Verduiveld! De Nekker!!!
By Jan Smets - Posted on 11 oktober 2006
(c) Werner Wattenbergh
Is de Nekker terug opgestaan uit de nevelen der tijd en uit de drassige omgeving van zijn poel?
Moet Mechelen beven nu zijn duivelse verschijning weer rondwaart?
(Gelukkig is het maar schijn! Deze foto toont Werner Wattenbergh, één van de enthousiaste deelnemers aan de Flickrmeeting in Mechelen op 30 september, die een origineel zelfportret maakt...)
En toch:
Is het door het zien van dit verduiveld goeie plaatje, of is het door de aankondiging van volgende lezing, dat ik belangstelling kreeg om eens te grasduinen in de geschiedenis van de Nekker?
Erwin Horckmans houdt nu vrijdag, 13 oktober, om 20 uur, een voordracht over De Nekker: 'Van voorchristelijke god tot waterduivel'.
Plaats: D'Hanekeef, Veemarkt.
Deze man is auteur van verschillende artikels over mysterieus Mechelen. (Kostprijs: 5 euro. Info: 0473-38.39.55) Op de vroeger erg zompige gronden van de omgeving Nekkerspoel, woonden reeds héél lang geleden Mechelaars. En zoals je reeds lang wist, (of pas las in een topic op Mechelenblogt), werden hier resten van paalwoningen gevonden én een prauw (die we natuurlijk graag van Brussel naar Mechelen zien terugkomen - nietwaar?)
Deze waterrijke omgeving heeft deze oude wijk ook een duivelse reputatie bezorgd! Want volgens het volksgeloof huisde in dit moerassig gebied, de Nekker, een kwaadaardige watergeest die zich verhulde in allerlei gedaanten, en het gemunt had op verdwaalde voorbijgangers. Ook zwemmers moesten op hun tellen passen - want de naam 'nekker' zou ook 'verdrinker' of 'versmoorder' betekenen... (Elders in Vlaanderen wordt de naam 'nekker' hier een daar nog gebruikt om een waterduivel te benoemen)
Volgens de kronieken zou Sint-Rombouts, hier ooit dansende bewoners rond een beeld van Nekker, hebben aangetroffen. En dat vond de heilige man nu niet bepaald kunnen... Het beeld zou gestaan hebben aan de Bakelput (of poel), waarnaar nu nog de Bakelaarstraat verwijst! Naar de legende, zou de Nekker toen vanuit zijn put hebben geroepen, dat er een vreemdeling op komst was, die hem zou verdrijven! Deed Sint-Rombouts het, of deed hij het niet? Feit is dat er op naast de Bakelput een kapel werd opgericht.
Het kleine kerkje werd natuurlijk Sint-Romboutskapel gedoopt
En de put: wat dacht je?
Sint-Romboutsput... Hier kon water uit geschept worden, dat kon dienen ter bescherming tegen moeraskoorts.
De heidense wijk werd zo langzaamaan verchristelijkt. Ook kreeg de bevolking een parochiekerk, die naar de Heilige Geest werd vernoemd. Het was immers niet ongebruikelijk dat oude heidense symbolen werden getransformeerd tot christelijke.
Aldus werd de beruchte Germaanse watergeest een Heilige Geest! Het kan verkeren.
In het latere bijgeloof bleef Nekker wel leven.
Hij kreeg een belangrijke rol in verhalen die zich afspeelden in de poelen, vlieten en wateren van Nekkerspoel. Zijn naam werd soms vervangen door andere volkse benamingen zoals: Manneken, Klodde of Kleudde. En soms werd hij Witte Meutte genoemd.
Deze laatste sprong op de rug van mensen, en liet zich dragen over het water...
Een verhaal vertelt over een man die over de Kwade Vondel (brug die Zandpoort verbond met Lakenmakersstraat), liep, en daar werd besprongen door een Wit Kalf! Hij kon er zich van ontdoen, door snel de Zandpoort binnen te vluchten en de deur te sluiten.
Zo is er ook een negentiende-eeuws verhaal over Kleudde, die de gedaante aannam van een jonge kerel die ging kaartspelen in één van de cafés op Nieuwendijk.
Hij liet de andere kaarters alle winst opstrijken. Deze gingen uiteraard héél blij naar huis, maar toen ze bij de Vrouwvliet kwamen, stond Kleudde hen op te wachten. Hij greep zijn speelmakkers vast, en trok hen het water in!
Ternauwernood konden ze ontsnappen, half verdronken en erg ontdaan...
Deze verhalen pasten natuurlijk wonderwel in het drukke ontspanningsleven van de wijk, dat bloeide tot na de Eerste Wereldoorlog. Waarschijnlijk is wel méér dan één beschonken nachtraaf tot ontnuchtering gekomen in één of andere moerassige plek op 'dezen buiten'.
(info bijeengesprokkeld in 'Geschiedenis der gehuchten van Mechelen', door Delafaille)
Misschien moet ik toch wel opletten in de toekomst, als ik in de vroege ochtend of de late avond, de wijk Nekkerspoel voorbijfiets... ;-)
Enne: Werner, sorry om jouw eerbare verschijning in verband te brengen met deze verduivelde kerel - maar deze foto was te mooi om ongebruikt te laten...
Submitted by Jan Smets on Thu, 10/12/2006 - 14:56.
Mechelen trakteert op kippenvel...
Ben benieuwd...
Nu de nevelige herfstdagen aangebroken zijn, en het Halloweengebeuren weer voor de deur staat, is dit wel een geschikte themawandeling...
Submitted by peter on Thu, 10/12/2006 - 14:51.
Leuk initiatief ... enneh ... goede keuze van de Gids !
Submitted by Jan Smets on Thu, 10/12/2006 - 14:47.
Om het in de mysterieuze sfeer te houden:
De dienst van toerisme werkte onlangs een nieuwe wandeling uit: een fakkeltocht die het lugubere verleden van Mechelen induikt...
Voor de begeleiding doet In&Uit o.a een beroep op Ferre Uytterhoeven (ondermeer bekend als gids van de 'Plezante Wandeling').
info:
070-22.28.00
http://www.inenuitmechelen.be
Submitted by Mark Van Mullem on Wed, 10/11/2006 - 21:19.
Bijzonder interessant is dit zeg.. Bedankt Jan!!!
Maar helaas.....
Ik ben dan aan het genieten van de ADMIRA(A)L (Freebie)..... maarre.. Lorre.. Daarna, naar de Keef komen om te zingen.. hmm... dat zie ik best wel zitten eigenlijk ;-)
Submitted by De LoRRe (not verified) on Wed, 10/11/2006 - 14:17.
De voordracht van Erwin Horckmans kan die vrijdagavond niet in D'Hanekeef en verhuist daarom naar 't Pleintje, eveneens aan de Veemarkt.
Reden: D'Hanekeef is dan (en ook zaterdagavond) place-to-be voor de jaarlijkse meezingavond (inkom gratis, de drank niet). Ook een aanrader, al zeg ik het zelf ... ondergetekende is daar immers achter de keyboards te vinden. Die meezingavond begint pas na 21u en durft al wel eens uitlopen. Voor wie moeilijk kan kiezen zijn beide activiteiten dus eventueel wel te combineren (of zaterdag naar de Keef komen natuurlijk).
Submitted by jeronimo (not verified) on Wed, 10/11/2006 - 13:46.
ik kan Wernen "kludde" niet eens opheffen dus als dien op mijn rug springt verdrink ik...
ik zal maar ven uit mechelen wegblijven ;-) lol
ik hou van die volkse legenden die nog sporen nalaten in het heden zoals straatnamen waar je niet van zou weten wat ze betekenen ;-)
Submitted by Werner Wattenbergh (not verified) on Wed, 10/11/2006 - 08:29.
Ik zou toch maar oppassen in de vroege uurtjes!