Met gemengde gevoelens wordt elk jaar op 1 september een orgelpunt gezet achter de zomervakantie, en start een brandnieuw schooljaar..
(foto: Jan Smets: basisschool Sint-Jozef-Coloma; Vredestraat)
'(...) in haar kast bewaarde masseurke Dominique altijd een voorraad propere broekjes en een reusachtig aantal zakdoekjes. Ik geloof dat zij van Mère Supérieure het bestendig gebruik van een speciale wastob had verworven en met nooit falende toewijding heeft verzekerd. Het 'washuis' lag trouwens niet ver van haar klas. Hoeveel kindertraantjes masseurke Dominique tijdens haar apostolaat op onze parochie heeft gedroogd, is niet bij benadering te schatten. Maar het myriaden aantal 'volle aflaten' die zij heeft verdiend door het reinigen van bevuilde broekjes, heeft zeker haar laatste streepje vagevuur uitgewist, lang voor zij haar lieve ogen op de eeuwigheid heeft gesloten... (...)'
(Hendrik Diddens in 'Mijn kinderjaren in de Hanswijkenhoek')
Zo beschreef lang geleden Hendrik Diddens - een rasechte inwoner van de Hanswijkenhoek zijn kleutertijd op Coloma. En lang na die tijd trok ik er op een één september van die vroege jaren zestig ook naartoe - naar de 'bewaarklas' van mère Marie-Benoit. Ze had een boontje voor mij, en ze gaf m'n ouders complimentjes omdat ik er zo keurig bijliep... Bovendien was ze gecharmeerd door mijn mooi bruingebrande ruggetje - resultaat van wekenlang verblijf in Heist-aan-Zee, waar we in mijn vroegste kinderjaren steevast vakantie vierden. Het was die tijd dat de zon nog niet zo'n 'foute' dingen deed als heden ten dage, en de 'bescherming' kwistig gesmeerd werd met kwakken nivea uit een blauwblikken ronde doos. De zomer smaakte naar zeezout en zelfgepelde garnaal en ijsjes met zandsmaak...
De wereld was nog klein en bestond (buiten de zeedijk en de Vuurtorenstraat in Heist-aan-zee uiteraard...) uit een aantal straten waarop de Colomakerk haar schaduw wierp. Er was ons huis, en er was de school. En er was de weg naartoe, langs de Tervuursesteenweg waarop nog véél minder auto's reden. En er was dus Mère Benoit. Maar er was ook die lieve juffrouw Gaby (ze stierf vorig jaar, en toen ik in haar begrafenismis zat, was het of een stukje van mijn kindertijd voorgoed afscheid nam...). En na die kleutertijd in Coloma, trok ik naar de jongensschool in de Vredestraat. Meester Omer was nog Meester Van Lent. Hij kreeg pas jaren later een 'voornaam'. En de meesters droegen grijze stofjassen, en waren gewoonweg 'streng maar rechtvaardig' én 'degelijk'. Dat moest ook wel. Zij moesten ons vormen in 'Metriek Stelsel' en 'Spraakkunst' en 'Algemeen Beschaafd Nederlands' en ''Werkelijkheidsonderricht', en méér van wat later nuttig was in het Leven.
Eén september was: blauw kaftpapier, en pennenlikkers, en gommen en 'slijpers' en houten pennenstokken waarop je kon knabbelen. En alles was nog onbeschreven en alles was nog nieuw, en de punten voor 'orde en vlijt' moesten nog allemaal verdiend worden. En anders was het gepijnigde grimassen trekken op de blote knietjes op de tree. Zo was dat - en dat wist je. Eén september was een grote zekerheid. De twee-maand-durende speeltijd was voorbij, en de plicht riep.
En er was de speelplaats waar enkel de bel en een streng kijkende en sigarenrokende meester je tot de orde kon roepen. Maar daar was ook 'polisendief' en knikkeren en tollen, en bikkels, en Zorro...
(verknipte en bewerkte archieffoto van lerak sremos. Sint-Jozefschool Vredestraat)
En nog vele jaren later - Ik was zélf vader geworden - bracht ik ook ooit mijn dochters naar diezelfde kleuterschool, waar nu méér dan 'bewaard' werd. Met spanning en hoge verwachtingen gingen we de schoolpoort binnen - een kleine hand in de mijne. Welke hand was klammer? Juf Katrien was een jonge, frisse verschijning, en zou spoedig met ons - oudertjes - de functie van 'rolmodel' delen. Voorwaar: ze droeg bijna een aureooltje. Wat de juf zei, was heilig. Jawel.
Wéér zijn we een kleine twintig jaar later. En juf Katrien is nog steeds even fris en jong - al is ze natuurlijk ook wel ouder geworden (en zit het aureooltje opgeborgen in haar handtas). Ik ben dat ook ('ouder geworden' bedoel ik) , en zag mijn dochters groeien in wijsheid en bevalligheid (hm). Want - ik ben dus wel een trotse vader moet je weten. Ik doorliep met hen de stadia van kleuterschool, en basisschool, van Eerste Communie en puberteit, van examenspanningen en groeiende zelfbewusthied...
We zijn zo'n twintig jaar later. Mijn oudste dochter maakte vandaag wéér haar boekentasje klaar. En....ze was ook weer een tikkeltje zenuwachtig (al voelde ik deze keer de klamheid van haar hand niet...). Wéér stapte ze de kleuterschool binnen. Met spanning en hoge verwachtingen. Mijn 'kleine meid' is niet meer. Vandaag is ze ook iemand geworden met de functie van rolmodel... Vandaag start in die andere Mechelse school haar toekomst als kleuterjuf. Vandaag krijgt ze ook een aureooltje van 25 kleuters.
(bewerkte en verknipte archieffoto van lerak sremos: Sint-Jansschool, schooljaar '30-'31)
Eén september.
Het wordt weer drukker op de wegen. Het speelse en nonchalante van 't steekt allemaal zo nauw niet van wanneer of hoe' is vervangen door de druk van de klok, het ritme van de agenda en de discipline de school.
Straks toont het journaal weer de obligate sfeerbeeldjes van snotterende kleuters, en op de onderlip bijtende ouders... Straks zijn er zeker beschouwingen en nieuwsflitsen over containerklassen, en andere akkefieten - mag misschien zelfs de onderwijsminister zijn duit in het zakje doen... Wie weet...
Eén september. Ik wens alle Mechelse kleuters, lage-schoolkinderen en studenten - alle leerkrachten, directies en ander personeel een fijne start! Ik hoop dat de verwachtingen worden ingelost. En verder: hou het veilig aub op onze Mechelse wegen van en naar de school. En da's een taak voor ieder van ons: jong of oud.
Eén september?
laat ons starten met een propere lei, een onbeschreven blad en open geest...
(foto: Jan Smets - Mariaschool/Sint-Janshof)
Ja, het wordt weer druk in Mechelen...
Fonteinbrug
Onze-Lieve-Vrouwestraat
Grote Markt
Foto's Gimycko
En gelukkig is het allemaal niet meer zo streng als in den tijd van Victor Scheppers !
Aartsbisschop bezoekt school van Victor Scheppers.
BTW : School is Cool, tegenwoordig - Go figure !
Mijn flinke zoon had zijn allereerste eerste september en die deed dat goed (volgens de juf toch).
Een zeer mooi stukje, Jan!!
Inderdaad Markec - knap geschreven door Jans. Proficiat en veel succes aan de nieuwe kleuterjuf
Ja, dan herken je waarschijnlijk wel het één en ander Jan... ;-)
Vier generaties van mijn familie liepen er school. Mijn grootvader die van 1911 was, zat er op de schoolbanken - in de jongensschool in de Vredestraat. Mijn moeder ging in de meisjesschool op Coloma. Ik, - een generatie later - ging naar de Vredestraat, en mijn dochters allebei naar de ondertussen gefusioneerde, gemengde basisschool Sint-Jozef-Coloma...
Al bij al: de geschiedenis van deze school zit in onze vezels... Tal van verhalen uit elke generatie... Het stukje hierboven zwerft wat door een klein gedeelte van deze herinneringen. Ze zijn persoonlijk - maar ik denk toch wel dat een heel aantal bloggers situaties kunnen voor de geest halen - of minstens een zweem van herkenning voelen bij de sfeer die ik probeerde te schetsen...
Hopelijk worden al die verhalen ooit eens opgeschreven, zodat ze kunnen dienen bij de herdruk van volgend boek...
;-)
PS: het aangehaalde boekwerkje gaat niet over de basisschool Sint-Jozef-Coloma, alswel over de geschiedenis van Vorschenborg, het domein van de graaf van Coloma, en het daarop volgende Pensionaat van de Dames de Marie... Eigenlijk de voorloper van het huidige ColomaPlus. Deze school staat gedeeltelijk op dezelfde gronden als de parochieschool, maar fungeert volkomen autonoom, en los van deze basisschool.
@ Jans :
Alhoewel de straten er nog op eenzelfde manier bijliggen, wordt Coloma voor mij stilaan een onbekende want ik ben er nu al een klein 20 jaar weg.
Maar hopelijke kunnen we hier, op den blog, of in één of ander boek die verhalen uit de Hanswijkhoek of de frappatsen uit de Vredestraat nog eens nalezen.
Nu nog een (nieuwe) titel bedenken.
;-)
@ jans
Wonende in de Stationstraat (kant Leuvense Vaart) was het voor mijn broer en mij normaal dat we naar school zouden gaan in de kindertuin van het Colomainstituut aan de gelijknamige vaart gelegen.
Onze grootmoeder kende dan ook nog juffrouw Margriet die in de Merodestraat woonde en dus elke dag om naar haar schooltaak te trekken in Coloma, langs onze herberg aan het station moest. Ik herinner me de winter van 1944/45 als de dag van gisteren. Juffrouw Margriet kwam broer en mij, samen met haar jongere collega juffrouw Annie, 's ochtends ophalen en kreeg dan van ons ma of grootmoeder een warme tas koffie met een in de oven van de cuisinière gebakken toast met echte boter en confituur aangeboden, terwijl wij werden klaargemaakt voor een lange dag in " 't Coloma". Juf Margriet was een schat van een oudere dame die een lichte handicap aan haar been had. Zo is ze mij al de latere jaren in de geest gebleven. Op juf Annie was ik kinderlijk verliefd. Aan haar hand naar school mogen was de grootste genoegdoening uit die beestig koude winter.
...bedankt om deze vroegere schoolherinneringen met ons hier te willen delen Jef...
Ikzelf ben ook al 18 jaar verhuisd uit den Hanswijkenhoek, maar ik vind dat er daar, ten opzichte van de rest van Mechelen, nog maar weinig veranderd is.
Binnen dit en een paar maanden gaat het daar wél veranderen, als de woestijn van aan de brug tot aan de dennestraat opnieuw geasfalteerd gaat zijn.
Ik ben zeer benieuwd naar het resultaat.
Gim en Jan, is daar iets met " den hoek " ? Nieuwe titel ? De aftocht misschien ?
@ jans
Na onze schoolintroductie in het Coloma-instituut van de Dames de Marie, gingen broer en ik naar het lager onderwijs in de parochieschool van Sint Jozef in de Vredestraat. Broer was daar al 2 jaar voor mij begonnen. Hij zat bij meester Van Hoof. Ik had in het eerste studiejaar de meer zachtzinnige meester Jacobs. Dan waren er nog de hoofdonderwijzer meneer Marc(k) en meneer Louis en ook nog meneer Pieters in de wandeling de Pietneus genoemd vanwege een wat groter exemplaar reukorgaan dan het normale. Dat zijn degene die ik me herinner.
Broer Karel zat dus in de klas van bullebak-kampcommandant-kinderbeul Van Hoof. (Een kinderoor diende om aan getrokken en gevezen te worden). Het schoolreglement voorzag dat bij het eindigen van de speeltijd er een bel luidde. Het moment waarop die bel klingelde moesten alle leerlingen stokstijf blijven stilstaan op de plek waar ze zich bevonden. Handen naast het lichaam op de broeksnaad. Spreken of bewegen was uit den boze. Bij de tweede bel moest je dan in stilte naar de plaats gaan waar jouw klas zijn vaste stek had en dan vormde je rangen van twee. De derde klingel betekende het rustig naar binnen schuifelen in de klaslokalen.
Meester Van Hoof beleefde op die momenten "his finest hour". Bij elk klasbegin had hij er toch enkelen te stekken die de onbeweeglijkheid niet ten volle onder de knie hadden. Die werden dan met luid misbaar de levieten gelezen en naarmate de zwaarte van overtreding in zijn boekje opgetekend om daags nadien minstens 5X het tuchtreglement ORDE genaamd, over te pennen. Dat ORDE-gedoe bestond uit een tiental regels. Je schreef dus al vlug meer dan één uur aan die onzin.
Tijdens één van die beestig koude na-oorlogse winters hadden we het bestaan om met ons groepje dat van de stationsbuurt in de Vredestraat schoolliep, de dichtgevroren Leuvense vaart over te steken op het ijs. Helaas! De Schmidt van de Vredestraat had ons gezien bij die bezigheid en had onze namen genoteerd. Na de eerste beltoon, terwijl we in de stokstijve houding stonden is hij ons voor de verzamelde school beginnen uitkafferen en kregen we zonder uitzondering ieder tweehonderd maal "Onder het ijs op het kanaal zitten geen stutbalken die ons kunnen dragen". En natuurlijk mochten de vijf keer ORDE niet ontbreken. We kregen uitzonderlijk 2 dagen om dat klusje te klaren.
Nu bekeken zou ik zo zeggen dat meester Van Hoof wel goede redenen had om ons dat in te peperen. Het was levensgevaarlijk. Misschien niet die dag zelf, maar als je bij dooi die oversteek in bende bleef maken konden de gevolgen desastreus worden.
Ach... zijn we er slechter van geworden van dat toen onzinnig lijkende ORDE en andere regeltjesoverschrijftoestanden?
@ Jef :
Kunt ge al die "gruwelverhalen" niet eens gaan vertellen aan al die leraren-in-opleiding aan de KHM op de Zandpoortvest ?
Lol gegarandeerd !
;-)
Jef, waren dat overblijfselen van die mannen die hier een tiental jaren voordien gepasseerd waren. Zullen we het misschien nog eens overdoen ?
Jan,
wat een leuke post van je.
Ja, 1 september, mijmeringen, en ook je dochter(s) loslaten he.
Ik heb zelf niet hier op de lagere- en secundaire school gezeten, ik zat bij de ursulinen op internaat (Boom), met het verplichte blauw-wit uniform, en toen was daar 1 september maar een halve dag (kennismaking klas (+ titularis), boeken ontvangen, etc, en in de namiddag deden wij (toen als oudsten van de 'bovenbouw) het kaften van boekjes en schriftjes van de kinderen van de lagere school die mee op internaat zaten.
Nu werk ik zelf al 11 jaar in het hoger onderwijs en kaften 'mijn' studenten hun boeken zelf :o)
Gisteren sprak ik nog af met een vriendin van het internaat, en stond aan de schoolpoort op haar kindjes te wachten (ja, we worden allemaal ouder he), zij zitten in het 3e kleuterklasje en 2e leerjaar, het was vrijdagmiddag, de zon scheen, alle ouders stonden aan de schoolpoort te wachten tot de bel ging, en de hele school naar buiten liep, blij uitkijkend naar het weekend...
Dus Jan, alles komt terug he, en ik wens jouw dochter een heel mooi schooljaar toe!
Iedereen heeft al wel eens een oude foto gezien van de originele poort van het oude Pensionnat des Dames de Marie, maar onlangs vond ik een tekening die een idee geeft van de grootte van het domein...