Home

Welke lading dekt de vlag?

Door Jan Smets geplaatst op 9 september 2008
met categorie:  

Medeblogger Luc vraagt zich af of iemand in feite nog wel weet waar de kleuren en symbolen van onze Mechelse stadsvlag vandaag komen?

Tja?

Spin-off van een andere topic ('Belgische vlag wappert niet meer op de Sint-Rombout')..

(foto: Jan Smets)

(foto's: Jan Smets)

Mooi is ze wel... niet?  (enne: even wat olie op het vuur geten: of opteer je liever voor de niet-officiële eigentijdse Mechelse versie, de gele bol...?)

of?  ...          

Geplaatst door Luc op di, 09/09/2008 - 18:02.

De mechelse vlag heeft geen geheimen voor mezelf maar misschien wel voor anderen? Laat maar komen, Greetje!

Geplaatst door peter op di, 09/09/2008 - 18:03.

Laat ons beginnen met te melden dat het kleine wapenschild in de vlag wat later is gekomen. Het eerdere wapen had alleen roden banden op een gouden achtergrond :-)

Geplaatst door Wout op di, 09/09/2008 - 18:05.

Interessant. Ik zet me effe. :-)

Geplaatst door Wout op di, 09/09/2008 - 18:29.

"

Geplaatst door Luc op di, 09/09/2008 - 19:12.

@Wout: Onzen burger wou meer blauw in de straat. In ons stadswapen zat geen blauw maar in de nachtelijke hemel van de 'maanblussers' wel, dus .... got my drift? Ga eens bij avondval naar onze prachtige Melaan kijken, zie jij groen of geel of andere kleuren? Neen het is .... .:-)

"

Waarom heeft dan niet elke gemeente of stad met af en toe een mooie nachtelijke blauwe hemel en volle maan zo'n stadswapen?

Neeneenee. Zo overtuig je me niet.

Geplaatst door Jan Smets op di, 09/09/2008 - 18:34.

Als ik de foto's bekijk die ik hierboven heb gepost is er ook een klein verschil in het afbeelden van de adelaar: rode of zwarte klauwen...  (het lijkt wel het 'verhaaltje van de Vlaamse Leeuw..., of is het toeval...)

Geplaatst door Wout op di, 09/09/2008 - 18:43.

@ Jans

geen idee. Dat verhaal met die klauwen in het rood (verwijzing naar bloed soms) komt wel meer terug in dit soort dingen.

Het hoe en waarom in de Mechelse vlag ken ik niet.

Allicht dat Rudi of  Roger Kokken meer weten?

Geplaatst door nen echte Mecheleir op di, 09/09/2008 - 18:56.

@janS,mij is eens gezegd alszou vroeger die adelaar twee hoofden hebben gehad(Keizerlijk) zal wel in den tijd van ons Kareltje geweest zijn zeker?

Geplaatst door Jan Smets op di, 09/09/2008 - 19:29.

Inderdaad, dat zag ik ook al...  Maar waarom en wanneer zou dan die 'ene kop gerold' zijn?

Stadswapen met spreuk ter uitbreiding: 'In trouwen vast'... ('in fide constans'...)

Geplaatst door Luc op di, 09/09/2008 - 19:54.

@ nen echte: tweehoofdige adelaars behoren tot het rijk van Harry Potter, die van ons had maar ene kop. Ik ben zeker dat dat verhaal nog wel aan bod komt!

Geplaatst door Luc op di, 09/09/2008 - 19:58.

En neen: ons wapenschild komt niet van KV Mechelen!!

Geplaatst door Jan Smets op di, 09/09/2008 - 20:08.

De adelaar is toch de 'Habsburgse link' in ons stadswapen... Ja, Luc?  De gouden/rode stroken zijn ouder...

Nog wat over de tweehoofdige adelaar:

Dit is het wapen van het Helig Roomse Rijk.  Heel wat wapens zouden hiervan afstammen, zoals ook het Habsburgse...

dus... toch niet alléén bij Harry Potter...   ;-))

Geplaatst door Luc op di, 09/09/2008 - 20:19.

@jans: den adelaar is zeker onze link naar het oosten maar het beest had maar enen kop. Maaaar ... de mechelaars hebben dat beest in hun wapenschild zeker verdiend ( hoop ik ).

Geplaatst door Jan Smets op di, 09/09/2008 - 20:27.

Dateert het oudst bekende stadswapen van Mechelen al niet uit de dertiende eeuw?  en droeg dat toen al niet de goud-rode banen, maar dan wel met het wapen van de Berthouts en de Luikse bisschopsstaf?

Geplaatst door Luc op di, 09/09/2008 - 20:31.

't Is maar dat ge het weet: op 10 januari 1490 werd Mechelen een graafschap, wegens ' bewezen diensten '! In die context moet ge ook die vliegende beest in ons wapensschild bekijken. Maar welke bewezen diensten?

Geplaatst door Mark Van Mullem op di, 09/09/2008 - 20:42.

En die tweekoppige adelaar wordt soms ook foutief afgebeeld binnen het Mechelse Stadsschild, zoals ook  gebeurd is bij het  (oude)wapenschild van Provincie Antwerpen, daar waar voor Mechelen het een éénkoppige adelaar hoort te zijn...

Anders dan Antwerpen was de "heerlijkheid Mechelen" tot aan het einde van het Ancien Regime zelfstandig. Het was een gewest van de Habsburgse Nederlanden. In het schild dan de drie palen van de BERTHOUTS, die een lange tijd heer en meester waren over het gebied, aangevuld met het hartschild waarop de adelaar van de ROOMS-KONING prijkt. Een wapenvermeerdering die verkregen werd van Keizer Frederik III op 10 januari 1490.

Het stadswapen had NIET de tweekoppige adelaar van de DUITSE keizers, maar de eenkoppige adelaar van de Rooms-Koningen.

In het 18de eeuwse ambtsgewaad van de Mechelse wapenkoningen en ok het kwartier dat in het Zuid-Nederlandse wapen van Jozef II, vroor heerlijkheid Mechelen is ingeruimd, prijkt verkeerdelijk de tweekoppige adelaar.

Sinds 1961 werd in het schild van Provincie Antwerpen, foutief de tweekoppige adelaar geïntroduceerd, in het Mechelse luik van het schild (het schild bevat de schilden van de arrondissementen Antwerpen, Mechelen en Turnhout).

Sinds 1980 werd een en ander gecorrigeerd en kennen we dit schild:

Provincie Antwerpen

Maar "juister nog dan deze afbeelding": is de versie uit 1996:

- met een kroon, die verwijst naar de Markgraaf Antwerpen

- met schildhouders, met leeuwen die gebaseerd zijn op het marktgrafelijke wapen

 

Bron:

koppeke, aangevuld met:  "Van Evers en Heiligen" (1998, Provincie Antwerpen, uitgegeven in opdracht van de bestendige deputatie van de Provincieraad van Antwerpen)  ;-)

 

Geplaatst door Luc op di, 09/09/2008 - 20:40.

@jans, laat ons zeggen dat er rond 1200 een bepaalde grimbergse familie hier op weekend is geweest en wat langer is gebleven dan voorzien en zij brachten ook hun kleuren mee.

Geplaatst door Jan Smets op di, 09/09/2008 - 20:42.

Ik denk dat in 1490 Maximiliaan van Oostenrijk, de pa van ons Margrietje, onze stad beloonde omdat de Maneblussers trouw bleven aan zijn gezag terwijl in de omstreken stevige opstanden ontstonden tegen deze Habsburger nadat zijn jonge vrouw Maria van Bourgondië van haar paard tuimelde en stierf, en een aantal steden daar dachten van te kunnen profiteren.

Mechelen mocht sindsdien de koningsadelaar in zijn schild voeren én de hierboven reeds vermelde wapenspreuk...

Geplaatst door Jan Smets op di, 09/09/2008 - 20:42.

1200...

dan gaat het toch over de Berthouts, niet?

Geplaatst door Luc op di, 09/09/2008 - 20:55.

Ooit gehoord van de uitdrukking ' wat voert ge in uw schild?' of ' Me wa zedde beezeg?' Dat is dan de moment om uw wapenschild te tonen.

Geplaatst door Luc op di, 09/09/2008 - 21:03.

@jans: het zijn inderdaad die mannen van de Berthoudersplein. Het verhaal waarom we onze vliegende adelaar verdiend hebben, moet nog wat ' gefinetuned' worden.

Geplaatst door Jan Smets op di, 09/09/2008 - 21:11.

Dat moet ik toch even opzoeken hoor...

1490...

toen mocht dus Mechelen de adelaar in haar schild voeren wegens trouw aan de Keizer...  Maar wat deden ze dan precies??

1490... Margareta van York, de stiefmoeder van Maria Van Bourgondië resideerde in Mechelen...  De familie de Taxis begint postdiensten te organiseren tussen Mechelen en Wenen...

Maar wat deden de Mechelaars precies..  Ik weet het voorlopig niet...

Geplaatst door Jan Smets op di, 09/09/2008 - 21:21.

Ondertussen wat anders opgesnord...

Het wapen zonder de in 1490 toegevoegde adelaar, bestond dus alleen uit de gouden en rode banen.  Dit schild ('gouden veld met kelen (rode) banen) verkreeg Wouter Berthout van de Koning van Aragon omdat deze Mechelaar duchtig meevocht tegen de Moren in Spanje.  Dit was dan het presentje dat hij meekreeg naar onze Dijlestad...

Maar enfin, die adelaar dus...

Geplaatst door Luc op di, 09/09/2008 - 21:32.

@ jans: wat die adelaar betreft moet je het zoeken in de richting van Max. Wat de oorspronkelijke geel rode kleuren betreft zit je juist.

Geplaatst door Jan Smets op di, 09/09/2008 - 21:41.

tja, trouw blijven aan Maximiliaan, ja...  maar hoe specifiek... Nee, ik blijf voorlopig het antwoord schuldig...  Misschien kan een andere blogger wat méér vertellen...  Ik zal er eens een nachtje over slapen!  Sloppel!

Geplaatst door peter op di, 09/09/2008 - 22:01.

Heeft Neuss er iets mee te maken ?

Geplaatst door Luc op di, 09/09/2008 - 22:02.

Het waren de bruggelingen die de stouterikken waren.

Geplaatst door Roger Kokken op di, 09/09/2008 - 22:09.

Tijdens een opstand tegen Maximilaan bleef Mechelen de vorst trouw.  Uit erkentelijkheid verhief Maximiliaan de Heerlijkheid Mechelen tot Graafschap en mocht het vanaf 1490 de koningsadelaar in zijn vlag voeren.  Tevens kreeg Mechelen ook de wapenspreuk "in fidelis constans".

Geplaatst door peter op di, 09/09/2008 - 22:14.

Iemand ooit een Graaf van Mechelen gezien ?

Geplaatst door Luc op di, 09/09/2008 - 22:16.

@Peter: Bart?

Geplaatst door Luc op di, 09/09/2008 - 22:26.

@Roger: Je hebt gelijk want wij bleven Max trouw, maar op welke manier? Al die Bourgondiërs maakten van Mechelen hun hoofdstad met een zeer centraliserende macht naar hun / Mechelen toe. Dat was niet naar de goesting van de ( zeg maar ) stadstaten zoals Gent, Brugge en de rest. Op 16/05/1488 werd onze Max voor vier maanden gegijzeld door Brugge ( ' wat denkt die vreemde snuiter dat hij hier kan komen vertellen? '). De mechelaars die hun beschermheer / broodheer bijna zien over kop gaan blijven als enige stad steun betuigen / verlossing geven aan hun huisbaas/ broodheer Max. Het plannetje lukte en wij waren weer enkele jaren zeker van bescherming ' van overheidswege '.

Geplaatst door peter op di, 09/09/2008 - 22:32.

Waren wij dapper, of waren wij mouwvegers ? In alle gevallen IN TROUWEN VAST !

Geplaatst door Luc op di, 09/09/2008 - 22:52.

@peter: in mijn ogen waren de mechelaars die het toen voor het zeggen hadden gewoon opportunisten ( hoe zou je zelf zijn met een gouden kip in je stad ?)

Geplaatst door Niet Gecontroleerd (niet gecontroleerd) op wo, 10/09/2008 - 08:29.

Het schild in het midden van de vlag zelf heeft ook een zeer kleine evolutie meegemaakt.

Als ik kijk op mijn oude kaarten van Mechelen (pré-1700) heeft het schild een vlakke bovenkant en een ronde onderkant, kenmerkend voor een vlaams schild, nu loopt de onderkant in een klein punt in het midden, en dat is dan weer typisch voor het late franse schild. Overblijfsel van de -korte- franse bezetting waarschijnlijk.

Geplaatst door koen op wo, 10/09/2008 - 09:13.

In heraldische termen kan ons wapen als volgt worden beschreven: een veld van goud met drie palen van keel, in een hartschild een adelaar van sabel op een veld van goud. 

De adelaar kijkt heraldisch rechts (= links) en vermits dit de normale stand is, hoeft deze kijkrichting niet vermeld. 

Geplaatst door William op wo, 10/09/2008 - 15:02.

De Mechelse kleuren zijn gewoon afgekeken en gestolen  van KV MECHELEN. dat weet ik van jef de neus die heeft mij dat vertelt,  Jef de neus of Jef de leugenaar was een politie agent in Mechelen, nog nen echte, en was meer zat dan nuchter, Kent er nog iemand Jef de NEUS??? hij woonde in de korte penninxstraat. na zijn pensioen was hij opzichter in de Nekker , waar hij zijn tijd verdeed met stropen en vissen, ooit vroeg ik hem eens "jef weet gij waar het mechels wapenschild vandaan komt, van kv Mechelen zei hij dan, en dat was dan zijn antwoord.

Geplaatst door Niet Gecontroleerd (niet gecontroleerd) op wo, 10/09/2008 - 15:26.

@Koen:

Dus eigenlijk zijn de kleuren van Mechelen niet geel-rood maar goud-rood?

Geplaatst door koen op wo, 10/09/2008 - 15:37.

Strikt genomen, inderdaad, ja.  In de heraldiek spreekt men niet over geel, rood en zwart, maar over goud, keel en sabel, waarbij goud een metaal is en keel en sabel een kleur.   De heraldische terminologie is heel strikt bepaald en klinkt soms nogal vreemd in de oren, bijvoorbeeld de links-rechts-verwisseling.  Maar dat heeft historische gronden.

Geplaatst door Niet Gecontroleerd (niet gecontroleerd) op wo, 10/09/2008 - 15:53.

Interessant, daar ga ik eens 1 & ander over opsnorren.

Geplaatst door Jos Nys op wo, 10/09/2008 - 19:18.

 

Wapenschild van Mechelen.
 
De oude wapenschilden hebben, zoals vaak verkeerdelijk wordt gemeend, hun ontstaan te danken, niet aan pralerige eerzucht op familiaal gebied, maar wel aan militaire noodwendigheden. Herkenningstekens werden trouwens reeds van ouds, ook reeds ten tijde van de Romeinen, in het leger gebruikt. Bij hen bestond, buiten de zilveren adelaar, embleem van de legioenen, ook het signum als standaard van het manipulum, de tactische gevechtseenheid van het leger, bestaande uit ongeveer 200 man, dus ongeveer ter sterkte van een hedendaagse compagnie op oorlogsvoet.
Wanneer dus, in de loop van de 12de eeuw de eigenlijke wapenschilden ontstonden, golden ze vooral als herkenningsteken in het strijdgewoel van de slagvelden. Oude wapenschilden zijn dan ook zeer eerbiedwaardig en verbonden aan het ontstaan en de ontwikkeling van al onze sociale en militaire instellingen. Op archeologisch gebied valt hun waarde dan ook niet te onderschatten en ze vormen eveneens een kostbaar en vaak onmiskenbaar element voor genealogische opzoekingen.
De stad Mechelen bezit een gans stel oude zegels, ’t zij geprent in was, ’t zij in tekening gebracht naar oorspronkelijke modellen. Het spreekt van zelf dat haar oudste zegels deze zijn van haar Heren : de Berthouten. Het oudste , hier bewaarde in tekening gebrachte zegel is dat van Wouter II, naar een oorspronkelijk stuk van het jaar 1242. Het oudste stadszegel, in was, is daarentegen dat van Wouter III, dagtekenend van 1252. Het spreekt ook vanzelf dat de stad in het bezit is van al de zegels der Berthouten, die als heren van Mechelen elkaar hebben opgevolgd. Ook bezit ze het zegel van de Luikse bisschop Theobald van Bar (1304).
Als stad voerde Mechelen, vanaf de dertiende eeuw, zoals trouwens elk leengoed, het wapen van haar heren : een gouden veld met drie staken van keel, dat is Berthout, waarboven een kromstaf als zinnebeeld van de suzereiniteit van de prins-bisschoppen. Het oudst bekende Mechels zegel gaat terug tot een keure van 1268 en draagt als randschrift : SIGILLUM MACHLINENSIS. Intussen waren wel andere teksten op het stadszegel aangebracht, maar deze waren niet zó verschillend van deze twee, dat hieraan verdere bespreking, die ons trouwens te ver leiden zou , dient gewijd.
Het was in 1490 dat de stad, als beloning voor al de bewezen diensten aan de Bourgondische hertogen en als erkenning van haar onverbreekbare trouw aan hun politiek, ook aan deze van Maria en haar echtgenoot Maximiliaan van Oostenrijk, van diens vader, Keizer Frederik III, bij open brieven gedagtekend op 10 januari, te Linz, een diploma ontving waarbij de heerlijkheid Mechelen tot graafschap werd verheven met het recht de zwarte adelaar van de Roomse koningen te voeren, meteen ook de grafelijke kroon en de leuze : “In Trouwen Vast”, wat later door de humanisten en de renaissancemensen werd gelatiniseerd in “In Fide Constans”. Dat de stad in haar wapen in plaats van de keizerlijke Habsburgse tweekoppige adelaar (biceps) te voeren, daarin slechts een eenkoppige vertoont spruit voort uit het feit dat Maximiliaan wel Rooms koning was maar nooit tot keizer van het Heilige Rijk te Rome werd gekroond.
De Magistraat liet dan ook kort na 10 januari 1490 door de Mechelse zilversmid Zacharias van Steynemolen twee zegels maken, het ene bestemd voor het Grootzegel, het andere voor dat van de Renten. Het Grootzegel droeg als randschrift in het Latijn : SIGILLUM MAGNUM COMITATIS ET OPIDI MACHLINIENSIS, en het was van dan af dat de bisschoppelijke kromstaf uit het stadszegel verdween. Na enkele wijzigingen aan het stadswapen gebracht door Napoleon, bij decreet van 1     7 mei 1809 en ook later onder het Hollandse regime, op 6 oktober 1819, door de Hoge Raad van Adel, werd ten slotte na de oprichting van de Belgische Staat, door Leopold I, bij Besluit van 6 februari 1837, het stadswapen, evenwel op een wijze die niet geheel strookt met de strenge wetten van de heraldiek, aldus vastgesteld en beschreven : van goud, met drie staken van keel, op de middelste staak een schildje van goud, beladen met een zwarte adelaar, getongd, gebekt en geklauwd van keel, gehelmd met daarboven de grafelijke kroon, en met de leuze : “In Fide Constans”. Dus werd spijtig genoeg, met de aloude Nederlandse leuze geen rekening gehouden en werd de Latijnse vertaling als officieel erkend.
Uit “MECHELEN de oude hoofdstad van de Nederlanden” door F.O. v. HAMMEE

 

Geplaatst door Jan Smets op wo, 10/09/2008 - 19:47.

Bedankt voor het posten van dit artikel van V.Hammée, Jos!   Het verklaart ook mooi waarom het een adelaar is met één kop...

 

Geplaatst door Jos Nys op wo, 10/09/2008 - 20:09.

 

HET MECHELSE STADSWAPEN
Het Mechelse stadswapen gaat in zijn huidige versie terug op het familiewapen van de Berthouts, tussen omstreeks 1200 en 1300 de heren van Mechelen. Dit wapen was vrij eenvoudig : drie palen van keel (bloedrood) op een gouden veld. Volgens een historische sage verkregen de Berthouts dit wapenschild toen Walter IV Berthout in 1216 op kruistocht ging naar Spanje om er de Saracenen te bestrijden. Wegens zijn heldendaden schonk de koning van Aragon hem dit wapen met de Aragonese kleuren : rood en goud.
In 1490 kreeg Mechelen vanwege keizer Frederik III een vermeerdering van het stadswapen : een gouden hartschild met een zwarte éénkoppige adelaar. Mechelen werd zelfs verheven tot graafschap – een titel die nooit werd gebruikt – en voerde sindsdien de spreuk ‘In Trouwen Vast’. Om taalproblemen te voorkomen werd deze spreuk in de negentiende eeuw in het Latijn vertaald als ‘In Fide Constans’. Mechelen kreeg deze ‘geschenken’ van keizer Frederik omdat de stad in 1488 trouw was gebleven aan Maximiliaan, zoon van keizer Frederik, terwijl andere gebieden in de Nederlanden tegen hem in opstand waren gekomen.
Over de Mechelse stadskleuren deden en doen allerlei verhaaltjes re ronde : bij het blussen van de maan in de nacht van 27 op 28 januari 1687 trok de burgemeester in allerijl twee verschillende kousen aan, een gele en een rode. Geel en rood werden eeuwen later populair als de clubkleuren van KV Mechelen.
Na de gemeentefusie van 1 januari 1977 kreeg het nieuwe Mechelen ook een nieuw wapenschild. Dit was het oude, maar ontdaan van alle onterecht toegevoegde attributen.
 
Uit : “WAAR IS DE TIJD” Mechelen – Waanders/Diogenes.

 

Geplaatst door Mark Van Mullem op wo, 10/09/2008 - 23:58.

Bedankt Jos ! Altijd fijn én interessant jouw bijdragen te lezen..
Interessant. Een aantal zaken in jouw posts had ik ook al gepo

Zelf deed ik ook een poging, niet dat iemand dat am gelezen heeft....

Geplaatst door Jos Nys op do, 11/09/2008 - 13:35.

Juist markec.

Maar als ik een tekst aanhaal, maak ik deze integraal over. Met het gevolg dat er soms een herhaling in voorkomt.

Geplaatst door Willy Van de Vijver (niet gecontroleerd) op vr, 12/09/2008 - 12:34.

Omtrent de oorsprong van het geel-rood van het Mechels stadswapen: gelieve het Catalaanse "Berthout-Reconquistaverhaal" naar het rijk der fabelen te verwijzen (ook Waar is de Tijd noemt het terecht ook slechts een sage)

Van de Berthouts is in de Reconquistageschiedschrijving niks terug te vinden. De twee Berthouts (Wouter III en IV) die in aanmerking komen,  zaten toen wel in Egypte (5de Kruistocht), maar in Spanje zijn ze wellicht nooit geweest.
Schrijvers als Hendrik van Huldenberghe (zie hieronder een blad en meer info uit zijn werk uit 1638):

http://www.beeldbankmechelen.be/index.php?option=com_memorix&topid=8&collection_id=1&data_id=7767&photo_id=22117

plaatsten het verhaal van Wouter III naar die andere kruistocht in Spanje (de Reconquista dus) en kopieerden daarbij bijna klakkeloos de oorsprongsmythe van het Catalaanse-Aragonse wapenschild, waarbij de vier in bloed gedrenkte vingers die de eerste vorst van Aragon over een gouden schild trok, vervangen werden door de drie bebloede vingers van Wouter Berthout die hetzelfde deed. Bovendien weten we door de bewaarde zegels dat de Berthouts reeds voor 1216 het schild met de drie palen voerden, maar jammer genoeg weten we niet welke kleuren die hadden. Dat zullen we wellicht nooit echt te weten komen.

Meer historische info over de Berthouts in : G. CROENEN, Familie en Macht. De familie Berthout en de Brabantse adel, Leuven, 2003, p.302 en 310
(met permissie voor de sluikreclame: werk is uitverkocht, is wel nog te koop in het Mechelse Stadsarchief )

Geplaatst door Jan Smets op vr, 12/09/2008 - 15:00.

Bedankt voor deze boeiende bijdrage Willy!  (heb wel interresse in het boek...)

Geplaatst door Luc op vr, 12/09/2008 - 15:12.

@jans: ik heb het boek maar ik kan je verzekeren dat het geen vakantielectuur is. Het is wel enorm volledig en gaat niet alleen over onze mechelse Berthouts, maar het is lectuur voor historici en ik denk dat onze Willy die kwalificaties heeft, nietwaar?

Geplaatst door Luc op vr, 12/09/2008 - 15:29.

@jans: ik wil hem gerust aan je uitlenen dan begrijp je wat ik bedoel. Stuur me maar een mailtje.

Geplaatst door celina vercruysse (niet gecontroleerd) op zo, 16/05/2010 - 14:12.

  • de foto's zijn super !