(foto: Jan Smets)

Met Herwig De Lannoy kan je uren praten over de geschiedenis van onze stad.  Hij is  ook niet de eerste de beste en kent Mechelen en haar historie als geen ander.  Herwig is  licenciaat geschiedenis.  Bovendien is hij voorzitter van de Koninklijke Kring voor Oudheidkunde, Letteren en Kunst van Mechelen en schreef hij al een boel artikels in de Handelingen van deze Kring.  Zopas verscheen een derde boek van zijn hand - uitgebracht door de Mechelse uitgeverij ElenA.  Zijn eerste boek - 'Een stad in omwenteling' - behandelde de periode tussen de Franse revoluite van 1789 en het uitbreken van de Eerste Wereldoorlog.  Het mag heel zeker een magistraal werk over onze stad tijdens deze eeuw vol belangrijke omwentelingen worden genoemd.  Niet te verwonderen dat het nagenoeg uitverkocht is. Zijn tweede boek rolde drie jaar geleden van de drukpers.  In 'Een stad in volle vaart' wordt de 20ste eeuw belicht.  De focus ligt hier vooral op wonen, werken en winkelen in Mechelen tussen 1918 en 2000.  Het boek is nog steeds verkrijgbaar in de boekhandel én is een aanrader!  Toch viel de voorbije eeuw niet in één werk te vatten.  Hier moest beslist een vervolg op komen. En dat is er nu.  Corona maakte dat dit boek wat later dan gepland op de markt werd gebracht.  'Een stad in verwondering' brengt een verassende kijk op geloof, mentaliteit, politiek, kunst en vrije tijd'.  Weerom is het een voltreffer van formaat: prachtig en verzorgd uitgegeven zoals we het gewend zijn van ElenA - rijkelijk geïllustreerd.  Maar het is Herwig die terecht trots mag wezen.  Met deze turf van niet minder dan 336 bladzijden zal hij menig Maneblusser weten te verrassen.  Onze kijk op dit stukje recente geschiedenis zal zich ongetwijfeld verbreden en ons minder zwart/wit leren terugkijken op de voorbije eeuw.   Herwig citeert tijdens ons gesprek voormalig stadsbeiaardier Jo Haazen, die dit weekend de Erepenning van serviceclub Marnixkring kreeg uitgereikt:

Veel mensen hebben een goed geweten door een slecht geheugen

Herwig vindt het een geweldige uitspraak.  Hij kan er zich volledig in vinden.  Geschiedenis leert ons genuanceerder denken.

Uit het verleden kan je lessen trekken.  We mogen niet alleen met een hedendaags brilletje naar het verleden kijken.  Niet steeds met het vingertje opgestoken.

De toon is gezet...

Niet zo erg lang geleden had ik een erg fijn gesprek met hem.  Hij was toen ook aanwezig op de boekvoorstelling van Pieter Serrien in Salvator in de Befferstraat.  Pieter vertelde toen over het aangrijpende verhaal van Eva Fastag, de 'typiste van Dossin'., dat hij kon optekenen na een ontmoeting met deze meer dan honderd jaar oude dame in Israël waar ze nu woont.

Mark De Geest zei me toen dat hij ook in blije verwachting was van een boek van zijn hand dat dra verschijnen zou.  Het maakte me benieuwd.  De historische roman die hij schreef zou eind maart aan de pers worden voorgesteld in Museum Kazerne Dossin.  Zélf zou ik niet aanwezig kunnen zijn wegens een weekendje weg, maar we maakten de afspraak om enkele dagen voordien mekaar te ontmoeten voor een interview...

Zo hadden we afgesproken.  Maar het coronavirus dat ons nu al een tijdje aan huis gekluisterd houdt in deze haast surrealistische tijden stak er een stokje voor.  Dat weekendje viel weg voor mij.  Niet leuk natuurlijk; maar er zijn erger dingen. Jammer voor Mark werd ook de boekvoorstelling geannuleerd.  Het interview is er wél gekomen.  Niet in levende lijve troffen we mekaar, maar via whatsapp.  Je moet nu eenmaal creatief zijn in deze periode. 

Mark is niet zomaar de eerste de beste.  Als filmregisseur verdiende hij al méér dan zijn sporen.  Zo was hij bij VRT betrokken bij tal van overbekende producties.  Geboeid als Mark is door geschiedenis werd hij geïntrigeerd door het onwaarschijnlijke verhaal van een unieke overval op een Jodentransporttrein die van de Dossinkazerne op weg was naar Auschwitz.  Hij hoopte hierover een film te kunnen maken.  Dit idee is niet van de tafel geschoven...Wie weet komt deze er ooit nog.  Maar het ongemeen spannende waargebeurde verhaal resulteerde wel in een historische roman die door een lofsprekende Christophe Busch, de voormalige directeur van Kazerne Dossin, als meeslepend en inpirerend wordt betiteld.  Acteur Wim Opbrouck noemt de roman indringend, en de Mechelse journalist en auteur Johan Op de Beeck die nog niet zo lang geleden hoge ogen gooide met een andere historische roman ('Het complot van Laken') is enthousiast over het boek.  Het getuigt volgens hem van persoonlijke moed, burgerzin en naastenliefde...  En dat is het ook.  In Amerika zou deze story héél zeker al lang op het witte doek verschenen zijn... Zoveel is zeker.  Maar ikzelf weet nu al dat dit boek positief zal onthaald worden door tal van lezers.  Dé tip in deze coronatijden nu we misschien meer dan ooit naar leesvoer zullen grijpen?

(foto's: Jan Smets)

Op het kerkhof...langs de central weg die leidt van inkompoort naar kapel staat een wat weggezakte grafsteen tussen andere monumentale graven in arduin.  Een steen met een kruis.  Begraven ligt hier Simon Charmet, in onze stad gestorven op bina 87-jarige leeftijd in 1865.  Ooit streed deze in Besançon geboren Fransman in het leger van Napoleon.  Later diende hij de jonge Belgische Staat.  Fransman en Mechelaar, verenigd in de liefde en de dood met de Mechelse kantverkoopster Clara Bruggeman uit de Varkensstraat.  Daarnaast een kleinere grafsteen van de achtjarige Charmet...  De concessie voor het graf is tot 2043 vernieuwd door een zekere Yves Hellebout uit Elsene. 

Simon Charmet: een geschiedenis in de marge van de Slag van Waterloo...   Vijf jaar geleden tekende ik zijn verhaal op dat me was aangereikt door Hombekenaar Jan Verhasselt.  Graag rakel ik het hier nog eens op uit de vergetelheid.  Ook omdat Jan nu  zijn huwelijksacte kon bemachtigen en in het hedendaagse Frans liet vertalen door zijn vriend Roger Van Hocht...

  (foto's: Jan Smets)

Ik wil alles niet op de spits drijven, maar wat verhoogde aandacht -zo we die anders al niet hebben als voor 'onze' Sint-Romboutstoren verknochte Maneblussers - mag er dit feestjaar wel wezen.  Jarige Rombout zet zich dit jaar stevig in de kijker.  En dat zullen we geweten hebben.  Bovendien is ook de Koninklijke Vereniging voor Toren & Beiaard eveneens jubilerend en mag deze 75 kaarsjes uitblazen.  Reden te meer.

Ik heb op mijn boekenplank onlangs een dun boekje herontdekt.  Het werd in 1948 uitgegeven op slechts 200 exemplaren, en ik bezit hiervan dus nummer 81.  Te koesteren dus.  Het betreft een lyrisch gedicht van Jozef De Balmont.  En dat is natuurlijk en te voor de hand liggend pseudoniem voor Mechelaar Jozef Van Balberghe.  Hij was landmeter in onze Dijlestad, maar zou vooral bekendheid verwerven als auteur met een grote liefde voor zijn stad én mede-oprichter van de eerder vernoemde 'Toren & Beiaard'.  Na de Tweede Wereldoorlog schrijft Jozef dus in 'zielsenthousiasme'dit enigszins gezwollen poëtische epos.  Een uitgesponnen lyrische lofzang aan ons aller Toren - 'Mechelen's hart'.  Ik laat ook jullie graag kennismaken met dit werk...

(foto's: Jan Smets)

Ik kon het onlangs op de kop tikken: een klein beduimeld boekje, perfect weg te stoppen in de binnenzak.  Pure nostalgie.  Het lijkt weinig bijzonder.  En al wéét ik ook wel dat dit werkje uit 1875 eerder boeiend is voor folkloristen, geschiedenisliefhebbers en Mechelen-fanaten: ik ben er erg blij mee, en het vult mijn verzameling van oude boeken en boekjes over deze stad mooi aan.  Toch wil ik het graag met jullie even doorbladeren.  Met 'het Elfhonderdjarig Jubelfeest van den Heiligen Rumoldus' duiken we 145 jaar terug in de tijd...

  (foto: Jan Smets)

Je zou de bronzen gedenkplaat aan de gevel van het oude Gentse justitiepaleis wellicht achteloos voorbij lopen mocht je niet weten wie er op afgebeeld staat...  Gelukkig wist ik het wel.  Gelukkig wist ik dat ik hem hier moest 'zoeken': Joos de Rijcke - Mechelaar van geboorte - het levenslicht gezien in het jaar 1498.  Zijn naam doet bij weinigen nog een belletje rinkelen.  En toch is deze stadsgenoot een meer dan verdienstelijke wereldburger geweest - een man van formaat - Bekende Vlaming avant la lettre.  Joos was een man die grenzen verlegde.  Letterlijk en figuurlijk.  In zijn nieuwe vaderland Ecuador wordt hij onder zijn Spaanse naam 'Jodco Rigue' vereerd als nationale held en 'Vader des Vaderland'.  Maar bij ons is hij grotendeels in de vergetelheid geraakt.

In de geschiedenisboeken van dit Amerikaanse land wordt hij inderdaad de 'Vader des Vaderlands' genoemd.  In Mechelen geraakte hij in de 'vergeethoek'.  Geen straatnaam en geen monument!  Vraag het aan honderd Mechelaars wat ze weten over Joos de Rijcke, en bijna alle ondervraagden antwoorden dat ze nog nooit over de man gehoord hebben...

Dit vertelt me Jan Verhasselt, 84-jarige Mechelaar afkomstig uit Hombeek, die nu al een hele poos woont aan de Zoutwerf.  Deze fiere Mechelaar is altijd al geboeid geweest in de geschiedenis van onze stad.  Jarenlag gidste hij ook in Noord-Spanje, Corsica, Italië en Sicilië.  Nu doet hij dat niet meer, maar hij publiceert nog heel regelmatig boeiende artikels in het Hombeekse maandblad 'De Schacht'.  Tijd om met hem eens te gaan praten over Joos de Rijcke, waarover hij wel één en ander te vertellen heeft...

(foto's: Jan Smets)

'Wijven Wereld' - het nog maar recent van de drukpers gerolde boek met deze in het oog springende titel, is een ongemeen boeiend naslagwerk over de vrouw in de Middeleeuwse stad.  Bijzonder vlot en meeslepend lichten de auteurs méér dan één tip van de sluier op van hoe vrouwen in de periode tussen 1250 en 1550 leefden, trouwden, vrijden en werkten in onze Lage Landen...  Jelle Haemers, Andrea Bardyn en Chanelle Delamillieure hangen een lichtelijk verrassend beeld op van deze Late Middeleeuwen.  Hoeren, begijnen en ondernemende vrouwen doen onze kijk op dit vrouwenwereldje misschien wat bijstellen.  Misschien?  Nee.  Heel zeker. Bijzonder is dat nu ook de modale vrouw sterk uit de nevelen der tijd treedt.  Naast vorstinnen en andere veel beschreven adelijke dames, verdient zij meer dan ooit onze aandacht.  En wat het voor ons - Mechelaars - extra interessant maakt, is het feit dat wel een hele trits Mechelèssen de revue passeert.  Trouwens: prof.Jelle Haemers schreef in 2016 reeds een artikel in de Handelingen van de Koninklijke Kring voor Oudheidkunde, Letteren en Kunst van Mechelen  over dit onderwerp.  Dit werkstuk dat een licht wierp op de sociale conflicten en politiek protest van mannen én vrouwen in het laatmiddeleeuwse Mechelen was één van de basisteksten van dit gloednieuwe boek...

(foto's: J. Smets)

Weinigen zijn zo goed geplaatst als Herwig De Lannoy om ons door de voorbije twintigse eeuw te loodsen.  Als historicus en voorzitter van de Koninklijke Kring voor Oudheidkunde, Letteren en Kunst van Mechelen was hij dé man om een deze bewogen jaren tussen 1918 en 2000 kritisch onder de loupe te nemen.  Dat deed hij in een uiterst knap naslagwerk.  Het wervelende verhaal van die eeuw brengt hij tot leven in hapklare thema's.  Bovendien is het rijkelijk geïllustreerd.  Kortom: hét naslagwerk van de meest recente geschiedenis van onze stad.  Het boek dat  op 15 oktober officieel zal worden voorgesteld op ons stadhuis is van dan af ook beschikbaar in de boekhandel.  Nu al kijken er velen reikhalzend naar huis.  Herwig is met dit prachtige werk niet aan zijn proefstuk toe.  Eerder bracht hij al het fel gesmaakte boek 'Een stad in omwenteling' uit, waarin hij die 'lange' 19de eeuw (tussen 1789 en 1914) voor het voetlicht.  Dit naslagwerk werd net als dit gloednieuwe boek uitgebracht bij de Mechelse uitgeverij ElenA die garant staat voor kwaliteit.  Dit vervolg - 'Een stad in volle vaart' mag niet ontbreken op de boekenplank van de Mechelaar.  Herwig De Lannoy - geboren Maneblusser van het bouwjaar 1962 heeft flink wat jaren van de door hem beschreven periode bewust meegemaakt.  En voor vele lezers zal veel herkenbaar zijn. Herwig werkte niet chronologisch, maar vatte het verhaal van de voorbije eeuw in '5 W's': Wonen, werken, winkelen, weten en welzijn.  Zovéél is er over die 20ste eeuw te vertellen dat in april een tweede deel zal volgen.

(foto's: Jan Smets)

Het boek van Bart Van Loo is pas eind januari van de drukpers gerold en nu blijkt het al een bestseller van formaat!  Het boek is reeds aan de zevende druk toe.  En niks lijkt er op te wijzen dat dit een eindpunt is.  Integendeel.  De verkoop in Vlaanderen én Nederland loopt als een trein en de auteur duikt deze dagen op in tal van TV-en radioprogramma's om te vertellen over dit uitzonderlijke werk waar hij zowat 3,5 jaar op gezwoegd heeft.  De recensies zijn méér dan lovend, en ik voeg er maar al te graag mijn bescheiden mening aan toe!  Ik was er als de kippen bij om het me aan te schaffen en ik één week tijd heb ik me door de 560 pagina's geworsteld.  En die uitdrukking is eigenlijk verkeerd.  Want een karwei was het allerminst.  Het boek leest enorm vlot, dankzij die typische stijl die je weet te boeien van het begin tot het einde.  Bart Van Loo bewijst meer dan eens  wat een meesterverteller hij is.  Ik las al wel wat van hem.  Met Napoleon trok ik van slagveld tot slagveld.  Dit boek over de kleine Corsicaan die het schopte tot keizer van Frankrijk was een topwerk.  Maar het boek over de Bourgondiërs die als ondertitel: 'Aartsvaders van de Lage Landen'meekreeg, overstijgt dit nog.  Voor mij is het beste en meest beklijvende historische werk van de laatste jaren. 

Gisterenavond presenteerde hij dit monumentale werk in onze stad, op uitnodiging van de bekende boekhandel Salvator in de Befferstraat.  Nooit eerder lokte een auteur zovéél belangstellenden weet zaakvoerster Karla De Ceulener me te vertellen.  Daarom werd voor deze keer uitgeweken naar de nabijgelegen aula van het voormalige Groot-Seminarie.  De banken waren gevuld met zowat 150 potentiële lezers.  Bij een drankje werd nadien nog gezellig nagepraat in de boekhandel zelf, waar Bart nog véle exemplaren signeerde.  De bekendste kat van Mechelen: Oslo vervoegde hem hierbij...Statig en hertogelijk zoals het een intellectuele kat van standing past...

(foto's: Jan Smets)

Nog wat op zoek zijnde naar wat vakantielectuur ontdekte ik een tijdje geleden een boekje waarvan de titel dadelijk mijn aandacht trok: 'Vluchteling in Mechelen'...Schrijfster: Carine Sarvaas.  Nieuwsgierig begon ik er in te bladeren.  Een historisch werkje - te situeren in de zestiende eeuw, en zich grotendeels afspelend in ons Mechelen...: het leek me wel wat.  Het ging dan ook de reiskoffer in.  Méér dan geboeid heb ik het gelezen.  Dit vlot geschreven relaas over drie generaties Mechelaars focust op een wel heel bijzondere periode in onze geschiedenis.  Een kantelmoment.  De glorierijke dagen van Hofstad Mechelen zijn voorbij.  Godsdiensttroebelen, vervolgingen, terreur en angst: ze werpen een donkere schaduw over stad en land.  En net in die tijd speelt zich het familieverhaal af.  Sarvaas schrijft over werk en leven van drie Mechelaars: grootvader Nicolaas, zijn zoon Anthonie, en kleinzoon Anthonie.  Hun achternaam: du Marchie.  Deze drie hebben wel degelijk bestaan.  Ze zijn niet zomaar fictieve personages door de auteur gefantaseerd.  Deze drie Mechelaars zijn historische figuren - ook al is veel informatie over hen verloren gegaan.  Maar met de summiere gegevens heeft Carine Sarvaas een razend interessant verhaal opgebouwd, 'zoals het had kunnen zijn'...  De waarheid wordt geen geweld aangedaan.  Het decor van dit levensverhaal is geschiedkundig onververvalst en uiterst goed beschreven.  In dat decor speelt zich het leven van de familie du Marchie af.  Ook hun functies, levensstijl en verhaal van hun uiteindelijke vlucht zijn correct.  Alleen wordt hun leven met de vrijheid die een schrijver zich kan permitteren ingekleurd zodat de figuren mensen van vlees en bloed worden...

  (foto boven:J.Smets)

Op deze grillige aprildag had ik een ontmoeting met twee gedreven Maneblussers in boekhandel De Zondvloed.  En kan je een inspirerender plekje bedenken om te praten met vertellers die gepassioneerd zijn door geschiedenis en mystiek?  In een decor - volgestouwd met honderden boeken - wilden ze het met mij hebben over een op stapel staand tweedelig evenement waarvan zij de 'auteurs' zijn.  Voor de affiche kozen zij voor het niet weinig tot de verbeelding sprekende en prikkelende beeld van Lady Godiva - geschilderd door John Collier uit 1809.  De toon is gezet.  Hoofse liefde, mystiek, erotiek... Over dit alles zal het gaan in twee voordrachten van Gustave Min en Lode Melis op zaterdag 21 en vrijdag 27 april.  En het wordt meer dan een droog betoog.  Deze avonden gaan door op een unieke locatie die niet zoveel Mechelaars kennen: in Huis den Inghel in de Guldenstraat.  Dit was het voormalige schermersgildenhuis, en in de schermerszaal die voor de gelegenheid 'Ridderzaal' wordt gedoopt, zal deze totaalbelevenis doorgaan.  Voor de prijs van 25 Euro per avond krijg je bovendien kwaliteitsvolle wijn geschonken en mag je proeven van tapas en exquise hapjes.  Catering verzorgd door 'Het Wijnhuis'.

(foto's: Jan Smets)

Héél zeker ben ik niet de enige die meer dan verheugd was dat de Regionale Beeldbank Mechelen na lange tijd niet meer beschikbaar te zijn geweest, onlangs opnieuw werd opgestart.  En als een kind dat een verloren speelgoed opnieuw ontdekt, was ik er een tijdje zoet mee.  Want werkelijk: de Beeldbank bezit een schat aan oude foto's, prenten, tekeningen... Wat meer is: sinds de opstart van de vernieuwde website werden ook affiches opgenomen.  En zo ontdekte ik een affiche uit 1920 die een feestelijk gebeuren aankondigde, dat...jawel, plaatsgreep in mijn familie.  Ik zag ze voor het eerst.  Plots vielen een aantal puzzelstukjes in mekaar en kon ik de link leggen met een foto die ik niet kon dateren en waarvan ik evenmin wist bij welke gelegenheid hij geschoten werd.  De plakbrief roept op voor de viering van het gouden huwelijksjubileum van het echtpaar Van Santfoort - Smets, wonende in de wijk Bruinekruis.  En dat jubileum werd met de nodige luister gevierd.  Dat vertelt de affiche...