In het prachtige decor van de Begijnhofkerk loopt nog tot en met zondag 27 november de expo “3856 km naar het westen”. 6 Mechelaars met Assyrische roots nemen de bezoekers mee in hun unieke verhaal.  Aan de hand van foto’s en teksten vertellen ze hoe zij en hun familie in Mechelen terecht kwamen, hoe zij terugkijken op de geschiedenis, hoe zij hun cultuur nu beleven, en hoe ze de toekomst zien.  Ik had de gelegenheid om te praten met de bezieler van de expo, Alexandro Yaramis en met enkele geportretteerde Assyriërs.

The making of

Alexandro Yaramis, zelf ook een Assyriër, kreeg de kans om voor het Canvas programma Vranckx en de Nomaden een reportage te maken over de wortels van zijn familie in Zuid-Oost Turkije.   Samen met 2 vrienden, Marcel Top en Louis Delbarre trok hij in 2020 2 weken naar daar en bracht een schat aan beeldmateriaal en verhalen mee.   Na de uitzending werd hij overstelpt met reacties van andere Assyriërs in België, waaronder de Mechelse Elisabet Okmen.   Via haar werden de eerste contacten gelegd met de stad, en na heel wat overleg en hard werk is de expo nu een feit.  Elisabet brengt zelf ook haar verhaal.

Alexandro Yaramis (uiterst rechts op de foto) vertelt enthousiast over de documentaire en de expo. 

Tussen de pilaren van de kerk hangen 6 grote foto’s op doek, 1 foto van elke deelnemer.   De foto’s zijn genomen in Mechelen, op een plaats die voor hen een speciale betekenis heeft.   In de foto staat telkens nog een foto met een link naar hun geboortestreek.   Op kleinere panelen staan nog meer foto’s, en de persoonlijke verhalen.

Elisabet Okmen

Als gemeenteraadslid heb ik gekozen om mijn foto te nemen in de raadszaal van het stadhuis.   Op de foto op de achtergrond zie je een dorp in Turkije waar Assyrische bewoners erin geslaagd zijn een deel van hun gronden via juridische weg terug te claimen. 

“Ik ben in Mechelen geboren en ben nog niet in het dorp Herbole geweest, waar mijn familie langs vaders kant vandaan komt.   Ik ben wel van plan dat ooit te doen.    Hier blijven we veel waarde hechten aan onze taal, ons geloof, onze cultuur en tradities.  Deze worden generatie na generatie doorgegeven. Dat zullen we nooit opgeven. Het is soms moeilijk om een evenwicht te vinden tussen de 2 werelden.”

Serdar Sadak

“Mijn foto is genomen in het gemeenschapshuis aan Nekkerspoel.  Dit is een belangrijke ontmoetingsplaats voor onze gemeenschap.   We komen er samen bij verjaardagen, doopfeesten en overlijdens."

Serdar komt net als Elisabet uit het dorp Herbole.  

“Herbole was van de kaart verdwenen maar nu proberen de oudere generaties stilaan terug te gaan.  De gronden werden in beslag genomen door de overheid, en het vraagt voor de families een moeilijke procedure om deze terug te krijgen. Er staan nu terug een 4-tal huizen, maar permanente bewoning is nog niet mogelijk.  Water wordt met een generator uit de rivier gepompt, en elektriciteit krijgen we via een kabel van de nabijgelegen steenkoolmijn.”

Elisabet :  “De jongere generatie Assyriërs in Mechelen is enthousiast over deze tentoonstelling.  We vinden ons verhaal niet dikwijls terug in de media, en hiermee krijgen we toch aandacht.

Een stukje geschiedenis

Om de verhalen van deze Mechelaars nog beter te begrijpen ben ik even de geschiedenisboeken ingedoken.

Het Assyrische Rijk of kortweg Assyrië was een rijk dat bestond tussen 2000 en 609 voor Christus, en strekte zich uit over het gebied dat we nu kennen als Zuid-Oost Turkije, Iran, Irak, Syrië.   In een bepaalde periode behoorde zelfs een deel van het huidige Egypte tot het Assyrische Rijk. De bevolking spreekt Aramees en volgt de rituelen van de oosterse katholieke kerk.

Terwijl de 1^e wereldoorlog woedt in het westen, wankelt het Ottomaanse Rijk in het oosten.  De Jonge Turken, de bijnaam voor een groep nationalistische Turkse officieren,  die in 1908 een staatsgreep pleegden en een nieuwe Turkse staat stichtten, wantrouwen de Christenen in het Rijk.  De christelijke minderheden, waaronder Armeniërs en Assyriërs worden gedeporteerd en uitgemoord.  De dorpen werden geplunderd en verbrand. In de genocide zijn meer dan een miljoen mensen omgekomen.

Wanneer de Koerdische arbeiderspartij PKK in het midden van de jaren tachtig een gewelddadige strijd aangaat voor de erkenning en de onafhankelijkheid van een Koerdische staat, worden ook nu weer de Assyrische inwoners van het gebied niet gespaard.   Dorpen worden platgelegd, en hele gemeenschappen vluchten weg om elders een nieuw leven op te bouwen. Tot op de dag van vandaag vormt dit gewelddadig conflict een reële bedreiging voor Assyriërs in het gebied.

De reportage van Alexandro voor De Nomaden is nog steeds te bekijken op VRTmax :

https://www.vrt.be/vrtnu/a-z/vranckx---de-nomaden/2021/vranckx---de-nomaden-s2021-atra/

Tekst en foto’s : Annick Thienpont