaartjes zijn verschrikkelijk ongelukkig geplaatst. Ze staan allemaal bijna op de grond, dat is vooral heel ongemakkelijk om te lezen!
Gelukkig bezochten wij de tentoonstelling in groep met een deskundige gids, zodoende kregen wij uiteraard nog extra informatie bovenop. ;-))
Beste,
Met plezier nodig ik u uit op de voorstelling van het boek, op woensdag 29 juni om 20u in Lamot. Wel even bevestigen aan lamot-erfgoed@mechelen.be.
Hartelijk,
Eric Min
iets moet me van het hart.
Ik bezocht vanmorgen de tentoonstelling samen met mijn muze. Maar ik verstond niets van de uitleg van de luidsprekers. Een man met een baard was luid aan het gidsen.
Andere bezoekers verlieten boos de zaal. Zelfs toen de zaalwachter de gids er attent op maakte, kreeg zij een erg vreemd antwoord .... Jammer.... We zullen een andere keer terug komen om van de werken te genieten.
Mijn vrouw en ik zijn het hier helemaal mee eens: hoewel inhoudelijk de moeite, was de technische uitvoering bedroevend. Een kakafonie van geluid, het was moeilijk de verhalen te beluisteren, zeker als er dan nog veel volk is met veel geluid makende kinderen. Tegenwoordig lost men in musea dit geluidsprobleem toch op met koptelefoons. Het was ook een krachttoer om uit te maken welk beneden aangebracht onderschrift bij welk kunstwerk hoorde. De ruimte was ook veel te klein.
Jammer van die technisch gemiste kans, want het onderwerp is boeiend genoeg en er staan mooie creaties zoals Dromerij of Huiselijke zorgen.
Ik heb gisteren de tentoonstelling bezocht en moet zeggen dat ik teleurgesteld was.
Ik verwachtte meer werken van Rik Wouters dan er nu te zien zijn. Er zijn er meer van zijn tijdgenoten.
Zoals al een paar keer aangehaald heb ik me ook gestoord aan het uit- en aanfloepende licht, het moeilijk verstaan van de 'geluidsdouches' en de ongelukkige opstelling van de infokaartjes.
Samengevat vond ik het een teleurstelling en zeker zijn geld niet waard.