(foto: Jan Smets)

...

Niet zo erg lang geleden had ik een erg fijn gesprek met hem.  Hij was toen ook aanwezig op de boekvoorstelling van Pieter Serrien in Salvator in de Befferstraat.  Pieter vertelde toen over het aangrijpende verhaal van Eva Fastag, de 'typiste van Dossin'., dat hij kon optekenen na een ontmoeting met deze meer dan honderd jaar oude dame in Israël waar ze nu woont.

Mark De Geest zei me toen dat hij ook in blije verwachting was van een boek van zijn hand dat dra verschijnen zou.  Het maakte me benieuwd.  De historische roman die hij schreef zou eind maart aan de pers worden voorgesteld in Museum Kazerne Dossin.  Zélf zou ik niet aanwezig kunnen zijn wegens een weekendje weg, maar we maakten de afspraak om enkele dagen voordien mekaar te ontmoeten voor een interview...

Zo hadden we afgesproken.  Maar het coronavirus dat ons nu al een tijdje aan huis gekluisterd houdt in deze haast surrealistische tijden stak er een stokje voor.  Dat weekendje viel weg voor mij.  Niet leuk natuurlijk; maar er zijn erger dingen. Jammer voor Mark werd ook de boekvoorstelling geannuleerd.  Het interview is er wél gekomen.  Niet in levende lijve troffen we mekaar, maar via whatsapp.  Je moet nu eenmaal creatief zijn in deze periode. 

Mark is niet zomaar de eerste de beste.  Als filmregisseur verdiende hij al méér dan zijn sporen.  Zo was hij bij VRT betrokken bij tal van overbekende producties.  Geboeid als Mark is door geschiedenis werd hij geïntrigeerd door het onwaarschijnlijke verhaal van een unieke overval op een Jodentransporttrein die van de Dossinkazerne op weg was naar Auschwitz.  Hij hoopte hierover een film te kunnen maken.  Dit idee is niet van de tafel geschoven...Wie weet komt deze er ooit nog.  Maar het ongemeen spannende waargebeurde verhaal resulteerde wel in een historische roman die door een lofsprekende Christophe Busch, de voormalige directeur van Kazerne Dossin, als meeslepend en inpirerend wordt betiteld.  Acteur Wim Opbrouck noemt de roman indringend, en de Mechelse journalist en auteur Johan Op de Beeck die nog niet zo lang geleden hoge ogen gooide met een andere historische roman ('Het complot van Laken') is enthousiast over het boek.  Het getuigt volgens hem van persoonlijke moed, burgerzin en naastenliefde...  En dat is het ook.  In Amerika zou deze story héél zeker al lang op het witte doek verschenen zijn... Zoveel is zeker.  Maar ikzelf weet nu al dat dit boek positief zal onthaald worden door tal van lezers.  Dé tip in deze coronatijden nu we misschien meer dan ooit naar leesvoer zullen grijpen?

  (foto's: Jan Smets)

Aanvankelijk wou ze niet op mijn vraag om haar wedervaren te vertellen ingaan.  Ze zag het niet zitten, zei ze. "Mijn verhaal is niet waardevol genoeg...".  Uiteindelijk ging ze overstag omdat ze vond dat ook de jongere generatie moest weten wat er toen gebeurde.  Ik ging haar opzoeken in de kibboets in Israël waar ze sinds een tiental jaar woont.  Het waren drie heftige, intense dagen. We hebben tranen geweend en tranen gelachen.  Ze is een heel bijzondere vrouw.  Ik was overweldigd door de energie en de levenslust van deze 102-jarige...

Dit vertelt Pieter Serrien, de auteur van het boek 'De laatste getuige', over Eva Fastag - zoals hij ze noemt: de dappere typiste van Dossin... Hij doet dat in boekhandel Salvator in de Befferstraat.  En hij doet dat met verve - honderduit vertellend.  De historicus die hij is, is dé geschiedenisleraar waarvoor je maar wat graag terug in de schoolbanken zou gaan zitten.  Met dit boek is Pieter (°1985 - Kontich) niet aan zijn proefstuk toe.  Hij schreef al meerdere boeken waarin persoonlijke getuigenissen van soldaten en burgers in beide wereldoorlog staan opgetekend.  Ik las het boek deze week uit.  En ik moet eerlijk bekennen: het laat je niet meer los.  Het verhaal van de moedige Eva blijft kleven aan je ribben.  Dit is een boek dat je moet lezen, én doorgeven aan je kinderen, kleinkinderen...  Nooit mag dit alles vergeten worden.  Zéker niet in tijden waarin meer dan ooit zwaar gepolariseerd wordt en mensen en bevolkingsgroepen worden gestigmatiseerd...

(foto's: Jan Smets.  Boven auteur Bruno Gielis)

Het leest als een thriller - een bloedstollend scenario voor een oorlogsfilm.  Maar het is een waargebeurd verhaal.  In een tijdspanne van tien jaar sprokkelde Bruno Gielis de brokstukken van een vergeten episode bij mekaar.  Geduldig puzzelde hij de gebeurtenissen van een junidag in het jaar 1942 tot een geheel.  Namen kregen een gezicht en werden mensen van vlees en bloed.  Vijf jonge mannen treden uit de nevelen der tijd.  Vijf jonge mannen verbonden door het noodlot...

Op 2 juni van dat bewuste oorlogsjaar wordt een RAF-bommenwerper neergehaald, niet zo gek ver van Mechelen: in het Brabantse Perk.  In het toestel zitten drie Engelse en twee Canadese vliegeniers, die terugkeren na een luchtaanval op het Duitse Essen.  Nog even, en ze zijn weer thuis - bij hun vrienden en familie.... Een vijandelijke nachtjager trekt een streep door de rekening.  De crash volgt.  Twee Britten komen om.  Twee anderen worden opgepakt door de nazi's.  De vijfde - een Canadees kan ontsnappen via de vluchtlijn Comète.

De zoektocht naar de vergeten feiten brengt de auteur bij een nevenverhaal - een pijnlijke spin-off.  Bij het speurwerk naar deze vliegenier - de Canadees die wist te ontsnappen - worden feiten en namen verward.  Zo ontdekt Bruno het verhaal van een Britse militair van een andere bommenwerper die met zijn parachute z'n toestel kon verlaten en via Comète de weg naar de vrijheid zou vinden.  Hierbij werd hij geholpen door ...een Mechelaar - Jean Paul Huyghebaert - oudste zoon van de toenmalige directeur van het overbekende Mechelse bedrijf-met-die-naam.  Hij zal deze heldhaftige daad met de dood moeten bekopen.  Hij wordt gefussileerd.

Gisterenavond werd in de bibliotheek van Steenokkerzeel het boek 'Vergeten Vleugels' van Bruno Gielis voorgesteld, waarin hij dit alles spannend en vlot uit de doeken doet - rijkelijk aangevuld met tal van documenten en foto's uit verschillende archieven en andere bronnen.  Het boek  werd uitgegeven door de Mechelse uitgeverij ElenA.  In de volle zaal met toehoorders zaten ook twee Engelse dames - familieleden van één van de omgekomen vliegeniers.  Ook aanwezig was Paulette Huyghebaert - nicht van de terechtgestelde Jean-Paul.  Met haar en haar echtgenoot heb ik een fijne babbel...

(foto's: Jan Smets)

Er is haast niemand die Marc De Bel niet kent.  Hij is dan ook de bekendste jeugdauteur van Vlaanderen, en dit al 30 jaar lang.   Een paar generaties groeiden op met Blinker en de Boeboeks, en zoveel andere figuren die zijn boeken bevolkten.  Sedert enkele jaren legt de populaire ateur zich toe op zogenaamde 'young adult' romans.  Of om het in mooi Nederlands uit te drukken: historische romans voor jongeren vanaf 15 jaar.  Maar niet alleen jongelui vinden er hun gading in.  Ook volwassenen weten deze boeken te smaken.  Vanavond werd in Museum Kazerne Dossin het sluitstuk van zijn 'Pauwels-trilogie' voorgesteld.  'Marie - codenaam Jeanne' is het boeiende, ontroerende en erg beklijvende verhaal van een 15-jarig meisje in het laatste jaar van WO II.  Meeslepend vertelt De Bel een fictief verhaal over ware gebeurtenissen. 'De waarheid liegen' noemt hij het zelf.  De meeste personages in het boek bestaan of zijn ze een mix van verschillende personen.  Zo is hoofdfiguur Marie een mengvorm van Paula Pypen en barones Lily de Gerlache de Gomery.  Nog maar enkele weken geleden stierf Paula.  Maar vanavond zijn familieleden aanwezig op de boekpresentatie.  Lily de Gerlache is er niet bij wegens haar hoge leeftijd.  Maar haar zoon is er in haar plaats. Voor deze boekvoorstelling kon geen betere plaats gekozen worden dan de beladen en memorabele Dossinkazerne...

(foto's: Jan Smets)

...Niks dan stralende gezichten vandaag in het Woonzorgcentrum Hof van Egmont!  Ondanks het bar slechte weer ging het er binnen uiterst gezellig en 'warm' aan toe.  En dat had alles te maken met de vernissage van een tentoonstelling die nog loopt tot en met 8 december.  Het gaat over een wel érg bijzondere expo.  Jongeren van het zesde leerjaar van GO Shil hebben deze tentoonstelling samen opgezet met senioren die hier resideren.  En die samenwerking was erg verrijkend!  Over de generaties heen groeide er een leuke vriendschapsband tijdens dit project.  Het 'Guernica-project' was een onderdeel van het twee maand durende 'kunst@home' dat zich tot doel had gesteld een zinvolle dagbesteding aan te bieden aan de bewoners en hun talenten te tonen.  In het 'Guernica-project' vertelden de ouderen over hun oorlogservaringen.  De jongelui luisterden ademloos naar hen, en stelden vele vragen.  Samen brachten ze nadien al deze verhalen in beeld.  En vandaag kregen we het verbluffende resultaat te zien!

(foto's: Jan Smets)

Op deze zonnige namiddag wandel ik met de jonge zeventiger Jan Van Vaeck, door de Thaborstraat.  Aan de rechterkant rijzen de hoge muren van het Scheppersinstituut op.  Aan een huis blijft hij staan.  Mijmerend..

Hier, op nummer 69 heb ik mijn eerste twaalf levensjaren gewoond.  Nadien verhuisde ik samen met m'n ouders en oudere broer naar de Vrijbroekstraat.  Toen was de naam van deze straat nog Molenstraat.  Pas later werd ze Thaborstraat genoemd.  Ook de huizen zijn hernummerd.  Nu is mijn ouderlijk huis blijkbaar nummer 61...  In feite was het het huis van mijn grootouders langs moederskant.  Na hun huwelijk bleven mijn ouders er inwonen.  Het was immers ruim.  Mijn grootouders hadden een typisch Mechels beroep.  Bompa - Frans De Wit - die nog familie was van Gaspard De Wit van de bekende manufactuur, was meubelmaker-sculpteur, en hij werkte met personeel. Hij stond bekend voor zijn prima vakwerk.  Zo werkte ondermeer met andere bekwame meubelmakers aan het meubilair van de raadzaal van ons stadhuis.  Mijn grootmoeder maakte stoelen - ook zo'n bekende nijverheid van Mechelen.  Je weet wel: rieten en biezen... Kerkstoelen, reparaties...  Ook zij werkte met personeel.  Grootvader was aan de slag op het gelijkvloers en grootmoeder op de eerste verdieping.  Daar was  eveneens mijn moeder bedrijvig als naaister.  Zij naaide toen voor veel bekende Mechelaars.  Ja: ze had goei klanten..., zoals de familie Van Breedam van de brouwerij...

De herinneringen aan zijn jeugdjaren komen allemaal terug...  En wat voor herinneringen...

(foto's: Jan Smets)

De koffie en zelfgebakken cake geuren heerlijk  in haar gastvrije woning in Hombeek.  Ze  praat rustig, sereen en met zachte stem.  Als achtjarig kind werd ze op de meest wrede manier geconfronteerd met de oorlogsgruwel. De vader van Bertje Ureel werd op de dag van de Bevrijding te Oostduinkerke gefusilleerd.  Het was 8 september 1944.  De beelden staan de nu 79-jarige vrouw nog op het netvlies gebrand.  Het meisje-van-de-zee is al véle jaren Mechelse, maar wat er op die noodlottige dag gebeurde in het kustdorp zal ze nooit vergeten.  Toch is er geen haat.  Onvermoeibaar trok ze van school tot school met haar vredesboodschap om te spreken over solidariteit, liefde en verdraagzaamheid.  Samen met haar man, Julien Palma heeft ze in onze stad in 1997 het 8-Mei comité opgericht, en als voorzitster heeft ze dat tien jaar geleid. De naam van het comité verwijst naar de Bevrijdingsdag van 1945.

Bij oorlog kent men alleen verliezers. Cultiveer de verwondering om al het mooie in vredestijd en sta open voor mooie en waardevolle zaken. Wees dankbaar om onze verworven democratie en kijk af en toe naar het verleden, maar blijf werken aan een mooie boodschap...

Het verleden heeft haar littekens bezorgd, maar de wonden zijn geheeld.  Haat en wraakgevoelens hebben haar leven niet verteerd.  Ze wist de negativiteit om te buigen naar een verhaal van hoop en perspectief.

  (foto links: Jan Smets)

Ik zit samen met haar in het gezellig eethuisje 'Ten Zuiden' aan de Tervuursesteenweg.  De potten pruttelen heerlijk en de inhoud laat zich nog heerlijker smaken in dit stukje Afrika in Mechelen.  We klinken op mekaars gezondheid met een drankje op basis van het vruchtvlees van de baobab.  Het gesprek voeren we in het Frans want hoewel Georgine Anne Diuba Mbombo flarden Nederlands verstaat, is ze onze taal toch niet machtig.  Georgine is Congolese, in hart en ziel.  Doordat haar vader ooit verbonden was aan de Congolese ambassade woonde ze op verscheidene plekken in Europa.  Nu heeft ze haar stek al vele jaren in België gevonden en woont ze in Brussel.  Interculturaliteit heeft haar steeds geboeid en ze richtte een VZW ('Bakushinta') op die tot doel heeft gesteld de Congolese gemeenschap op een positieve manier in beeld te brengen.  En dit is puur vrijwilligerswerk.  Een deeltaak van de VZW is de zoektocht naar Congolese 'combattants' die indertijd onder Belgische vlag meevochten in de twee Wereldoorlogen.  En dit omdat ze deze grotendeels 'vergeten' geschiedenis in de aandacht wil brengen.  Hiermee komen we aan onze Mechelse link.  Eerder toevallig stootte Georgine op de figuur van Jean/John Fosté, wiens vader Mechelaar (?) zou geweest zijn en een tijdlang werkte in Congo.  De moeder van Jean was een Congolese. 

Jean Fosté zit op deze foto rechts...

Jos Maes is al enkele jaren geleden overleden, maar was een fervente fan van Mechelenblogt.  Regelmatig konden we van hem spitse reacties lezen op deze blog.  Want als het over Mechelen en geschiedenis ging, was hij een kei!  Zélf pende hij ook met de regelmaat van een klok zijn levenservaringen uit jeugd, oorlog en scoutsperiode neer.  Jos-van-den-Hoek, rasechte inwoner van de Hanswijkenhoek, was kleermaker  van opleiding.  Maar nog méér dan dat tekende het scout-zijn zijn leven.  'Woelige ekster' zette zich heel zijn leven in voor z'n medemens.  Want: éénmaal scout, altijd scout...  In 2008. stierf hij.  En onlangs heb ik Hilde, één van zijn vijf kinderen ontmoet.  Zij erfde zijn omvangrijke archief, en in die bonte verzameling vond ze de basistekst van een boek die vader nog wou maken.  Het manuscript was printklaar, maar het boek werd nooit uitgegeven.  Jos Maes schreef hierin over zijn oorlogsjaren in Mechelen en Zemst in de periode 1942-1945...

  (foto's: Jan Smets)

Daar stond ik als negenjarig manneke, zo ongeveer waar nu de Kredietbank is op de Grote Markt...  Ik had zo'n twee maand thuis in bed gelegen, ziek van de Rode Koorts.  Het was de eerste keer dat ik buiten kwam.  4 september, 71 jaar geleden: Onze stad werd bevrijd.  Enthousiasme alom.  Voor mij betekende het een 'dubbele' Bevrijding...

Aan het woord is Marcel Kocken, cultuurpaus en levende geheugen van deze stad.  De oorlogsjaren hebben hem en zijn familie getekend. Ik sta met hem op de Grote Markt waar de jaarlijkse herdenking van de Bevrijding wordt herdacht.  Op het plein staan historische legervoertuigen...  Marcel mijmert...

(foto's: Jan Smets)

Met al de herdenkingsvieringen rond de Groote Oorlog zouden we het haast vergeten, maar vandaag 70 jaar geleden eindigde die andere oorlog: WO II...  Net als alle andere jaren werd deze verjaardag gevierd op V-dag, 8 mei... 

  (foto's: Jan Smets)

Hoeft Geert Clerbout nog voorgesteld te worden in Mechelen?  Nee toch?  Geert heeft als historicus de laatste jaren  flink in de kijker gelopen.  Niet alleen door de boeiende Canvasreeksen 'Publiek geheim', maar ook door zijn meer dan gewaardeerd naslagwerk over Mechelen in de Eerste Wereldoorlog. ('Oorlog aan de Dijle')  Bovendien is hij een rasverteller die de geschiedenis als weinig anderen op een zowel bevattelijke als meeslepende manier aanschouwelijk weet voor te stellen.  Zopas rolde een nieuw boek van hem van de drukpers.  Een spraakmakend boek wordt dit zeker.  Zoveel is duidelijk.  Het gaat dan ook over één van de meest verwarrende en donkere periodes uit de recentere Belgische geschiedenis.  Het thema is beslist niet luchtig.  'En nu gaan ze boeten' handelt over de repressie in Vlaanderen na WO II.  Taboe en mythe, frustratie en (on)verwerkt verleden...  Gisterenavond werd het boek voorgesteld in boekhandel Salvator.  De inhoud is beklijvend en uiterst boeiend voor wie meer wil weten over deze naweëen van de oorlog.  Het boek werd uitgegeven door van Halewyck, en die uitgeverij staat garant voor een mooie en verzorgde vormgeving en knappe lay-out.  Dit is bij dit boek niet anders.  Voor 22,50 Euro kan je het verkrijgen in de handel...

  (foto's: Jan Smets.  Marie-Louise Van Deyck)

Ze toont me een oude foto - Hij dateert van 4 september 1944.  Op die dag werd Mechelen bevrijd, en dat is zeventig jaar geleden.  Enkele dagen geleden schreef ik erover in een ander blogartikel naar aanleiding van de officiële viering op de Grote Markt.  Toen had ik haar reeds ontmoet: Marie-Louise Van Deyck ("Maar iedereen noemt me 'Si'").  Toen liet ze deze zelfde foto zien aan de burgemeester.  We maakten een afspraak, en vanmiddag ging ik bij haar en haar man Alfons, op bezoek in de Arsenaalstraat... Want, ik wou graag verder borduren op het thema. 

(foto's: Jan Smets)

Met al die herdenkingen rond de Groote Oorlog zouden we het haast vergeten dat deze Wereldbrand niet zo gek lang nadien opgevolgd werd door een Tweede Wereldoorlog die opnieuw voor rampspoed zorgde.  Vandaag was het 70 jaar geleden dat onze stad werd bevrijd, en dat Mechelen (bijna) kon herademen.  Elk jaar wordt de Bevrijding herdacht, en vandaag werd deze historische gebeurtenis nog meer dan anders in de verf gezet...