(foto's: Jan Smets)

Niet veel langer dan een jaar geleden had ik verrijkende ontmoeting met Dimitri Jatsun - 'vader Dimitri' - priester van de Russisch-orthodoxe kerk van Mechelen.  Op dat moment was de Heilig Hartkerk in de Adegemstraat de thuishaven van deze orthodoxe Mechelse gemeenschap.  In 2014 sloot deze kerk haar deuren voor de erediensten.  Maar in datzelfde jaar kreeg de Russische gemeenschap de sleutels in handen.  Het Bisdom gaf de Heilig Hartkerk in bruikleen.  Sinsdien draagt ze de naam van 'kerk van de Theofanie' wat het doopsel van Jezus betekent.  Een jaar later lijkt het lot van de kerk bezegeld.  Tot 30 juni kan de parochie hier nog liturgische vieringen laten doorgaan, maar dan is het onherroepelijk voorbij.  De neoromaanse kerk die ingewijd werd op 30 mei 1902 zal in de toekomst een heel andere functie krijgen.  Dimitri Jatsun kan niet verhelen dat dit voor hem zwaar valt.  En toch wil hij de hoop niet verliezen...

Het belangrijste is dat het niet alleen om een gebouw gaat.  Een parochie gaat in de eerste plaats om mensen...

Hiermee is de toon van het gesprek gezet.  De parochie kan inderdaad niet de nodige centen ophoesten om de kerk in erfpacht te behouden.  Dit is financieel niet haalbaar.  Er dient dus dringend naar een andere oplossing te worden gezocht voor de eredienst...

(foto's: Jan Smets)

Een blad nam hij nooit voor de mond.  Steeds zei hij vrank en vrij zijn gedacht.  Ongebonden.  Niet om zomaar wat te rebelleren, maar omdat hij als visionair priester al héél vroeg zag hoe de Kerk evolueerde.  Hij begreep vele jaren geleden dat we naar een andere Kerk aan het groeien waren. Nog voor de kerken massaal begonnen leeg te lopen leerde hij zijn parochianen hoe ze best op een andere manier konden vieren om de boodschap van Jezus door te geven.  Dat hij hierbij soms een afwijkende mening had dan Rome of 'de Wollemarkt' was geen geheim.  Ook op 90-jarige leeftijd is de charismatische Paul Van Steen nog steeds de eeuwig jonge priester: vooruitstrevend, met een fysiek om 'U' tegen te zeggen, en met een mentale veerkracht die men kan benijden.  "De officiële Kerk kijkt te veel achteruit.  Ik wil vooruit kijken!".  Deze slagzin typeert de op 14 augustus 90 jaar geworden priester hélemaal.  Hoewel hij al zo'n 25 jaar op pensioen is als parochiepriester van Sint-Jozef-Coloma, is hij nog altijd erg actief, en gaat hij nog 1 maal per maand de vieringen in de Colomakerk voor.  Met recht en reden mag hij de architect worden genoemd van deze bruisende en levendige parochie, die één der meest actieve en 'jonge' gemeenschappen van de Dijlestad mag worden genoemd.  Op deze feestdag van OLV-Hemelvaart ging hij voor in de kerk van Coloma.  Maar de parochieploeg had voor een dubbel draaiboek gezorgd.  De jarige herder werd tijdens een doorleefde viering in de bloemetjes gezet, en nadien werd er gezellig nagepraat op een receptie in 't Kranske.  Liefst had hij zijn verjaardag in alle stilte laten voorbijgaan, maar dat was buiten de waard gerekend.  In de Hanswijkenhoek wordt Paul Van Steen 'held van Coloma' genoemd, zoals in het gelegenheidsliedje dat Hilde Aelvoet en Pieter Jansen vandaag ten gehore brachten.  Dit feest hoorde er gewoon bij.  Willen of niet...

(foto's: Jan Smets)

Drie jaar geleden was ik bij hen te gast voor wat een méér dan aangename babbel zou worden.  Toen waren ze nog met vier: de zusters Bernadette, Norberta, Benedicte en Cecilia.  Cecilia, de oudste van het kwartet, die toen al 91 lentes telde, is ondertussen overleden.  Ooit was dit een grote en bloeiende kloosterorde.  Nu blijven ze nog met drie over. De laatste der Mohikanen.  Zuster Norberta, 78 jaar, en de jongste, grapte toen nog: "Wie van ons zal hier het licht uitdoen?". 

Goeie herinneringen heb ik aan deze verrassende en bijzondere ontmoeting in hun klooster in de Voochtstraat, waar deze zusters Norbertienen wonen in een nu grotendeels leeg pand, met historische kapel die aan restauratie toe is en een grote tuin grenzend aan de Bleekstraat.  Het klooster herbergt vele herinneringen.  Hier voel je het voorgoed voorbij verleden.  Maar ook was niet alles wat het lijkt.  Je zou deze nu bejaarde zusters gemakkelijk kunnen typeren als wereldvreemde vrouwen - vroom anachronistisch  met deze huidige tijd - wat verbitterd om wat verloren is gegaan.  Niets is minder waard.  Ik was verbaasd over hun optimisme en hun levenskracht.  Ik zag hen als vier kranige, steeds hard gewerkte zusters, die trouw op post bleven en praatten over hun roeping, hun werk en hun dagelijkse bezigheden.

Voorbije maand december maakten ze nog wel iets héél bijzonder mee!  Toen streek een achtkoppige Nederlandse filmploeg neer in het klooster, en niet minder dan een dag of tien verbleven ze bij de zusters.  Men was hen op het spoor gekomen na het lezen van mijn interview en men nam met de zusters contact op.  Het contrast kon niet groter zijn: drie oude zusters en een trits jong geweld uit de Grachtenstad - studenten van de Film & TV-academie, onderdeel van de de Amsterdamse Hogeschool voor de Kunsten.  Ze draaiden er een film van een halfuurtje in het kader van hun afstuderen.  Dit gebeurde in coproductie met de EO.  Nu, zondag 4 augustus, komt deze film onder de titel 'Traag naar de Hemel' op het kleine scherm...

(foto's: Jan Smets)

Een alledaags gegeven is het niet: een kerk die te koop wordt aangeboden!  Toch is het nu mogelijk om te bieden op het Sint-Jozefkerkje van Battel.  De minimum prijs bedraagt    348 000 Euro.  En als je dan eigenaar zou zijn geworden van dit unieke bouwwerk heb je wel  een zoganaamde neoclassicistische hallenkerk in handen die gebouwd werd tussen 1862-1869.    Tot 28 augustus kan je een bod doen bij het notariskantoor Huygens & Lefevre op de Veemarkt.  Er zouden al twee kandidaten zijn.  Maar je kan jouw kans nog wagen.  Stel dat je het hoogste bod hebt?  Dan is het nog lang niet zeker of je mag juichen.  Uiteindelijk zal het 'de Wollemarkt' zijn die beslist wie de nieuwe eigenaar wordt.  De aartsbisschop krijgt het laatste woord.  Men wil immers niet dat deze kerk een functie krijgt dat totaal indruist tegen de geest van het oorspronkelijk gebouw.  Midden oktober wil men de knoop doorhakken en tegen 1 januari sluit dan deze kerk de deuren.

Ik heb wel wat met dit kerkje.  Ook al woon ik nu in een andere uithoek van onze stad: mijn familie langs vaderskant woonde generaties lang in Battel en ik trouwde er in 1985.  Tal van scharniermomenten in onze families hebben hier plaatsgevonden: huwelijken, begrafenissen.  Binnenkort behoort dit alles tot de geschiedenis. 

De Battelaars hebben getracht om dit kerkje voor de gemeenschap te kunnen bewaren.  Hiervoor werd een actiecomité opgericht dat daarna overging in een projectgroep door stad en kerkfabriek aangesteld.  Belangrijk voor deze ijveraars was dat de Sint-Jozefkerk een landmark zou blijven en ten dienste zou staan voor de wijkbewoners.  Naar deze twee vragen was er zeker oor en werd een consensus bereikt.  Voor de derde vraag werd geen akkoord bereikt.  De actiegroep wou dat de kerk nog occasioneel zou kunnen gebruikt worden voor religieuze momenten als uitvaarten of schoolvieringen.  Hier moest men bakzeil halen.

  (foto's: Jan Smets)

Op de trappen die leiden naar het voormalige predikherenklooster waar binnenkort onze gloednieuwe bibliotheek zal verrijzen, haalt hij plots zijn witte habijt uit het reiskoffertje en trekt deze aan voor de foto's.  Voordien was hij tijdens ons gesprek op deze bloedhete dag 'gewoon' zomers gekleed -sportief in korte broek.  Anton Milh is een Mechelse jongeman van bijna zevenentwintig lentes oud en zowat een half jaar geleden geprofest als dominicaan of predikheer ...

(foto's: Jan Smets)

Vandaag ging er een boeiende studiedag door in de Sint-Jozef Colomakerk die de deuren gastvrij opende voor dit door het CRKC (Centrum voor Religieuze Kunst en Cultuur vzw) georganiseerde evenement.  Thema was: 'Zorgen voor morgen. Religieus erfgoedbeheer in de praktijk'.  Centraal stond de vraag hoe we ons religieus erfgoed op een verantwoorde en efficiënte manier kunnen herbergen.  En da's best een actuele en grote uitdaging voor kerk-en gemeentebesturen.  En de Colomakerk is natuurlijk een gedroomde plek om hierrond van gedachten te wisselen.  Deze neogotische kerk in de Hanswijkenhoek stond sinds 2000 leeg wegens ernstige bouwproblemen die dringend dienden aangepakt.  Het hele dossier sleepte erg lang aan.  Soms leek het wel op een Processie van Echternach.  Tot alles in een stroomversnelling kwam dankzij constructief overleg tussen kerkfabriek, overheid, stad Mechelen, Agentschap Onroerend Erfgoed, architecten en parochieploeg.  Sinds vorig jaar werd  de grotendeels gerestaureerde kerk opnieuw  in gebruik genomen ...én werd ze 'bij de tijd gebracht'.  Naast de functie van gebedshuis wordt ze ook multifunctioneel ingezet.  Het knap verbouwde kerkgebouw verwelkomde vandaag een talrijk en heel gedifferencieerd publiek....

(foto's: Jan Smets)

Overdag werkt de 45-jarige Dimitri Jatsun als bouwvakker.  Electriciteit.  In die hoedanigheid was hij betrokken bij heel wat renovaties.  Al sinds 1997 woont de in het Oekraïnse Kiev  geboren Dimitri in ons land. Als jongeman kwam hij hier terecht en al 18 jaar is hij Mechelaar. Hij woont met zijn echtgenote en 2 kinderen in de Lakenmakerstraat.

Mijn echtgenote is eveneens van Kiev.  We leerden mekaar kennen op school.  16 jaar waren we toen.  Onze kinderen, een dochter en een zoon, zijn hier geboren.  Mijn zoon is 12 jaar en mijn dochter zit in het laatste jaar secundair in het Sint-Romboutscollege.  Zij wil volgend jaar graag verder studeren.  Dokter wil ze worden...

Dimitri is een sympathieke man.  Een forse kerel met een monkellach, volle baard en een klein ingevlochten staartje in het haar.  We hebben een gezellige babbel in de voormalige pastorie van de Heilig Hartkerk in de Adegemstraat.  Hij komt rechtstreeks van thuis en draagt een feloranje sportvest.  Niks doet vermoeden dat hij priester is. Maar dat is hij wel degelijk.  Dimitri Jatsun is priester van de Russisch ortodoxe kerk in Mechelen.  Door zijn parochianen wordt hij vaak aangesproken als 'vader Dimitri'.  Voor de foto's poseert hij in zijn lange zwarte priesterstoga.  Zijn kerk is de neoromaanse Heilig Hartkerk die ingewijd werd in 1902 en die door een overeenkomst met het Bisdom al 5 jaar in bruikleen werd gegeven aan de Russisch ortodoxe gemeenschap.  Erfpacht.  Ze werd immers niet meer gebruikt door de Mechelse Katholieke Kerk.  Nu heet ze kerk van de Theofanie, wat het doopsel van Jezus betekent...  De doop van Jezus is één van de 12 grootste feesten in de Ortodoxe kerk, verduidelijkt Dimitri...

(foto's: Jan Smets.  links: Stefan Gradl - rechts: Jelle Brouwer)

Al langer was ik benieuwd naar wat zich achter deze gevels afspeelde...  Ik was er al wel eens kort op bezoek bij een Open-Kerkendag, maar toch was de Protestantse Gemeenschap van Mechelen me vrij onbekend.  Tot nu.  Gisteren had ik een boeiend gesprek met de twee dominees die in onze stad actief zijn.  Jelle Brouwer is dominee van de kerk in de Keizerstraat (Mechelen Noord), en zijn collega Stefan Gradl gaat voor in de erediensten in de Zandpoortkerk aan de Zandpoortvest (Mechelen Zuid).  Volgende maand wordt op verschillende plaatsen in ons land 500 jaar Reformatie herdacht.  En dit zal men ook doen in Mechelen.

We willen een aantal aspecten van deze Reformatie beslist vieren.  Maar we kunnen niet verhelen dat sommige feiten uit het verleden verdriet meebrachten. Nooit was het de bedoeling dat de kritiek van de protestanten een scheuring zouden teweeg brengen in de Kerk. Het ging toen immers om een aantal pijnpunten en wantoestanden aan te klagen. Gelukkig groeien protestanten en katholieken meer en meer naar mekaar. 

De splitsing is een historisch feit.  Het verleden is het verleden.  Samen-leven in diversiteit - katholieken, protestanten, agnosten, gelovigen... Beslist een uitdaging.

  (foto's: Jan Smets)

Naar goeie traditie hesen vandaag de Mechelse oud-scouts-en gidsen hun vlag op de Mechelse Sint-Romboutstoren.  En als die daar nu zo fier ligt te wapperen: laat ze dat dan toch vooral héél speciaal doen bij wijze van ere-saluut aan 'Gnoe' - Etienne Vanhamel.  Want overtuigde scout is hij altijd gebleven.  Eénmaal scout, altijd scout!  En die goeie daden: jawel!  die deed hij elke dag. 

Pater Etienne Vanhamel die als laatste Mechelse Franciscaan de deur achter zich toetrok is niet meer.  Amper 72 jaar, en na een een hopeloze strijd overleed hij dinsdag in het Universitair ziekenhuis van Edegem.   Onze stad verliest een bekend gezicht.  Pater Etienne was niet alleen de laatste minderbroeder met meer dan dertig jaar actieve dienst in onze stad...  Hij was daarnaast ook de graaggeziene oud-pastoor van de Heilig-Hartkerk in de Adegemstraat.  Je kan het wel stellen: de Heihoek verliest haar hart.  Maar 'onze' minderbroeder was nog méér dan dat.  Naast dit alles was hij ook de aalmoezenier van de Vlaamse Oud-scouts en Oud-gidsen van Mechelen (VOSOG).  Voordien was hij jarenlang aalmoezenier van de scoutsgroep Reinaert én districtsaalmoezenier.

(foto's: Jan Smets)

Een paar weken geleden was hij nog thuis in zijn woning in de Gerechtstraat, maar het was duidelijk dat het van kwaad naar erger ging met hulpbisschop Leon Lemmens.  Sterk vermagerend en haast onherkenbaar was hij na de zware behandelingen tegen leukemie die hij het laatste jaar had moeten ondergaan.  Zijn toestand kon toen al kritiek genoemd worden.  Hij stelde nog wat hoop in een beenmergtransplantatie.  Maar dit was de laatste kans die hij kreeg...  Het heeft niet mogen zijn.  Vorige nacht overleed in Gasthuisberg Mgr.Lemmens op de leeftijd van 63 jaar.  In 2011 was de geboren Limburger tot  titelvoerend bisschop van Municipa en hulpbisschop van ons aartsbisdom benoemd.  Op 3 april van dat jaar werd hij in de basiliek van Koekelberg tot bisschop gewijd.  Leon Lemmens was vicaris-generaal van het vicariaat Vlaams-Brabant en Mechelen.  Op zaterdag 10 juni vindt zijn uitvaart plaats in de Sint-Romboutskathedraal, en dit om 11 uur.

  (foto's: Jan Smets)

Voor de Mechelse geloofsgemeenschap is Stefaan Callebaut als voorganger van de Emmaüsparochie een overbekend figuur.   Ook vele andere Maneblussers kennen hem - al was het alleen maar van gezicht.  De tijd dat onze stad volliep met priesters is lang verleden tijd.  Het schaarse aantal maakt hen dan ook een tikkeltje bijzonder en tot witte raven.  Na achttien jaar dienst in Mechelen verlaat Stefaan evenwel binnenkort de stad.  Hij wordt immers aangesteld tot deken van Bierbeek.  Stellen dat hij het 'zinkende schip' verlaat is kort door de bocht gaan.  Maar velen stellen zich nu wél de vraag hoe de Kerk dit vertrek zal oplossen.  Want Stefaan laat een lege plek na.  Wetende dat Mechelen nog slechts drie dienstdoende pastoors meer telt, wordt dit voorzeker een hele klus.  Tijd voor gissen en speculaties....

(foto's: Jan Smets)

De lente hangt in de lucht.  Het is nog vrij fris, maar je voelt dat er een nieuw seizoen in de startblokken staat.  De zon doet vriendelijke pogingen om de dag kleur te geven.  En daar slaagt ze ook in.

Op deze lentemorgen sta ik voor de deur van het aartsbisschoppelijk paleis aan de Wollemarkt: een relatief eenvoudig classicistisch gebouw - streng en wars van allerlei overbodige opsmuk.  Boren trillen en afsluithekkens schermen stukken van de gevel af.  Want het paleis wordt op dit moment grondig gerenoveerd.  Dit is dan ook broodnodig.  Kardinaal Jozef De Kesel die ik wat later zal ontmoeten op zijn bureau, vertelt me weinig last te hebben van de ongemakken die zo'n werken toch met zich meebrengen.  Hij stoort zich niet aan het 'lawaai'.  Nochtans woont hij in een aanpalende vleugel van het gebouw.  Zijn appartement bevindt zich in de concièrgewoning links van het oorspronkelijke paleis...

  (foto's: Jan Smets)

In hun inkrimpend wereldje zijn traplift, krukken en looprekje onmisbare attributen geworden.  Maar voorlopig lukt het hen best op deze manier.  Oud willen ze zeker nog niet genoemd worden, al zijn ze tussen de 75 en 91 jaar oud.  Ze zijn als de Laatsten der Mohikanen: vier zusters - Norbertienen - de laatste nonnen van Mechelen.  Er zijn er nog wel die los van een orde in deze stad wonen of actief zijn, maar Benedicta, Cecilia, Bernadette en Norberta zijn wel de laatsten van een religieuze kloostercongregatie.  Ooit zag deze aartsbisschoppelijke stad zwart van pastoors, paters en zusters...  Die tijd is voorgoed voorbij.  Vandaag heb ik hen ontmoet.  Ik werd méér dan gastvrij ontvangen in hun klooster in de Voochtstraat, met koffie en "nog een wafel?"  Het duurde niet lang voor het ijs gebroken was, en honderduit vertelden ze over hun leven en werk.  Na m'n verhaal over de laatste gasthuisnonnen en de laatste écht Mechelse jezuïet, is het de beurt aan hen... 

Ze weten natuurlijk ook wel dat ze in hun laatste levensfase zitten.  "Wie gaat het licht uitdoen?"  Het houdt hen wel bezig.  En toch. Ze zien wel wat het worden zal... Dit zusterkwartet woont samen in het klooster tussen Voochtstraat en Bleekstraat dat ze eind van de jaren zestig overnamen van de Zwartzusters die in fusie gingen met een paar andere orden en verhuisden naar Huis Cadix in de Merodestraat.  Ondertussen is dat verhaal ook afgelopen.

Zij blijven trouw op post: vier kranige dames die hun hele leven hard gewerkt hebben en nu het wat rustiger aan doen.  We praten over hun roeping, hun werk, hun dagdagelijkse bezigheden...

  (foto's: Jan Smets)

Voor de vijfde keer reeds wordt door Orbit en Sharif een religieuze ontmoeting tussen Christenen en Moslims georganiseerd.  Daar is immers nood aan.  We moeten af van het hokjesdenken en boven onze muurtjes kijken.  Want er zijn misschien wel meer gelijkenissen dan verschillen tussen beide geloven.  Om het wat oneerbiedig uit te drukken: ze komen uit dezelfde 'zandbak'.  Of een tikkeltje anders verwoord: er wordt vertrokken vanuit hetzelfde boek.  Zo'n ont-moeting kan verrijkend werken.  Beslist.  Da's een uitdaging voor de organisatoren.  Even praktisch: iedereen is welkom in het Scheppersinstituut op de Melaan - nu zaterdagavond om 19u30.  Iemand vroeg aan één van de iniatiefnemers of ook niet-gelovigen welkom zijn...  Waarom ook niet?  Als iedereen vertrekt vanuit respect voor de eigenheid van 'de ander', en niemand mekaar wil doodmeppen met dogma's en Het Grote Gelijk kan dit allemaal best.

Ik had vanavond een babbel over dit iniatief met Lies Vandeneede, voorzitter van Sharaf, Hamid Riffi van dezelfde vzw, en Ibrahim Belhadj van moskee Al Buraq die mede-organisator is.  Verontschuldigd is Paul Van Bets van Orbit.

(foto's: Jan Smets)

Nog maar amper was alles van het Kerst-en Nieuwjaarsconcert in de kathedraal opgeruimd, of alles werd klaargemaakt voor de plechtige aanstelling van de nieuwe aartsbisschop van Mechelen-Brussel: Jozef De Kesel.  De voormalige bisschop van Brugge volgde hiermee aartsbisschop Léonard op.  De kerk zat vol politieke en kerkelijke leiders, maar ook met talrijke gewone gelovigen.  Ook het koningspaar volgde de plechtigheid mee.  En dat bracht toch wel nét wat meer protocol en veiligheidsmaatregelen mee.  De toren was vandaag niet te bezoeken.  Voor de viering van start ging, was er nog een kort persmoment op het aartsbisschoppelijk paleis...