(foto: Jan Smets)'Coloma' is een naam die onlosmakelijk verbonden is met Mechelen.Elke Mechelaar kent deze 'naam' - maar...weinigen weten er de geschiedenis van...In Mechelen is er een Hof van Coloma, een Colomastraat, de parochie Sint-Jozef-Coloma, het Coloma-Instituut, Basisschool Sint-Jozef-Coloma, de Colomabrug, scoutsgroep Thila-Coloma...Na m'n topic over die andere baron: Baron Empain van Battel, wil ik graag nu de adelijke familie Coloma voor het voetlicht brengen.De grond waarop nu het Coloma-Instituut gevestigd is, was in een grijs verleden, eigendom van de Berthouts, Heren van Grimbergen, en later dus ook van Mechelen. Deze positie zouden zij vijf eeuwen behouden.Het domein heette toen 'Vorschenborgh'.Later werden hier poedermolens opgericht voor het fabriceren van buskruit. (vanaf 1550 was Mechelen de belangrijkste opslagplaats voor munitie in de Nederlanden).Maar...nadat de Zandpoort in 1546 de lucht invloog, volgde in 1567 een tweede, bijna gelijkaardige ramp met de kruitmolens van Vorschenborg ! (gelukkig met minder ernstige gevolgen, aangezien het domein buiten de stadspoorten lag).Het ontruimde goed werd verwaarloosd, tot Aartshertog Albrecht het in 1610 in huur gaf aan Jan Van den Eynde, 'Ontvanger van Zijne Majesteits domeinen'.Deze maakte er een lusthof van.Na z'n dood erfde z'n schoonzoon, Maximiliaan du Trieu (stadhouder-opperjachtmeester van de Landen van Mechelen) het fraaie domein - en toen deze laatste er ook het loodje bij neerlegde, kwam het in de handen van Gaspar Buts, pedel van Sint-Rombouts, die het doorgaf aan de Hanswijkheren of Dalscholieren.We zijn ondertussen reeds 1727...Tijdens de jaren 1750-1753 werd de Leuvense Vaart gegraven.Hierdoor werd een flink stuk van het domein onteigend, en kwam de voorkant van 't gebouw vlak aan de vaartoevers te liggen.De Dalscholieren gebruikten het goed als retraiteverblijf.Tot...Jozef II, de 'Keizer-Koster', ook het klooster van Hanswijk ontbond...In 1786 werd het hele domein verkocht als zwart goed en onteigend kerkelijk bezit aan:...Messiere Jean Ernest Guilin Xavier Coloma, baron van Sint-Pieters-leeuw.De naam 'Vorschenborgh' veranderde in 'Chateau de Coloma'!Wie was nu deze baron Ernest?De man werd geboren als zoon van Charles-Vital en Eugenie Roose, barones van Sint-Pieters-Leeuw.Hij overleed in 1825, en werd begraven in voornoemde gemeente - 'Generalyck beklagd om zijne menigvuldige weldadern'...De familie Coloma stamde uit een oud Spaans, Catalaans geslacht.(tot het einde van de 18de eeuw was de oorspronkelijke naam 'Colombe' - de duiven zijn als symbool terug te vinden in het familiewapen).Zijn voorouders kwamen met de Spaanse troepen in 1577 naar onze gewesten, waar zij zich voornamelijk vestigden in de streek van Bornem, Mechelen, Moriensart en Seroux.Het waren vooral keur-officieren en magistraten, mét een grote belangstelling voor kunst en wetenschappen.De grootvader van Ernest (Jean-Alphonse), was raadsheer van de Grote Raad, fiscaal raadgever aan hetzelfde Hof, lid van de Raad van State en president van de Geheime Raad der Nederlanden.Ernests vader, Charles-Vital, was als kamerheer in diest van de hertog van Lorreinen.Bij de dood van zijn moeder in 1762, werd Ernest baron van Sint-Pieters-Leeuw - en hierdoor werd hij opgenomen in de Brabantse adelstand.Onze baron woonde in de Bleekstraat, in een riante woning (Hof van Coloma - nu eigendom van B.I.M).Daarnaast verwierf Ernest ook nog het kasteel de Borght op Nekkerspoel, het Hof van Hoogstraten en... Vorschenborgh.Als verlichte geest viel Ernest Coloma in zijn tijd niet uit de toon: hij was een groot kunstkenner-en verzamelaar, natuurliefhebber en wetenschapper met bijzondere aandacht voor mechanica, techniek, fysica en astronomie.(zo bezat de baron in zijn rijke, merkwaardige verzameling ook drie ballons voor experimenten).In 1775 vroeg hij aan het stadsbestuur de toestemming voor het plaatsen van een observatorium voor astronomie op het dak van Sint-Romboutstoren.Maar hij liet ook een deel van het peervormige dak van het torentje van het Hof van Hoogstraten openbreken voor een observatorium.(zo liet hij er bliksemafleiders installeren - een nieuwigheid in die tijd - tot onsteltenis van de buren die dachten dat de bliksem daar eerder zou door aangetrokken worden!).Maar ook als kunstkenner verdiende zij z'n sporen. Om een testamentaire verplichting na te komen, moest hij jaarlijks 40 OOO fulden besteden aan kunstwerken... of ze uitdelen aan de armen.Domein Coloma werd een waar lusthof.De ingang werd extra in de verf gezet door een monumentale poort, afkomstig van het afgebroken kasteel van Willebroek.In de tuin vond men vijvers, watervallen, fonteinen, terassen, bruggetjes, een Zwitsers chalet, een Romeinse ruïne en een 'grot' (geïnspireerd door de vorm van de Bosporus).Baron Ernest was één van de hoogste leden van de in 1772 opgerichte Loge van Vrijmetselaars in Mechelen - toen zeker nog niet anitklerikaal.De baron bleeft ongehuwd - en na z'n dood verkochten zijn erfgenamen in 1862 het domein...Het lusthof werd een openbare tuin - het kasteel werd een café-reataurant....een ontmoetingsplaats voor rijke burgerfamilies.Tijdens deze periode werd ook de eerste spoorwegverbinding op het Europese vasteland aangelegd - vlakbij het domein.. Het verhoogde de aantrekkingskracht..In 1846 werd het domein eigenom van de congregatie 'Les Dames de Marie', die er een pensionaat voor 'juffrouwen van goeden stand' in oprichtte...Maar da's weer een ander verhaal... en ver voorbij de tijd van baron Ernest van Coloma, waarover dit item ging...(misschien voor later dus...)(info gedeeltelijk gehaald uit 'Coloma de onbekende' van J.De Leersnijder, in 1990 uitgegeven bij het 25-jarig jubileum van het Coloma-Instituut)