Het worstenbrood aan 2 € per stuk hebben we weer gehad dit jaar ( of is het morgen? ) en waarschijnlijk beseffen weinig mensen dat dit een bijeengeschooide maaltijd was op een dag zonder inkomen, een ' verloren ' maandag.
Een andere goedkope maaltijd bestond erin om de hardgeworden broodsneetjes niet weg te gooien maar in de pan te bakken met enkele eieren. Op die manier ' won ' je brood.
Bij ons thuis wordt dat nog regelmatig toegepast. Een ander goedkope maaltijd bestond erin om een doos witte bonen 24 uren te laten wijken en dan te koken. Opdienen met alleen azijn erover, geen saus maar pure ' Blauwe Hand '-azijn. Heel lekker maar de winden bleven nooit lang uit.
Zijn er nog alternatieve goedkope recepten bekend én in gebruik? Zijn het maaltijden met een oorlogs- of crisistijdverleden?
@ Luc
Ons gezin werd in april 1944 aan het Mechels station weggeblazen door de voor de landing van 6 juni 1944 noodzakelijke voorbereidende geallieerde bombardementen. Ons huisgezin van acht personen werd her en der in de familie opgevangen. Een deel bleef in de stad en Pa, Ma, broer Karel en ik werden door Pa's familie opgevangen in zijn ouderlijk huis, annex grote tuin met fruitbomen allerhande en een stevige moestuin, in Buggenhout.
Daar was zijn zus, tante Marie, de kokkin van dienst daarin bijgestaan door mijn moeder.
Het voordeel wat ingrediënten om te kunnen koken betreft, was er op den buiten natuurlijk meer keuze. Er was melk genoeg. Varkens werden gesluikslacht en snel versneden verdwenen die over de ganse buurtbevolking. Groenten trekken zich van een oorlogssitutie geen barst aan en dus was er in alle seizoenen wel wat te verhapstukken.
Twee van die oorlogsrecepten zijn mij steeds bijgebleven. En misschien waren die recepten bij de gewone man sinds eeuwen al schering en inslag. Maar ik ken ze van tijdens WO II.
- Aardappelpuree met een smeuïge melksaus (boter als toevoegsel) en prinsessenboontjes vers uit de lochting geplukt plus een halflopend eitje of twee.
- Bakharing (als de vissers uit Oostende weer eens een karrevracht aan land hadden gehaald) met uiensaus en diezelfde prinsessenboontjes uit de moestuin met bloemige aardappelen.
Alle groenten natuurlijk zelf gekweekt. In de steden betaalde men zich daar nazi-feldgrau aan. Aan boter en vet geraakte men op den buiten aan een schappelijke prijs mits de juiste connecties en wederdiensten.
Voor die twee simpele maar o zo primair lekker smakende gerechten haalt men ofwel zijn neus op of men rijdt er voor naar de Hasseltse meisjes van de Exquiza of hoe die aardappeltent daar ook heten mag. Misschien ook nog verkrijgbaar in de Scheerstraat in Mechelen bij de Hete Patat indien die ook al niet van naam is veranderd?
Met patattenbloem, gewonnen uit aardappelschillen, werden allerlei smakelijke gerechten en gebak bereid.
@Jef v.r.: van dat nazifeldgrau betalen werd in onze familie niet verteld, wel van blauw betalen aan smokkelaars .... en diezelfden liepen dan begin september 44 door de straten als lid van de witte brigade of zoiets!
@ Jenny
Van dat blauw betalen aan smokkelaars en boeren zijn we allemaal op de hoogte. Mag het al eens een ander kleurtje zijn.
:-)
Jef en Jenny,
vertaal het a.u.b. nu eens een beetje naar hier en vandaag zodat de doorsnee Mechelaar er iets aan heeft.Toch bedankt voor uw mening.
We snappen het allemaal wel, zenne, Louis !
:-)
@ Jan G :
Waar verkopen ze nog bodding ? De laatste keer dat ik een stuk besteld heb (een heel stuk kreeg je in weken niet op) was bij bakkerij Dauwe in de Adegemstraat. En die is, en passant, ook al een tijdje niet meer open !
Heeft elke bakkerij dat niet in stock ?
Wat ik mij eigenlijk afvraag na dit culinaire rubriek.
Heeft Mechelen een eigen culinair recept?
Mechels koekoek op grootmoeders wijze?
Mecheles herder op grootmoeders wijze?
Dat is nog eens een idee voor onze Rudi (de Mets) zijn volgende boek :
"Mechelse Recepten, door de eeuwen heen"
Al die oude recepten opsnorren op al die Mechelse zolders, ze aanmaken en uitproberen en ze dan te boek stellen.
Misschien is er wel vraag naar, want na dat recept voor brôône saus van ons aller Jos Nys, krijgt ge natuurlijk wel grote honger.
:-)
(PAS OP COMMERCIAL)
Mechelen in Pannen en Kruiken:nu te verkrijgen in uw boekhandel. Lucas Van de Leur struinde de voorbije twee jaar door de geschiedenis van alles wat met eten en drinken te maken heeft in de stad.
(EINDE COMMERCIAL)
Ik blijf het altijd boeiend vinden
we spreken over
- gewonnen brood (zie hoger)
- in andere streken spreken ze over (hetzelfde gerecht) verloren brood
- in Nederland over wentelteefjes
- in de USA over french toast (klopt toch he Louis?)
What's in a name... Maar de traditie van gewonnen brood, appelbollen en worstenbroodjes is wel typisch Antwerps.... (mijn collega's (van elders) hebben er nog nooit van gehoord)
@ Gim, ik denk dat dieje bakker aan de Steenweg dat ook wel vers heeft. Ik koop het er zelf niet wat ik lust geen rozijnen in die bodding, maar ga er toch maar eens polshoogte nemen als ge tijd hebt!
en ook af en toe aan die Sandwichbar in de Befferstraat. Go for it !
Wat dacht u van een " Somers babbelutteke " of een " Genekes karramelleke " of een " Nobels nekske ".En er zijn er nog zoals " Stubbestrubbestrubbelingen "
Je bent het Bruin Lowieke nog vergeten.
En G.L., zoals van oudsher, hij bakte het bruin. Alhoewel, vermits hij wel veel zevert over vroeger zal hij nooit honger gehad hebben want ik hoor van die kant geen beschrijving van nood-gerechten.
Ach de Bodding, die maken wij nog regelmatig zelf. De kindjes lieten altijd de korsten liggen, daarom snijden we ze nu regelmatig van het brood af en houden ze bij in een grote doos in de frigo.
Als er voldoende restjes zijn gaat het als volgt.
Het deeg is goed als hij riekt zoals verstikt gras (gras dat 1 dag afgereden is)
Ons moeder werkte dat soms af met een dikke laag suikerglazuur maar ik kan jullie verzekeren dat de kindjes op die manier hun geweigerde korstjes met graagte opeten. Ze zien er steeds naar uit wanneer ze bodding krijgen.
In de jaren '50 ging ik met ons vader elke zaterdagmorgen in de vleeshal in de huidevetterstraat " Lever en Zoom en een varkansstaartje " halen om te bakken.Heel lekker,maar jammer genoeg bij mijn weten nergens meer te verkrijgen.De laatste beenhouwer was bij De Bie in de adegemstraat.
@ Lieven
Prachtig recept man en helemaal waarover dit item zou moeten gaan! Nietwaar G.L. uit Hombeek? Of is dit óók weer te cryptisch?
Lieven ik vermoed dat je in je recept geen Strohrum verwerkt omdat je je kinderen niet tot alcoholisme wil verleiden. Maar komt de dag dat die koters zijn uitgevlogen dan moet je toch overwegen om dat onderdeel in je bodding te verwerken. Het geeft een hemelse smaak. En er zijn naar ik denk nog wel meer likeurtjes en andere spiritualia die dit volkse recept tot hogere culinaire regionen kunnen verheffen.
@ Hanna
Bedoel je met typisch Antwerps de ganse provincie of alléén de "Verstâârkte Stàd" ?
Ik kreeg als kind die appelbollen en zeker de worstenbroodjes rond deze periode steevast op mijn bord. Elke Mechelse bakker had die in zijn etalage en je deed er goed aan om ze tijdig te bestellen. Ik weet natuurlijk niet vanwaar je collega's afkomstig zijn, maar ik heb altijd gedacht dat worstenbrood een grensoverschrijdend product is. Wie lust dit nou niet?
NB:
@ Jef: vermoedelijk bedoelde je restaurant 'D'ouw stoof' in de Scheerstraat. Deze zaak serveerde volkse en oude gerechten. Maar nu is het pand opgenomen in het hiernaast gelegen restaurant 'de Hete Patat'... En dit is een Turks restaurant.
Gim; ga eens op woensdag naar die bakkerij net voorbij de kerk op de Brusselsesteenweg want daar hebben ze héél lekkere bodding (naar mijn bescheiden mening toch en er ligt gelukkig geen laag gesmolten suiker op....).
@ jans
d' Ouw Stoof of de Hete Patat, ik had er toch één van de twee juist wat voor een demente bejaarde nog niet zo slecht is. :-)
@ Jef, ik bedoel hiermee PROVINCIE Antwerpen... Ik werk ik Brussel, de helft komt uit onze provincie maar de rest uit andere contrijen. Toevallig waren we er vorige week over bezig op het werk , vandaar mijn reactie ...
over brood zeggen ze hier niets maar de traditie ...
http://www.nieuws.be/nieuws/Antwerpen_en_worstenbrood_6f91ca90.aspx
Het verhaal over die verhouding tussen een bakker en de vrouw van een slager is dus niet waar ? :-)
wie zal het zeggen ...
Ik zag in ieder geval bij mijn lokale bakkers op de Veemarkt en Befferstraat waren wel worstenbroodjes en appelbollen, en een vriendin van me mailde me dat ze 'verloren brood' voor haar kinderen heeft gemaakt.
Traditie is er, maar wat en hoe de oorsprong is? ik weet het ook niet meer ....