(foto's: Jan Smets)

De lente hangt in de lucht.  Het is nog vrij fris, maar je voelt dat er een nieuw seizoen in de startblokken staat.  De zon doet vriendelijke pogingen om de dag kleur te geven.  En daar slaagt ze ook in.

Op deze lentemorgen sta ik voor de deur van het aartsbisschoppelijk paleis aan de Wollemarkt: een relatief eenvoudig classicistisch gebouw - streng en wars van allerlei overbodige opsmuk.  Boren trillen en afsluithekkens schermen stukken van de gevel af.  Want het paleis wordt op dit moment grondig gerenoveerd.  Dit is dan ook broodnodig.  Kardinaal Jozef De Kesel die ik wat later zal ontmoeten op zijn bureau, vertelt me weinig last te hebben van de ongemakken die zo'n werken toch met zich meebrengen.  Hij stoort zich niet aan het 'lawaai'.  Nochtans woont hij in een aanpalende vleugel van het gebouw.  Zijn appartement bevindt zich in de concièrgewoning links van het oorspronkelijke paleis...

(foto's: Jan Smets)

Naar eigen zeggen was hij er wat verrast over, maar vanaf gisteren mag aartsbisschop Jozef de Kesel zich kardinaal noemen. En dat is een eer die niet élke Mechelse aartsbisschop te beurt is gevallen.  Zijn voorganger, André Léonard kreeg deze titel niet.  De Kesel is de 22ste aartsbisschop in het rijtje dat wordt aangevoerd door kardinaal de Granvelle.  We hebben ze in de vorige vier deeltjes van deze mini-serie allemaal ten tonele gevoerd.  Van die 22 aartsbisschoppen werden er 11 door de paus tot kardinaal benoemd. Of: 'gecreërd' zoals men dat in Kerkelijke termen uitdrukt.

Met Hugo Smits, mijn 'persoonlijke gids' die me wegwijs maakt in de geschiedenis van onze kerkvorsten ga ik een laatste maal naar de Sint-Romboutskathedraal.  Deze kerk herbergt de herinneringen aan deze prelaten.  Door Hugo leerde ik hen beter kennen... 

Maar laten we terug de draad opnemen.  In 1906 sterft kardinaal Goossens.  Een nieuwe aartsbisschop treedt uit de schaduw.  De in 1851 in Eigenbrakel geboren Désiré-Joseph Mercier zal met de leuze 'apostel van Jezus Christus' naar Mechelen komen.  En dat zal men hier geweten hebben...

(foto's: Jan Smets)

De koperen plaat die het gat met de trap naar de crypte onder het hoogkoor afdekt is weggeschoven...Afdalend kom je in een vrij kleine en sobere ruimte.  Hier liggen 15 van de 19 reeds overleden Mechelse aartsbisschoppen begraven.  3 zijn in Frankrijk ter aarde besteld en 1 - Kardinaal Mercier - kreeg een praalgraf in een zijkapel.  1 plaats rest er nog...

Ik slenter met Hugo Smits - die uitgebreid onderzoek deed naar de Mechelse aartsbisschoppen - door de kathedraal.  Heel wat boeiende weetjes krijg ik te horen als we voorbij de vaak erg monumentale grafmonumenten lopen.  Met de onpopulaire aartsbisschop De Pradt stopt een tijdperk.  Deze opportunistische hoge geestelijke die zijn aanstelling te danken had aan Napoleon nam na diens val ontslag en keerde terug naar Frankrijk waar hij - het priesterschap opgegeven - begraven ligt op Père-Lachaise.  Onder het Ancien Régime wordt een streep getrokken.  Met de leuze 'Heer, ik weiger geen inspanning'  komt de twaalfde aartsbisschop in 1817 in  Mechelen aan: François-Antoine de Méan.  Breekt er écht een andere tijd aan?

(foto's: Jan Smets)

Kardinaal Granvelle, onze eerste aartsbisschop telde flink wat tegenstanders.  Ze wisten maar al te goed wanneer zijn maîtresse 'La bella Simona' bij hem langskwam.  Dat werd dan stiekem doorgebriefd aan landvoogdes Margareta van Parma...

Nu ligt deze Simona - Anne Cymon, met haar latere echtgenoot Jehan Van der Laen, communemeester van Mechelen, netjes in een graf in een zijkapel van de kathedraal, terwijl haar vroegere minnaar in Besançon werd begraven. Het is maar één van de vele weetjes die de gepassioneerde Hugo Smits aan mij weet te vertellen bij een rondgang van een paar uur langs de grafmonumenten van de Mechelse aartsbisschoppen in Sint-Rombout.  Na het vertrek van Granvelle proberen zijn opvolgers Hauchin en Mechelaar Hovius in uiterst woelige tijden het hoofd boven water te houden. Met Antwerpenaar Boonen komt het aartsbisdom in rustiger vaarwater.  De bouwlustige Cruesen volgt hem op.  Nadien is het de beurt aan de aartsbisschop-van-drie-maanden: Wachtendonck.  De Berghes en De Precipiano houden het veel langer uit, maar aan de 43 jaar dienst van de volgende aartsbisschop, D' Alsace, kunnen ze niet tippen. Als de 80-jarige prelaat in 1759 sterft is de Mechelse bisschoppelijke troon weer vacant...

(foto's: Jan Smets)

Het was in die beginjaren allemaal niet zo bepaald rustig in dat nieuwe aartsbisdom Mechelen.  En dat is op z'n zachtst uitgedrukt.  Ondanks het feit dat onze eerste aartsbisschop, de van Besançon afkomstige Antoine Perrenot de Granvelle de spreuk 'Houdt vol' in zijn wapenschild had vermeld, houdt hij het in onze stad voor bekeken.  Amper aangesteld in 1561 verdwijnt deze kardinaal drie jaar later al met de staart tussen de benen.  Hij blijft wel titulair aartsbisschop tot zijn dood in Madrid in 1586.  Granvelle rust niet in de Sint-Romboutskathedraal zoals al zijn opvolgers (buiten kardinaal de Roquelaure die in Frankrijk begraven werd), maar in zijn geboortestad.  Tenminste: tot aan de Franse Revolutie - want nadien verdwijnen zijn stoffelijke resten bij de schending van het graf.  Het vergaat zijn opvolger Hauchinus ook niet voor de wind.  De man krijgt de Beeldenstorm en nog meer godsdiensttroebelen op zijn dak.  Mechelaar Hovius die na hem kwam krijgt te maken met de Engelse Furie en ander fraais. Pas als in 1586 een eind komt aan het Calvinistisch bewind komt onze stad in rustiger vaarwater terecht.  Antwerpenaar Boonen zetelt daarna op de bisschopstroon en kan zich meer focussen op de religieuze 'materie'. Hij wordt geconfronteerd met het eerder ketterse jansenisme en door zijn sympathie voor hen komt hij in conflict met Rome.  Maar dat wordt bijgelegd.   In 1655 sterft Jacobus Boonen.  In de coulissen staat de in Maastricht geboren aartsbisschop van Roermond in de coulissen om het hoge kerkelijke ambt te bekleden...: Andreas Cruesen.  Zijn wapenspreuk luidt 'Wijsheid overwint het lot'...

Ik loop met Hugo Smits door de kathedraal, geboeid door het verhaal dat hij me vertelt aan de hand van de grafmonumenten die we in de kerk aantreffen van al deze kerkvorsten....

(foto's: Jan Smets)

Door het glas-in-lood zorgen zonnestralen voor een mooi licht-en schaduwspel in de kathedraal.  Lichtvlekken spelen op de zuilen, op het majestueuze beeld van Rumoldus in het hoogkoor en... op enkele van de praalgraven van Mechelse aartsbisschoppen.  Ik loop met Hugo Smits door Sint-Rombout.  Deze kerk hééft wat.  Telkens opnieuw weet de bijzondere sfeer van de metropolitane kerk me te raken.  Gregoriaanse muziek draagt bij tot de aparte atmosfeer.  Méér dan twee uur vertoeven we in 'onze' kathedraal: Hugo en ik.  Hugo Smits - rasechte Maneblusser - is van het bouwjaar 1942 en is leerkracht Nederlands, Engels en Duits geweest.  Zijn actieve loopbaan mag dan al achter de rug zijn: hij weet zijn dagen nog best zinvol te vullen. Méér dan geboeid in geschiedenis - en dan vooral in die van zijn stad - is hij bijzonder geïntrigeerd door het verhaal dat onze kathedraal ons vertellen kan.  En dat is erg veel!  Zo heeft Hugo zich vastgebeten in de levensverhalen van de Mechelse aartsbisschoppen.  Hij wist er wel al heel wat over, maar toch wist hij nog veel meer boeiende weetjes bij mekaar te sprokkelen.  Heel minitieus en vele bronnen raadplegend heeft hij puur uit interesse een flinke documentatiemap aangelegd over dit thema.  Vandaag mag ik met hem mee op stap, en ik luister maar wat graag naar de resulaten van zijn opzoekingswerk.

Nooit zal ik nog voorbij één van de vele grafmonumenten lopen zonder stil te staan bij wat Hugo me vertelde.  Ik luister naar het verhaal van praalzieke kerkvorsten, van bescheiden Kerkleiders, van hervormers en diplomaten, van adellijke ijdeltuiten en opportunisten, van sociaal bewogen herders en bruggenbouwers.  Het is het verhaal van een 43 jaar aan de macht geweest zijnde kardinaal, en van één die het slechts 3 maand uithield en nog voor zijn aanstelling in Mechelen overleed...  Het is het verhaal van een verloren aartsbisschoppelijke knook, van broederliefde en van een eveneens in de kathedraal begraven minnares...Het is het verhaal van geliefde en gehate kerkvorsten.  Het is vooral ook het verhaal van de mens achter de religieuze hoogwaardigheidsbekleders...

Van de Granvelle tot de Kesel: Sint-Romboutskathedraal doet vandaag een boekje open over hen...

  (foto's: Jan Smets)

Dit weekend werd en wordt de tuin van het aartsbisschoppelijk paleis wagenwijd opengezet voor de Maneblussers.  Deze groene long midden in het stadscentrum is haast nooit toegankelijk, maar in afwachting van de definitieve ontsluiting kan je nu al eens een blik achter de tuinmuren werpen.  En daar gingen vandaag al aardig wat stadsgenoten op in.  Ook op zondag is dit nog mogelijk tussen 13 uur en 17 uur...

(foto's: Jan Smets)

Nog maar amper was alles van het Kerst-en Nieuwjaarsconcert in de kathedraal opgeruimd, of alles werd klaargemaakt voor de plechtige aanstelling van de nieuwe aartsbisschop van Mechelen-Brussel: Jozef De Kesel.  De voormalige bisschop van Brugge volgde hiermee aartsbisschop Léonard op.  De kerk zat vol politieke en kerkelijke leiders, maar ook met talrijke gewone gelovigen.  Ook het koningspaar volgde de plechtigheid mee.  En dat bracht toch wel nét wat meer protocol en veiligheidsmaatregelen mee.  De toren was vandaag niet te bezoeken.  Voor de viering van start ging, was er nog een kort persmoment op het aartsbisschoppelijk paleis...

(foto's: Jan Smets)

Of ik er wat mee kon aanvangen?, had ze me gevraagd.  Het was een stapeltje dunne oude boekjes met kleurrijke covers en flinterdun papier.  Haar overleden echtgenoot verzamelde alles wat maar in de verste verte met Mechelen te maken had, vertelde ze.  Ik bekeek de boekjes nauwkeuriger.  Graag!  Als ze anders toch maar bij het 'oud-papier' zouden belanden...  'De Familiekring' was een verzameling van tijdschriften die blijkbaar werden gedrukt in de Lange Schipstraat 42 bij E.&I. Van Moer, boekdrukkers en uitgevers.  Op de meeste van de boekjes stond 'jaargang 1868', maar er waren er ook enkele bij die van eerder dateerden...

(foto: Jan Smets)

De foto is al enkele jaren oud, maar ik diep hem graag op uit mijn archief, daar deze momentopname een actuele kanttekening geeft bij het nieuws van gisteren.  Het is namelijk zo - maar dat heeft ondertussen iedereen al wel vernomen via de media - dat aartsbisschop Léonard, die op 6 mei 2015 de leeftijd van 75 jaar zal bereiken, zijn ambt wil neerleggen.   Hij heeft hiervoor zijn onslagbrief opgestuurd naar de paus.  Op 18 januari 2010 volgde bisschop Léonard kardinaal Danneels op.  Als de paus zijn ontslag zal aanvaarden - waar niemand aan twijfelt - dan is de plaats van aartsbisschop vacant, en mogen we een nieuwe bewoner van het paleis aan de Wollemarkt verwachten.  Het gissen is begonnen.  Het wikken en wegen kan beginnen.  Toch is het zo dat de bisschop van Antwerpen, Johan Bonny, de beste papieren lijkt te hebben, en voor velen de gedoodverfde kandidaat is.  Als dit zo zo zijn dan geeft deze foto een leuk plaatje van mogelijk drie Mechelse aartsbisschoppen.  Of om het een tikkeltje oneerbiedig uit te drukken: drie grapjurken op een rijtje.  Waarom er zo smakelijk gelachen werd op de eretribune in de Keizerstraat door deze drie toeschouwers van de Hanswijkprocessie?

(foto's: Jan Smets)

De Open Stadslijst van positiefmechelen lanceert vandaag een ambitieus 'groen' plan.  Ze wil de komende legislatuur deze stad groener maken.  Dit wil concreet zeggen dat ze zo maar eventjes 7 nieuwe stadsparken wil aanleggen én 19 stadstuinen.  Da's niet niks.  Ik bekijk met belangstelling het persbericht, en bij één van de puntjes blijf ik wat langer 'hangen'.  Het is namelijk zo dat er ernstig wordt nagedacht over de mogelijkheid om de grote groene oase achter het Aartsbisschoppelijk Paleis toegankelijk te maken voor de kuierende en rustzoekende Mechelaar.  En dat roept bij mij een aantal vragen op...  Wie vragen heeft, heeft behoefte aan antwoorden... Daarom heb ik mijn oren hier en daar te luisteren gelegd...

(foto's: Jan Smets)

Het was de 'eerste' voor kersvers aartsbisschop André Léonard...  Maar ook de eerste keer voor blogger Peter Meuris om het Rumoldusschrijn te dragen...

De Hanswijkprocessie.  Editie 2010.

(foto's: Jan Smets)

Na de hoofdstad nam deze namiddag Mechelen - de 'thuishaven' van Godfried Danneels, afscheid van 'zijn' aartsbisschop.  In een dankviering in een tot de nok gevulde Sint-Romboutskathedraal, als in de 'grote dagen' van de Kerk, nam 'onze' kardinaal voor de laatste keer officieel het woord...

Nee, lieve mensen, ik heb géén aandelen in het boekwerk dat binnenkort op de markt wordt gegooid door uitgeverij Halewijn.  Maar toch wil ik het nieuws op Mechelenblogt brengen.  Zélf ben ik geschiedenisfreak én daarom zou ik dit werk graag op mijn boekenplank zien...  De drukpersen rollen nog niet - maar er is al kans om in te tekenen op deze publicatie (en daarmee doe je dus profijt...  't is maar een weet...)

(fotos: Jan Smets)

De 'Nacht van de open kerken' is een overrompelend succes geworden.  Waar ik aanvankelijk m'n vragen had of het wel voldoende publiek zou kunnen lokken, moet ik nu toegeven dat mijn vrees ongegrond was...