(foto's: Jan Smets)

Het kaartje steekt in een ouwe blikken koekendoos, omdat er geen enkele andere plaats zo aangewezen is om cliché's van nostalgie in te bewaren.  Ze poseert statig - kleinburgerlijk als ze is, met lange gesteven rok en blouse met kanten kraag.  Haar arm steunt op een chique gesculpteerde stoel.  Pierre Koekkoek, de fotograaf uit de Katelijnestraat, die zowat half Mechelen in sepiatinten wist te vereeuwigen, liet haar in de lens kijken, in een geschilderd decor:  Caroline Derweduwen, de jonge echtgenote van Jan Haesendonck, frontsoldaat en nu krijgsgevangen in Duitsland.  Op de fotokaart schijft ze achteraan in keurig handschrift: "Aan den geliefden mijner harten, die ik altijd overal even lief zal hebben..."   Zo vertrekt het kaartje met nog andere foto's in een enveloppe gesloten naar Duitsland.   Honderd jaar later ligt het ontroerend stukje correspondentie van mijn oud-oudtante Lien in een blikken koekendoos...

(foto's: Jan Smets - boven Gert Verhulst - onder Allard Blom, Frank Van Laecke en Dirk Brossé)

Het is vanmorgen koud.  Maar lang niet zo koud en ellendig als het ooit was in de loopgraven.  Dus: niet gezeurd.  In de gigantische Nekkerhal is een hoekje vrijgemaakt met een oorlogsdecor op zeildoek, een voorlopig nog toegedekte maquette, een stalletje met koffie om op temperatuur te komen, en warmteblazers... De pers is uitgenodigd voor de voorstelling van de musical die Studio 100  voor volgdend jaar in de hal wil laten doorgaan...  Dat nieuws is onderhand wel bekend in Mechelen...   Vandaag wordt het project ontvouwd...

Mechelen, de nadagen van augustus 1914. Enkele weken terug werd de  Oostenrijkse troonopvolger Franz Ferdinand in Sarajevo vermoord. Oostenrijk-Hongarije beschuldigt Servië van de moord. Wanneer er geen diplomatieke oplossing wordt gevonden, veroorzaakt dit een onvoorstelbare kettingreactie in Europa. De Europese grootmachten komen door reeds bestaande militaire verdragen regelrecht tegenover elkaar te staan en mobiliseren massaal hun legers.

Duitsland verklaart de oorlog aan Frankrijk en vervolgens aan België. Het valt op 4 augustus ons land binnen.

(foto's: Jan Smets)

Grijs en zielig weer.  Maar wat zou ik er over zeuren.  Geert Clerbout is pas van gisteren thuis uit een verzopen New York.  We zitten aan een tafeltje  in de Ierse Pub op de Grote Markt, waar de warme sfeer de tristesse van een natte Mechelse dag doet vergeten.  Voor ons ligt - vers van de pers - haast nog ruikend naar de drukinkt, het 'kind' van Geert.  Hij is er trots op: 'Oorlog aan de Dijle': een boeiend relaas gevat in 296 pagina's met een 170 unieke foto's over de Eerste Wereldbrand die over onze stad raasde.  Het wordt een aangenaam, leerrijk gesprek - over het boek en over het tot stand komen er van.  We vergeten er zowaar de tijd bij - teruggekeerd als we zijn naar de periode '14-'18...

Foto: de ouders van Elise, Jan Verhoeven en Louise Moortgat, bij hun 50 jarig huwelijksfeest te Mechelen, 1952.

Het prachtige verhaal van Elisa Verhoeven heeft mij zelf geïnspireerd het wedervaren van een Mechelaar die tijdens de Grote Oorlog wel in de stad is gebleven, met jullie te delen.

Mechelen was tijdens die oorlog een belangrijk knooppunt voor de Duitse oorlogsmachine, denk maar aan het Arsenaal, en daarom ook een interessant doelwit voor spionageactiviteiten. In totaal hebben 45 stadsgenoten gespioneerd voor Britse of Belgische inlichtingendiensten.

(foto's: Jan Smets)

Het intrigerende en onwaarschijnlijke verhaal van 'onze' Elisa Verhoeven die we met Mechelenblogt 'terug naar Mechelen' brachten, dompelde ons in de sfeer van die vreselijke dagen toen de Eerste Wereldoorlog begon.  Ook voor onze stad begon nu een bijzonder zwarte bladzijde in de geschiedenis.  In afwachting van het levensverhaal mét foto's, die nu door de dochter van Elisa naar Mechelen worden gestuurd vanuit Cornwall, wil ik nu bij wijze van 'spin-off' inzoemen op de sfeer in Mechelen toen Duitsland de oorlog verklaarde...

foto's: Rudi Van Poele

Een van de leuke dingen aan gidsen in de stad is dat je er regelmatig een leuke vriend aan overhoudt. Jean-Paul Sterck, Paul voor de vrienden, uit de Hoviusstraat is er zo een. Na de derde les dialect sprong ik nog even binnen in het wondermooie huisnummer 7.

en kreeg van hem prompt 

Met de campagne voor het torenuurwerk werd regelmatig verwezen naar de Eerste Wereldoorlog, toen 'den Duits' 'd'horleuge' van den toren schoot...
De Eerste Wereldoorlog in Mechelen...
...ook weeral een hele poos geleden...
Mechelen kende vier donkere jaren...
En plots:
...'kende de geestdrift geene palen meer: luide werd er gejuigd'!
Er was een einde gekomen aan de wereldbrand.


(foto: Jan Smets)

Frans Verhavert, toenmalige koster van Sint

(foto: Jan Smets)

Vrienden, die weten dat ik geboeid ben door (Mechelse) geschiedenis, gaven me ooit een oud, iewat stoffig en 'verhakkeld' boek cadeau...
Maar...
wat een uniek tijdsdocument!

Frans Verhavert, 'koster der Metropolitane kerk', schreef in 1919 zijn oorlogservaringen neer, in 'De Duitschers te Mechelen (1914-1918) - uit het dagboek van een Mechelaar'.

Ik laat jullie graag over m'n schouder meelezen...
een paar fragmentjes:
(...) 'M