(foto's: Jan Smets)

Natuurlijk kennen we de preekstoel van Sint-Rombouts!  Met zijn barokke zwierigheid, gesculpteerde dramatiek  en overal opduikende  engelen en dieren allerhande, is het een monumentale blikvanger in onze kathedraal.

Het hoofdtafereel is één of andere heilige die van zijn briesende paard dondert.  En néé: het is niet Paulus die hier ten val komt (zoals vaak verkeerdelijk wordt gedacht), maar de heilige van mindere rangorde: Norbertus.  Het weze gezeid.

( foto's: Jan Smets)

Schitterend en levendig toch wel! 

Het lijkt of deze preekstoel hier altijd heeft gestaan - gemaakt voor deze kerk,  ook al breken de golvende barokke lijnen met de strenge gotische vormtaal van de kathedraal.

Maar niks is minder waar!

Als we het schilderij met het kerkinterieur van 1775, dat onlangs vakkundig is gerestaureerd, en nu in een zijbeuk van de kathedraal staat opgesteld, grondig bestuderen, ontdekken we een héél andere preekstoel?

Tièns - en toen was deze preekstoel toch al gekapt, en klaar en wel, als we weten dat de geniale Michiel Van der Voort de Oude, die leefde van 1667 tot 1737, de creatieve geest was die het gevaarte vorm wist te geven?   Was de kunstige preekstoel dan NIET bestemd voor deze kerk?

Nee!  Ik wist het wel - maar Patrick De Greef, kon het met zijn kenschetsende levendigheid in mooiere beeldtaal gieten, op zijn causerie die hij hield ter gelegenheid van de voorstelling van het voornoemde, gerestaureerde schilderij.  Hij schilderde met brede gebaren de aanloop en verloop van de 'stadsvisioenen' van 1775 - hét jubeljaar van Sint-Rombouts, waar onze stad een face-lift en nieuw gezicht kreeg.  Niet alléén de stad trouwens! Ook de kathedraal werd méér dan grondig 'opgefrist'.  De 'oude' preekstoel bleef evenwel nog enkele decennia staan.  In 1810 werd hij echter geschonken aan de Brusselaaars, die hem in hun Katelijnekerk plaatsten (waar hij nu nog steeds staat!).  Dus: wie een stukje vroeger Mechels patrimonium wil bekijken, moet deze Brusselse kerk maar eens binnenlopen...

(foto's: Jan Smets)

Maar...

waar stond de preekstoel van Van der Voort dan wél, voordat hij in 1810 naar de kathedraal verhuisde?

Wel - de indrukwekkende 'bekering van Norbertus' was gemaakt voor de oude kapel van Leliëndael, dat een norbertinessenklooster was.  Toen hij werd ontmanteld en naar Sint-Rombouts werd overgebracht, dienden nog wel wat aanpassingen te gebeuren - want in Leliëndael stond het hele geval tegen een vlakke muur, en nu moest hij rond een zuil worden 'geplakt'.   De Mechelse beeldhouwer Jan Frans Van Geel (1756-1830), kreeg de opdracht toegewezen; én hij slaagde in het opzet!

(foto's: Jan Smets)

En zo staat dit grootse kunstwerk nog steeds mooi te wezen in onze kathedraal: een waar kijkstuk met onverwachte details: met slak en kikker, en slang, hagedis, pelikaan...  Een Planckendael avant la lettre...

Maar nu...

Groot was mijn verbazing toen ik ontdekte dat de Leuvenaars - jawel - een soortgelijke preekstoel hebben?

In de Sint-Pieterskerk staat hij!  Echt!  Al moet gezegd dat ons exemplaar nét iets mooier is.  En toch is het Leuvense werk overduidelijk geïnspireerd op onze Mechelse preekstoel. Sommige details werden haast klakkeloos gekopieerd!

Deze preekstoel werd in 1807 in de Leuvense hoofdkerk geplaatst.  Da's dus drie jaar voordat de Mechelse verhuisde van Leliëndael naar Sint-Rombouts!  Maar ook deze preekstoel was niet oorspronkelijk voor Sint-Pieter bedoeld!  Da's dus een gelijklopend verhaal.  Deze preekstoel stond oorspronkelijk in de abdijkerk van Ninove.  En we wéten ook dat Jacob Bergé hem beeldhouwde in 1742!  Dat is vijf jaar na de dood van de Mechelse beeldhouwer Michiel Van der Voort de Oude!  Mechelen bezit dus wel degelijk het originele exemplaar, en Bergé vond in deze  overduidelijk zijn inspiratie!

Bekijk hem eens in Leuven!  Of... hier al in deze paar foto's.  Let op gelijkenissen en verschillen...

(foto: Groenling -  de eekhoorn duikt hier ook op!)

(foto's: Groenling)

Overduidelijk hé...

Merkwaardig toch (al was deze praktijk vroeger niet zo ongebruikelijk bij kunstenaars)