...en toen werd het stil...
By Jan Smets - Posted on 10 december 2005
6 augustus 1546...het was een warme zomerdag geweest...Een blikseminslag doet de Zandpoort, waarin een omvangrijk munitiedepot was opgeslagen, ontploffen!!Mechelens historische 'Enschede'...De helft van de stad ligt in puin - een catastrofe zonder weerga - zélfs de paleizen in de Keizerstraat worden zwaar beschadigd.In héél Europa gaat het verhaal van de rampspoed rond...Het licht gaat voor lange tijd uit...Mechelen verzinkt in een stille slaap...Het is misschien dé zwartste bladzijde uit de lange geschiedenis van deze stad.De ontploffing van de Zandpoort betekent de ultieme doodsteek voor de Dijlestad, dat door een paar gebeurtenissen net voordien al veel van z'n glans verloren had.Margareta Van Oostenrijk sterft in 1530, en Maria Van Hongarije, 'onze' Keizerlijke Karels eigenste zus, zorgt er hoogstpersoonlijk voor dat ze niet de derde grote Mechelse 'Madam' wordt in het rijtje, na de twee Margrieten, door het Hof te verplaatsen naar Brussel...De ramp met de Zandpoort zet uiteindelijk 'n ongezien, dramatisch orgelpunt.Als de godsdienstroebelen, met Beeldenstorm en méér van dat fraais, nadien deze stad nog meer onderdompelen in cultureel verval, leegloop en miserie, is het hek helemaal van de dam.De oude, bloeiende Hoofdstad der Nederlanden verschrompelt tot een véél minder beduidend provincienest...We blijven wel de Aartsbisschoppelijke Zetel - maar het is een magere troost.De grote geschiedenis wordt voortaan elders geschreven...Af en toe halen we nog het nieuws, en het is niet zo dat deze stad hélemaal wegkwijnt, maar de Gouden Eeuw van Mechelen is een herinnering geworden; een fraai verluchte bladzijde met sierlijke letters -maar... omgedraaid, voorgoed...Gelukkig konden we in de Lamot deze periode herbeleven met de stilaan op z'n eind lopende schitterende tentoonstelling 'Dames met Klasse'.Over de ontploffing van de Zandpoort , het nieuwe 'jaar 0' van onze stad , loopt nu een kleine boeiende tentoonstelling in het Schepenhuis.En dit tot 5 februari, alle dagen van 10 u tot 17 u - behalve op maandag.Inkom is gratis.Ik ga er zéker binnenkort eens een kijkje nemen...Jij ook?
Submitted by Jos Nys on Tue, 01/22/2008 - 00:11.
Er zijn twee branden geweest bij Eurocan, maar op verschillende locaties.
Vandaar misschien de verwarring.
JUISTE DATA BRANDEN/ONTPLOFFINGEN
21/10/1966 Metallurgia (Bommenkot)
20/03/1969 Meagaz (Putsesteenweg)
27/10/1978 Eurocan (Nekkerspoel)
23/05/1979 Meurop (Rijmenam)
21/05/1990 Eurocan (Regenboog)
Submitted by Roger Kokken on Mon, 01/21/2008 - 22:34.
Ik houd de ontploffing van 't Bommenkot op 1969.
Roger Kokken (geen familie van...)
Submitted by Birt (not verified) on Mon, 01/21/2008 - 22:05.
Marcel Kocken is verkeerd. Bommenkot is ontploft in 1966 of 1967.Ik werkte daar vanaf 1964 en was op hetzelfde ogenblik bij het leger.
Submitted by peterken (not verified) on Mon, 11/06/2006 - 12:51.
kheb da hier toevallig gelezen, het bommenkot zou vroeger ontploft zijn geweest, maar daar wetek eerlijk gezegt niks van, in de jaren 60 is waar nu 'de coltuyt' staat aan de pustsestwg te sint katelijne waver het brandstofdepot ontploft, de fameuze grote brand bij EUROCAN (dochterfirma marie-thumas) was in oktober 79 denk ik , EUROCAN zat in dezelfde gebouwen van Marie-Thumas ( tussen vrouwvliet en boerenkrijgstraat) waarna eurocan verhuist is naar industriepark noord.
dus bij mijn weten waren er 3 grote branden/ ontploffingen : het bommenkot, het brandstofdepot(Meagas) en de eurocan.
Submitted by Rudi (not verified) on Sat, 12/17/2005 - 12:47.
De ontploffing van Meagas is NIET dezelfde als die van het bommenkot.
Submitted by Rudi (not verified) on Fri, 12/16/2005 - 18:39.
Ik heb een correctie van Marcel Kocken - het is wel degelijk 1969 zoals Jéjé schreef.
Submitted by Garda (not verified) on Fri, 12/16/2005 - 18:31.
Eerst en vooral denk ik dat we hier praten over twee of wel drie verschillende branden of ontploffingen. Over het bommenkot weet ikzelf niet veel te vertellen omdat ik waarschijnlijk die periode niet in Mechelen woonde, ook niet in 1968/69. Maar zoals ik altijd gehoord heb was het bommenkot inderdaad gelegen langs de Leuvense vaart, dus dat kan zeker niet die ontploffing in Katelijne-Waver geweest zijn. Maar ik herinner mij nog wel heel goed die ontploffing met grote brand, waarover markec schrijft, dat was inderdaad aan de Boerenkrijglaan maar zeker niet in 1969 maar eerder rond '78'80. Wij woonden toen ook in de buurt en mijn vader zaliger is er toen met de kinderen nog naar toe gewandeld. zo kregen wij bij thuiskomst het hele verhaal te horen in rozen en kleuren. Dus, we zullen moeten blijven zoeken om de ware toedracht te achterhalen!
Submitted by jans (not verified) on Fri, 12/16/2005 - 18:05.
... gaat dit écht over de zelfde ontploffing (van 't 'bommenkot' bedoel ik...). Ik dacht dat deze fabriek gelegen was aan de overkant van de Leuvense Vaart (van Coloma gezien...).
Of heb ik het nu helemaal mis?
of was er in die jaren ook een tweede ontploffing?
Wat denk jij Rudi?
Submitted by Rudi (not verified) on Fri, 12/16/2005 - 17:59.
Beste bloggers - ik kreeg onderstaande info van Marcel Kocken onze oppergids. Hij schrift 1968, Jéjé houdt het op 1969. Te checken met de Gazet peins ik
Het was een gasflessendepot dat, inderdaad op de grens Mechelen/St.- K.W./Bonheiden, ontploft was. Het gebouwencomplex lag wel niet meer op het grondgebied van de stad Mechelen. De juiste datum was : wo. 19 of do. 20 maart 1968. Ik heb dit gegeven gevonden in het kronijkske van Lode Caers, dat ik binnenkort zal publiceren. Lode Caers schreef veel af uit "Gazet van Mechelen". Hij vermeldt 20 maart 1968. Wat maand en jaar betreft ben ik absoluut zeker dat beide juist zijn. Is nu de datum die Caers noteerde de datum van de ramp (wat mij het meest logische schijnt) of de datum van de krant ? Het eenvoudigste is nu, in het stadsarchief "Gazet van Mechelen" van 19 en 20 maart 1968 te raadplegen.
Submitted by Jéjé (not verified) on Thu, 12/15/2005 - 14:39.
Dat betrof de voormalige gasfabriek 'Meagas', als ik het me goed heb moet dit op 20 maart '69 zijn geweest.
Bij het overladen van gas naar tankwagen was er een vonk opgetreden, waardoor die tankwagen (40 000 l) in de lucht is gegaan, en bijkomend de depot.
waren toen 20 gewonden en 200 zwaar beschadigde huizen.
Een paar jaar terug heeft er hier 't een en 't ander van in de gazet gestaan.
Submitted by markec (not verified) on Wed, 12/14/2005 - 23:33.
Rudi, jij doelt wellicht op de brand bij BONDUELLE (of was het nu Marie Thumas??)...! Dat was inderdaad aan de Boerenkrijglaan, dus ja: tussen Nekkerspoel/SKW. Daar staan n mooie verkavelingen maar toen stond daar de fabriek ik was toen nog een kleine jongen, en ik herriner me dat nog levendig die grote rookpluimen zag je inderdaad van op grote afstand al... alles werd donker.... (ik woonde toen in nog vlakblij de Grote Nieuwendijk, heel dicht bij dus....)
Submitted by jans (not verified) on Tue, 12/13/2005 - 17:40.
@ Bedankt Rudi, voor je aanvulling ivm het 'bommenkot' - Ik heb geprobeerd er nog wat van terug te vinden, maar... helaas... Misschien is er een andere Mechelaar die dit alles kan vervolledigen...
Van de andere brand herinner ik me niks... Hoe kort is toch het menselijk geheugen...
Blijkbaar zijn we op dit moment nog beter gedocumenteerd over de ontploffing van de Zandpoort, dan over recentere rampen...
Submitted by Rudi (not verified) on Tue, 12/13/2005 - 17:10.
Eén van de slachtoffers was toen een toevallige voorbijganger die net voorbij de muur loop toen die door de explosie instorte en de sukkelaar bedolf. Ik dacht er toen 2 doden waren.
Maar wie herinnert zich echter nog de brand ( was dat na een ontploffing, weet ik niet meer ) in een brandstofdepot aan de grens met St.Katelijne waver - Nekkerspoel - wijk halfgalg) Ook een sensatie en veel volk op de been, ik ben daar ook gaan naar kijen vabn de Leuvensesteenweg naar ginder. Maar vraag me niet meer wanneer.
Submitted by jans (not verified) on Tue, 12/13/2005 - 15:54.
't Bommenkot' was toch de volkse naam voor de Mettalurgia, als ik me niet vergis? Ik woonde toen ook al op Coloma - de fabriek was aan de overkant van de Leuvense Vaart gelegen. Ik denk, maar ben niet zeker, dat er toen nog een paar arbeiders zijn omgekomen - en er was grote schade - tot ver in de omtrek sneuvelden de ruiten...
Submitted by Markec (not verified) on Tue, 12/13/2005 - 15:51.
Haha.. Kris.. tja...Kris & Jan.. ik nog minder want ik was toen nog niet op deze aardkloot aanwezig ;-)
Submitted by kris (not verified) on Tue, 12/13/2005 - 15:49.
@janS- Ik herinner me daar helemaal niks van! want ik was toen in Lint waarschijnlijk appels aant pikken in een of andere boer zijnen boomgaard, of stekelbaarsjes aan het vangen in een sloot!
Submitted by jans (not verified) on Tue, 12/13/2005 - 15:35.
Inderdaad Kris, het 'bommenkot' - dat was ik al bijna vergeten... Da's ook al een eeuwigheid geleden... Ik denk einde van de jaren '6O als ik me niet vergis? Ik kan me die ontploffing nog wel herinneren, ook al was ik toen nog maar een klein ventje...
De details weet ik niet meer... Maar het heeft toen ook heelwat pers gekregen...
Wat weet jij daar nog van?
Submitted by kris (not verified) on Tue, 12/13/2005 - 15:33.
exact 401 jaar na de zandpoort!
Submitted by kris (not verified) on Tue, 12/13/2005 - 15:30.
eigenlijk was dat dan de eerste knal van een serie, later het bommenkot ni ver daar vandaan, en 30 jaar daarvoor , ook op 6 augustus, ne knal zonder weerga, in hiroshima( of nagasaki?)
Submitted by Rudi (not verified) on Mon, 12/12/2005 - 08:36.
Peter, ik weet niet wat er allemaal op die tentoonstelling te zien is, maar tot voor kort lag er in het stadsmuseum een grote steen met daarop een opschrift gebeiteld: "deze steen werd door des poeders kracht hier binnen gebracht". Dit zegt genoeg zeker.
Noteer maar dat door de ontploffing van de Zandpoort het lot van Mechelen als residentiestad bezegeld was.
Het hof (Maria van Hongarije) trok definitief weg uit het zwaar beschadigde paleis en het geld voor de verdere bouw van het paleis van de Grote Raad ( nu stadhuis, de laatgotische linkerkant)en de spits van de Sint Romboutstoren werd gebruikt voor restauratie en herstelling. Van een knal gesproken.
Submitted by Foga (not verified) on Sun, 12/11/2005 - 22:27.
Jans, zeer goed voor de informatie,wij gaan er zeker ook nog een kijkje nemen.
Submitted by Peter Meuris (not verified) on Sun, 12/11/2005 - 18:52.
At JanS: Dank je voor deze informatie. Ik ben vaste klant in het Schepenhuis. Ze maken schitterende tentoonstellingen, en altijd helemaal gratis ! Een pluim voor de intendant daar.
Zandpoortontploffing ... Ik weet niet hoor, maar volgens mij is dit echt weer wel een thema voor een website !!!
Ik weet alleen dat ze de toren met Jute zakken hadden hersteld en dat de knal zelfs bij Margaretha Van Oostenrijk's paleis schade had berokkend, maar of die historisch juist is ??
Submitted by kris (not verified) on Sun, 12/11/2005 - 14:18.
dus als ik het goed begrijp, zijn we nu pas, na 500 jaar, een beetje aan het bekomen van die knal? Ja, dan word het inderdaad tijd dat we culturele hoofdstad worden. het geen ik de laatste maand , gelezen en ontdekt en gezien heb,is de moeite om door de europeanen te laten ontdekken.Zo'n blog doet toch meer dan je denkt bij een cultuurbarbaar.want als niet mechelaar heb je zoizo niet veel binding, je leeft hier, werkt en doet je ding, en dan kom je plots tot de ontdekking dat je in het walhalla van de na middeleeuwse geschied schrijving woont! een lichte fierheid begint zich van mij meester te maken.
Submitted by Markec (not verified) on Sun, 12/11/2005 - 11:53.
Deze ongetwijfeld boeidende tentoonstelling wil ik écht wel gaan bekijken, Jan. En 't is gratis zeg je? Amai!!
Ja, ik wil zeker een kijkje gaan nemen!!!!
Het verhaal van de Zandpoort die ontplofte hebben wij Mechelaars ook allemaal op de schoolbanken gehoord van de lagere school (enfin, ikke toch). En het is nogal een verhaal he! Fijn om het nog eens op te frissen Jan, want de hele gang van zaken destijds zat ergens wel in mijn geheugen.. maar héél ver weg ..... ;-)
Weerom een goede reden om in Mechelen te vertoeven, deze tentoonstelling!