(foto's: Jan Smets)

Heel binnenkort mag na lange tijd de horeca weer de deuren openen.  Het zal wel wat aanpassing vergen en hélemaal als voor de coronacrisis zal het voor een tijdje niet zijn.... Voor een landje van levensgenieters zal dit effe wennen worden.  Ik wil alvast veel moed wensen aan al die Mechelse cafébazen die nu met veel creativiteit en krabben-in-het-haar het moeten gaan waarmaken.  Voor de gelegenheid diep ik een beduimeld boekje uit 1945 op dat ik onlangs op de kop kon tikken bij boekhandel De Slegte: 'De Mechelsche bierhandel' - geschreven door de bekende volkskundige Jozef Van Balberghe...

  (foto's: Jan Smets)

"Het gedicht gaat over een vulpen en een stompje potlood" zei ze me. "...en het zou geschreven zijn door Hendrik Diddens...".  Mijn buurvrouw die dit ooit ergens had gehoord was er erg benieuwd naar, en vroeg of ik haar verder konhelpen.  Tja.  Natuurlijk kende ik Hendrik Diddens wel.  Hij was de auteur van het Mechels Dialectwoordenboek dat in 1986 werd uitgegeven, en hij was net als ik een rasechte inwoner van de Hanswijkenhoek - generatiegenoot van mijn grootvader die hem goed gekend had.  Met wat opzoekingswerk en wat hulp van familieleden van Hendrik, ontdekte ik het gedicht in m'n eigen boekenkast, waar het wat al te lang onaangeroerd was gebleven en in de vergetelheid was beland.  In het dunne boekje 'Fabels van de Voddemet' dat net als het dialectwoordenboek in 1986 was uitgegeven, stond het zwart op wit gedrukt.  Het gedicht was opgedragen aan het indertijd bekende 'Malinwa-icoon' Bert De Cleyn.  Toen deze twee werken uitkwamen was Hendrik Diddens 72 jaar.  Zijn hoogbejaarde zus Tineke vertelt me dat hij twee weken voordat het dialectwoordenboek zou worden voorgesteld in ons stadhuis, Hendrik plots stierf...

De ‘Faculteit van het MECHELS DIALECT’ doet in 2014 volgende zaterdagnamiddagwandelingen onder leiding van volgende stadsgidsen:

Dit spreekwoord leerde ik 30 jaar geleden van een oude collega, een boerenzoon uit Koningshooikt. Het had een dubbele betekenis. Het gewen is natuurlijk het (meestal opgehoogde) stuk grond waarop de groenten geteeld worden, en "de voor" het  (niet bebouwde) pad er tussen.  De eerste betekenis is: het sukses van een tuinbouwbedrijf hangt niet zozeer af van het kweken van de groenten, maar van de hele organisatie van het bedrijf er omheen. Maar er is natuurlijk een tweede betekenis. "De voor" is ook een term om het vrouwelijk geslachtsorgaan aan te duiden.

De Mechelaar is een feestgrage bourgondiër en zou tientallen uitdrukkingen hebben voor het werkwoord 'fuiven'.

Eentje daarvan, beschreven in het boek "Mechelen", van Frans Verleyen is "op den bol gaan".

Kennen jullie nog meer typisch Mechelse beschrijvingen van het feest-verschijnsel?

(foto's: Canvas - Pieter Embrechts; Jan Smets - François de Schouwer, Jo Swinnen, Marcel Kocken, Ferre Uytterhoeven)

In het nieuwe Canvas-programma 'Man over woord',..." doet de overigens sympathieke presentator Pieter Embrechts een opmerkelijke uitspraak: "Voor mij kan alles, als het maar geen Mechels is".   Is het Mechels dan écht zo'n vreselijk lelijk taaljte?  Ligt de Mechelaar wakker van zo'n 'stoute' uitspraak, of weet hij dat allemaal te relativeren?  Ik vroeg het aan vier bekende Mechelaars die regelmatig het dialect 'bezigen'...

(Foto: Rudi Van Poele:       Marcel en Eric Van Eyken van het Nieuwsblad)

Vrijdagmorgen is de eerste les Mechels dialect van start gegaan in de zaal de Rooster in het Klein Begijnhof.  De 80775 afwezigen hadden ongelijk, maar konden er wegens omstandigheden eigenlijk niets aan doen. Er is echter nog niets verloren!

Dat dialecten aan 'n revival bezig zijn, staat buiten kijf.  Je kan geen radio aanzetten, geen krant lezen of een tijdschrift openslaan, of één van onze talrijke streektalen staat in de kijker.  Na jarenlang in 't verdomhoekje geduwd te zijn, begint iedereen nu plots in te zien dat we dringend moeten proberen te redden wat er te redden valt.

En het mag gezegd worden dat Mechelen daarin zeker een voortrekkersrol speelt!  Maar hierover laat ik graag stadsgids Rudi De Mets méér vertellen.  Hij is trouwens één van de 'hoofdacteurs' van het gebeuren dat op stapel staat...

Als er één tijd in het jaar is waarop we bij voorkeur nostalgisch plegen te worden, dan is het wel deze eindejaarstijd, met zijn naderende feesten, waar we geschaard onder de kerstboom het nevelige verleden warmer inkleuren dan het misschien ooit geweest is.  'Vroeger' krijgt dan een gebronsd patina, en de kartelrandjes van oude foto's lijsten het 'voorbije' fraaier in dan wat het eens in realiteit was.  't Verleden had zijn charme, de toekomst is een droom, en in het heden léven we...  Maar als er al één periode is waarop we met weemoed ons vroegere 'zijn'  mogen vergulden, nou, dan is het wel in deze donkere dagen...

                     (m'n grootmoeder Jeanne Van der Poel, met m'n vader)                   

Misschien dat het volgende liedje in het Mechels dialect dit heimwee het best weet te verwoorden....

Laat me vooraf maar duidelijk stellen dat  de 'nieuwe' plaats van Margareta, op de Schoenmarkt, best OK is voor mij.  Daar gaat het écht niet over.  Maar de hetze die er in Mechelen ontstond nadat de landvoogdes diende te verdwijnen van de Grote Markt, omdat de Dame-met-Klasse te 'zwaar' zou zijn voor de parkeergarage onder de 'Mèt'...: nou, het tekent onze relatie met onze meest geliefde tante.  Mechelaars zijn voor weinig warm te krijgen - maar aan 'ons Margriet' wordt niet geraakt!  En dat is voor mij vooral de leuke ondertoon in het volgende volkse liedje dat geschreven werd door Bert Verelst, en nu volop aangeleerd wordt in het nieuwe cursusjaar 'Mechels dialect'...

(foto's: Jan Smets)

De topic over de zaak "Histoire de femmes" deed een belletje rinkelen.Hoe zit het nu met onze taal? Wat spreken we u eigenlijk? Vlaams, Mechels, Nederlands,  verkavelingsvlaams, Diets, of een mengeling van dat allemaal met een Engels en Frans sausje? Het laat me niet onberoerd als je bedenkt wat er de laatste weken zoal geschreven werd over de taal die we in het noorden van België spreken.

In mijn vriendenkring maakte ik kennis met enkele uitdrukkingen die Mechels zouden zijn (uit omgeving Kruisveldstraat), jaren '40. Als er in een gesprek een straffe gebeurtenis zit aan te komen, kan je zeggen: "'t Is wreed, zei Buskens, en hij stak zijn vrouw door 't sleutelgat". Als dan die straffe stoot effectief ook volgt, kan je (overtreffend) zeggen: "'t Is wreed, zei Buskens, en hij bracht zijn vrouw naar de veiling en er kwam geen gebod op." Zijn dit Mechelse uitdrukkingen? Kloppen ze en/of zijn er andere varianten van?

Zijn Woordenboek van het Mechels Dialect...