Antoine Perrenot de Granvelle :zijn naam klinkt als een klok.Deze in het Franse Besançon geboren staatsman, in dienst van het Huis van Habsburg, werd de eerste Kardinaal van Mechelen.In 1561 werd hij benoemd in zijn functie - 't had wat voeten in de aarde - nadat in 1559, Mechelen werd verheven tot Aartsbisdom (een feit dat volgend jaar met veel poeha zal gevierd worden in de Dijlestad).Wie was deze man?(foto: Jan Smets - Granvelle op glasraam in het Hof van Busleyden...)Laten we beginnen bij de vader...Nicolas Perrenot de Granvelle is een man om 'U' tegen te zeggen.De man wordt geboren in 1484 in Ornans.Hij is een bijzonder eerzuchtig en ja, zélfs hebzuchtig man.Hij heeft géén blauw bloed in zijn aderen vloeien, maar hij verwerft toch een twaalftal domeinen, vooral in het Vrijgraafschap Bourgondië, waaronder Granvelle.Door dit landgoed, 'maakt hij zijn naam'.(palais Granvelle, Besançon)Nicolas studeert en promoveert als doctor in de rechten in Dôle, en wordt door deze positie raadsheer in het parlement van deze stad.Het verheffen tot de adelstand zal nu niet lang meer uitblijven.In 1518, een jaar na de geboorte van zoontje Antoine is het zover:Als een rijzende ster gaat zijn carrière, en spoedig brengt hij het tot één van de voornaamste raadsheren van 'ons' Kareltje V, én van zijn ons-Mechelaars-zo-dierbare tante.Bovendien is hij lid van de 'Geheime Raad' in Brussel en gouverneur en rechter voor de Franche-Comté te Besançon (1527)Na de dood van Karels grootkanselier, wordt Nicolas diens opvolger - laat ons zeggen 'eerste-minister'.Zo trekt Nicolas met de Keizer rond op al zijn reizen - geeft hem advies bij zijn disputen tegen Fransen, Turken en Duitse vorsten.Ja, de man uit Besançon heeft grote diplomatieke gaven.Op godsdienstgebied is hij vrij gematigd.(Nicolas sterft in 1550 in Augsburg...)(foto: Jan Smets - Nicolas de Perrenot de Granvelle; de vader dus...)Met het palmares van zo'n vadertje, kan het niet anders dat de kleine Antoine het vroeg of laat ook wel eens ver zou kunnen schoppen.De kleine Antoine wordt dus geboren op 26 augustus 1517, in Besançon.En de kerel is best begaafd.De vroegrijpe telg van Nicolas studeert in Leuven in de 'artes', en in het Italiaanse Padua in de rechten.Net als zijn vader wordt hij doctor in de rechten en raadsheer in het parlement van Dôle.Mooie familietraditie dus...Voor de Habsburgers gaat hij ook aan de slag.In 1538 wordt de jongeman bisschop van Atrecht.(Granvelle)Maar da's niet écht iets voor hem, en hij laat zich snel vervangen.Antoine vindt het leuker om zijn vader bij te staan op de verschillende Duitse Rijksdagen.Hij bekwaamt er zich in de internationale politiek van Keizer Karel.Als zijn vader, Nicolas, sterft in 1550, zal Antoine hem opvolgen als staatssecretaris, grootzegelbewaarder en minister van Karel V.(foto: Jan Smets - Keizer Karel op het wandtapijt 'de slag bij Tunis' in ons stadhuis, dat Granvelle aan onze stad schonk...)Iets minder gematigd als zijn vader is hij op het vlak van het godsdienstige...Hij duldt maar één politiek: en da's die van de Katholieke Kerk!Zonder pardon.Hij treedt ook op als huwelijksmakelaar voor de zoon van de Keizer, en arrangeert het huwelijk van Filips II met de Engelse Maria Tudor.Tussendoor heeft hij nog een groot aandeel in een aandtal vredesverdragen, is hij een groot pleiter voor de absolute vorstenmacht...Enfin, een man met stevige hand dus.In 1555 treedt de Keizer af.En in de Nederlanden mag Granvelle de toespraak van de nieuwe vorst, Filips II, in het Frans houden, omdat Karels zoon deze taal niet machtig is.Na de vrede met Frankrijk trekt Filips naar Spanje, en Granvelle wordt door hem benoemd als voornaamste raadgever van de nieuwe landvoogdes:Margaretha van Parma...(Margaretha van Parma)Laat ons met dit 'zijsprongetje' toch maar eens de figuur van deze historische figuur belichten, om de situatie in onze gewesten, beter te begrijpen, en de toekomstige rol van Granvelle beter te plaatsen in tijd en ruimte...Margaretha wordt in 1522 geboren in Oudenaarde, als onechte dochter van de Keizer en Johanna van de Geynst, een weversdochter uit deze stad.Het kleine meisje wordt opgevoed onder toezicht van 'onze' Mechelse Margareta van Oostenrijk, en later door de zus van Karel: Maria van Hongarije (die het Hof van Mechelen verplaatste naar Brussel...)Op 10-jarige leeftijd verhuist de jonge freule naar Italë, waar ze in '36 huwt met Allesandro de Medici, hertog van Florence, die een jaar later... vermoord wordt...Niet getreurd:wéér een jaar jarer huwt ze Ottavio Farnese, een kleinzoon van de paus. Moet kunnen.Ze krijgt met hem 2 kinderen, waaronder de latere landvoogd Alexander Farnese.'Madama' zoals ze in Italië wordt genoemd, was inmiddels als inds 1529 erkend door haar vader, en mocht zélfs de naam dragen van 'Margaretha van Oostenrijk', net zoals diens geliefde tante...Ze is gek op haar vader - ondanks het feit dat ze hem gedurende haar hele leven slechts 20 minuten zal spreken -Ze wil letterlijk alles voor hem doen, en volgt slaafs zijn wetten.Haar halfbroer Filips stelt Margaretha aan als landvoogdes van de Nederlanden in 1559...En het wordt géén gemakkelijke taak.Ze komt steeds meer in de knel tussen Filips en de lokale adel.Ook het opkomende protestantisme zorgt voor méér dan grote spanningen.De landvoogdes probeert het onmogelijke te doen.Maar ze mag géén verzoenende rol spelen. Ze moet van haar broer de 'harde tante' spelen.Ketterijen, beeldenstorm... het passeert allemaal de revue...Filips II wordt het beu, en stuurt in 1567 de hertog van Alva om met véél wapengekletter en bloedvergieten de opstanden te smoren.Ontgoocheld en uitgejouwd door het volk, verrader door haar zoon Alexander Farnese die de nieuwe landvoogd wordt, geminacht door haar familie, keert ze als verbitterde vrouw, zonder nog één illusie terug naar Italië...(Granvelle)Maar keren we nu toch maar eens terug naar Antoine...Hij is dus in dienst getreden van deze Margareta.Hij wordt zelfs haar voornaamste raadgever.En Filips II heeft het zijn halfzus flink ingepeperd: Margareta dient hem te vertrouwen en te volgen.Zonder meer.Granvelle is een groot tegenstander van de Staten-Generaal.Ook de bisschoppelijke herindeling van de Nederlanden tekent hij uit.Zorgvuldig werkt hij op de achtergrond, om geen wantrouwen te werken, maar hij is de grote architect van de kerkelijke reorganisatie.(Granvelle)Mechelen dat tot hiertoe behoort tot het bisdom Kamerijk, wordt niet alleen een nieuw bisdom: néé, het wordt een Aartsbisdom!Maar de benoeming tot nieuwe Aartsbisschop heeft nog wat voeten in de aarde.Na uitgebreide discussies valt de beslissing in Rome.Granvelle wordt op 27 november 1561 aangesteld als de eerste Aartsbisschop van Mechelen!Maar steeds meer begint het volk en de plaatselijk adel hem de wantrouwen, zélfs te haten.In de Nederlanden is hij zéér omstreden!(schilderij in het Prinsenhof in Delft: het stelt links de Kardinaal voor, naast rechts de Hertog van Alva...De naam van het schilderij dat in 1629 werd geborsteld door een anoniem schilder is:'Afbeeldhinge van den ellendighen staat der Nederlanden')Zo staat er in een anoniem spotschrift uit die tijd:'D'erglistige Granvel verschijnt op dit papier,de felle stooker van het Inquisitievier,de handvestschender, die de Spaanse staatzucht steef.'t Gezagh der Staaten knakte,en 't heil des Landt verdreef.'Niet mis te verstaan...De hoge edelen moeten hem in de Raad van State dus laten voorgaan, en dat was even slikken.Ze zijn nijdig op deze parvenu.En toch heeft Kardinaal Granvelle grote kwaliteiten geërfd van zijn vader.Hij heeft een scherpzinnig verstand, spreekt zeven talen, is heel werklustig, en heeft bovendien een fenomenaal netwerk van vertrouwelingen.Maar dit alles maakt hem niet echt geliefd.Zijn kleine kantjes worden uitvergroot:de Kardinaal is uitermate hoogmoedig en heeft een exuberante levensstijl.Bij vredesverdragen zorgt hij ervoor dat hij niet 'vergeten' wordt.Hij kijkt met begerige ogen naar de rijkdom van abdijen (heeft hij ook van vadertje-lief), en vergaart zonder scrupules grote fortuinen.En daarmee bouwt hij menig fraai optrekje in Antwerpen, Besançon, Rome en Napels.Hij verzamelt een indrukwekkende bib en kunstwerken.En ondanks zijn drukke politieke dolt hij graag in bed met talrijke minaressen.(Granvelle)Het volk mort nog méér.Men bedenkt hem met fraaie namen als 'rode gezel', 'rode bloedhond', 'rode paap', 'rode vos', 'rode hoed', 'rode duivel', 'rode draak', 'pauselijk gespuis', 'Spaans varken'...Het wordt onhoudbaar.Margaretha van Parma begint ook de kriebels te krijgen van hem, en dringt er bij har broer op aan om hem te ontslaan uit z'n functie.Filips II besluit om de kardinaal terug te trekken uit Mechelen, uit de Nederlanden...Maar men regelt het 'properkes'.Onder het voorwendsel dat Granvelle z'n oude moeder dient te bezoeken in Besançon, die ziek geworden is , vertrekt de Kardinaal in 1564 uit Mechelen.Hij zal nooit meer weerkeren naar zijn Aartsbischoppelijke stad...Maar achter de schermen zal hij vanuit Rome Filips II blijven adviseren wat deze dient te doen in de Nederlanden.In Rome staat hij de Spaanse gezant bij de Paus bij.Alva zit ondertussen in de Nederlanden.De hertog laat er heel wat koppen rollen, onder de toestemming van... Granvelle natuurlijk. (denk maar aan de graven van Egmont en Hoorn...)De Prins van Oranje weet te ontkomen.Maar Granvelle slaagt erin om hem vogelvrij te laten verklaren.(Willem van Oranje... door het Hof van Nassau ook af en toe in Mechelen...)Alva gaat soms echter wat ver.Granvelle suggereert om Alexander Farnese, prins van Parma, zijn moeder, Margaretha te laten opvolgen.Vanaf 1579 verblijft Antoine vaak aan het Koninklijke Hof in Madrid, en probeert via Alexander, de Nederlanden zich te laten verzoenen met de Spaanse Kroon.Granvelle...'onze' eerste Kardinaal heeft misschien zélf geen protestanten naar de brandstapel verwezen, maar hij heeft de Koning nooit tegengehouden om het niet te doen.Zijn rol blijft dus voor eeuwig dubbelzinnig.In 1584 benoemt Filips II, hem uit erkentelijkheid tot Aartsbisschop van Besançon, zijn geboortestad.Antoine sterft echter in de Spaanse hoofdstad, Madrid op 21 september 1586...(foto: Jan Smets - grafmonument Granvelle in Sint-Rombouts)(bronnen: Marcel Kocken in Gids voor Oud-Mechelen, Wikipedia; Zo was Mechelen; biografie Anton van der Lem...)