Wie vanuit Mechelen naar Bonheiden rijdt langs de Nekkerhal, wordt er telkens mee geconfronteerd: het opvallende silhouette van de Sint-Libertuskerk op de Nekkerspoel. De toren en het kerkschip steken zeker ’s avonds mooi af tegen de inktblauwe hemel.
Op deze oude foto zie je het kenmerkende profiel van de Sint-Libertuskerk... of toch niet? Een nauwkeurige toeschouwer zal misschien enkele afwijkingen opmerken. Want inderdaad, de getoonde kerk is niet de Mechelse Sint-Libertus, maar wel de kerk van Esneux, nabij Luik, gewijd aan Saint-Hubert. De gelijkenis tussen beide kerkgebouwen is niet toevallig.
Het was architect van dienst Mark Lauwers die me hierop attent maakte. Hij heeft het renovatiedossier opgemaakt voor de Sint-Libertuskerk en ook al enkele kleinere onderhoudswerken laten uitvoeren.
In het oorspronkelijke bestek voor de Sint-Libertuskerk uit 1911 wordt uitdrukkelijk verwezen naar de kerk van Esneux. Er staat: “Twee soorten van hardstenen komen in het gebouw voor : de blauwe hardsteen gezegd – petit granit – en de gres steenen van de groeven der Ourthe of dergelijke. Voor beide hardsteenen worden diegene gebruikt aan de kerk van Esneux bij Luik als model voorgeschreven : zoowel voor hunnen oorsprong als hunnen aard, hunne bewerking, hunnen plaatsing, hunnen voeging, enz.”
De Mechelse stadsarchitect Philip Van Boxmeer ontwierp de Sint-Libertus in 1911-1913. De kerk van Esneux, van de Luikse architect Leonard dateerde van 10 jaar eerder. En het moge duidelijk zijn: Van Boxmeer deed méér dan alleen hetzelfde materiaal als in Esneux gebruiken. Wie het opzet van zijn Sint-Libertuskerk bestudeert met de lancetvormige ramen, die refereren naar de vroeg-gotiek, het grondplan met de zijdelings geplaatste vierkante klokkentoren, de neogotische ornamentiek, de ronde zuilen met knoppenkapitelen, de zijkapellen en sachristie met puntgevels enzovoort, ziet onmiskenbaar dat Van Boxmeer het plan van Esneux haast gecopieerd heeft. Het meest opvallende verschil is de bovenbouw van de toren die in Esneux aan elke zijde twee galmgaten telt; Sint-Libertus heeft er telkens drie.
Nu was het wel zo dat rond 1900 nogal wat kerken in een gelijkaardige neogotische bouwstijl werden gebouwd, zodat wel vaker gelijkenissen opduiken, maar hier gaat het bijna om een copie. Van Boxmeer had blijkbaar geen zin om veel tijd te verspillen aan een compleet nieuw concept voor deze parochiekerk. Misschien had hij toen zijn handen vol met het afwerken van de Keldermansvleugel aan het Mechelse stadhuis, die in dezelfde periode werd gebouwd.
Misschien nog één weetje: de dakstoel van zowel het kerkschip als de toren van Sint-Libertus is niet op traditionele manier in hout uitgevoerd. Van Boxmeer was een architect die de moderne technieken van zijn tijd kende, want hij gebruikt hier een stalen dakstructuur, zowel voor de spanten als de gordingen. In Esneux zijn de spanten van het dak ook al in staal, maar de gordingen en ook de hele torenspits zijn nog in hout. Wat constructieve innovatie betreft, kunnen we dus stellen dat in de Sint-Libertuskerk al een stap verder is gezet.
(Met dank aan ir-arch. M. Lauwers)
Opvallend! boeiende topic Koen.
Ik heb de Libertuskerk nooit een écht mooie kerk gevonden. Maar ik rij er zowat elke dag voorbij, langs Nekkerspoel, of... via de N121 - En ik moet toegeven: van daar gezien is ze wel iets fraaier...
(foto: Jan Smets)
Maar een groot liefhebber van deze kerk zal ik toch nooit worden. Naar mijn bescheiden smaak is ze toch geen architectonische hoogvlieger. Maar da's uiteraard alleen mijn 'aanvoelen'...
Schitterend post !
Hier een boekje...
...en een tekening.
Inderdaad 's avonds steek deze kerk mooi af!
http://www.flickr.com/photos/ivoverbruggen/3576288025/
Die galmgaten verrieden direct dat het niet om de Libertuskerk ging. Ik heb er lang genoeg op gezien toen ik daar in de Chiro was. :-)
Blijft de vraag hoelang het, tussen de N15 en de Nekkerspoelstraat, nog groen gaat blijven. La Cité heeft altijd honger naar bouwgrond en voor je het weet ligt, binnen enkele jaren (of enkele decennia), ook dat hele gebied onder den beton en verschijnen er nagelnieuwe "prachtwijken"...
Afbreken die boel ipv er 2.000.000 eurio in te investeren
Met dank aan ons An (Oniem) en haar oproep om dit (nog steeds groene) gebied, met vlietjes en beestjes, onder den beton te gooien !
Binnenkort dus een fonkelnieuwe Sint-Libertuswijk met "betaalbare" ééngezinswoningen, aan de rand van La Cité, en dit alles voor nog geen 2.000.000 eurio !
:-)
Verrassend om te weten. Libertus is niet direct mijn favoriete kerk, maar omdat ik hier vroeger met mijn ouders en onze bompa nog geregeld naar de mis ging, heb ik er toch persoonlijke herinneringen aan. En dan te weten dat het origineel ergens in de ardennen staat. Foei, Van Boxmeer, foei!
St. Libertuskerk is één van die, wat ik noem, politieke kerken. Rond 1900 was de Nekkerspoelwijk voor een goed gedeelte bevolkt met werkmenschen van het arsenaal en de ( toen ) nieuwe conservenfabriek van Le Soleil. Met de oprichting van de vakbonden was het heel belangrijk voor de katholieke zuil om de werkmensch te vrijwaren van de socialistische invloeden en daar was geen beter middel tegen dan een kerk te bouwen temidden van die wijk. Veel tijd aan het uiterlijk van de kerk werd niet besteed want het was veel belangrijker om zo vlug mogelijk via de preekstoel het werkende volk in de goeie richting te zetten!
Ik weet niet goed waar u N121 vandaan haalt (die situeert zich namelijk tussen Brasschaat en Schilde) maar als u de N15 bedoelt, gelieve dan in het vervolg alleen deze route te gebruiken en niet de N15a (Nekkerspoelstraat), als u op doorgang bent. Voor de esthetische kant (van vlakbij) van de Sint-Libertus kerk moet u het niet doen. Toch zeker in afwachting van de heraanleg van deze straat (als het daar al ooit eens van komt).
PS. Gelieve dit bericht niet te persoonlijk te nemen, ik maak gewoon dankbaar gebruik van uw verwijzing naar N15 en Nekkerspoelstraat om dit 'probleem' (er zijn grotere in Mechelen, cfr. Stationsbuurt) op te lossen.
Koen, er was ooit een tijd dat bijna alle mensen van Pasbrug die kerk mooi vonden. Maar vooral waar ze zich geborgen voelden voor het geweld buiten. Een goede verstaander zal wel weten waarover ik het heb.
Het is alleen spijtig dat jonge mensen daar geen weet van hebben.
Toch wel knap dat deze kerk is gerestaureerd geraakt ondertussen.
@g.l.: ik ben van Pasbrug en een slechte verstaander, wat bedoel je?
Luc, laat je niet op stang jagen. Dit is een artikel over een kerkgebouw en architectuurgeschiedenis. Bloggers, hou het daar bij, a.u.b..
Ik zou graag in het bezit willen komen van het boek "honderd jaar parochie Sint-Libertus Mechelen, Nekkerspoel en Pasbrug".
Waar kan ik dit kopen?
Bedankt!
@Eddy Van de Weyngaert
Eddy, dat boek kan u nog krijgen via de parochie zelf. Als u mij uw gegevens kan bezorgen, dan zorg ik er wel voor dat u zo'n boek in uw bezit krijgt. De juiste prijs ken ik niet, maar ik weet zeker dat die wel zal meevallen.
Mijn mailadres: els.malfliet@telenet.be