(foto's: Jan Smets)

Lange tijd keek men vanuit de museale wereld wat neer op hoe 19de-eeuwse kunstenaars historische taferelen breed en pompeus, romantisch en vaak erg uitbundig uitborstelde.  Eerder meewarig werden deze werken achteloos gecatalogeerd als ouderwets en er ging maar weinig aandacht naar uit.  Klaar voor de mottebollen en de stofnesten.  Nieuwe kunstvormen maakten hun opwachting.  Gelukkig is er nu toch wel een revival aan de gang.  "We zitten op een scharnierpunt" zegt curator Bart Stroobants van de tentoonstelling 'Uitbundig Verleden'.  Hij is er blij mee.  Bart is dan ook al langer geboeid door deze kunstperiode.  Met heel veel enthousiasme leidt de bevlogen Bart ons door de expo die overmorgen officieel wordt geopend in Busleyden.  Als geen ander kent hij deze tijdsperiode in de kunst. 

In de imposante kelderruimte van het Hof van Busleyden is deze uiterst knappe tentoonstelling opgesteld.  We worden hier als het ware gekatapulteerd naar een 19de-eeuws museum.  Een pluim voor deze scenografie!  Hier is duidelijk veel zorg aan besteed.  (bovendien, lacht Bart, is de opstelling heel duurzaam, want gerecycleerd met de materiële structuren van vorige top-expo 'Kinderen van de Renaissance...).

Deze tentoonstelling wil met een totaalbeleving ons terugflitsen naar de tijd waarin deze romantische kunstenaars hun ding konden doen.  Deze sfeer is voortreffelijk opgeroepen.

Teruggrijpen naar ons verleden: het is iets van alle tijden.  Zo ook in de 19de eeuw waarin men met veel geestdrift keek naar de geschiedenis . 

Hoe komt het dat nét in die onrustige, woelige eeuw men zoveel belangstelling had voor de regeerperiode van de Bourgondische Hertogen.  Tenminste in ons nog jonge landje (in Frankrijk had men door historische redenen veel minder aandacht voor deze episode). 

Het Bourgondische tijdsvak was van een hoog cultureel niveau en gewiekst geholpen door een uitgekiende huwelijkspolitiek, die later door de Habsburgse erfgenamen driftig werd verder gezet, bouwden ze hun rijk uit.  Het groeiende nationalistische gevoel in Europa, en zeker ook in België, deed maar wat graag teruggrijpen naar dit glorierijke tijdperk, en onze eerste monarchen voelden zich de nazaten van deze hertogen. 

De Romantiek idealiseerde de Bourgondische hertogen, van Filips de Stoute tot 'onze' Karel V die als keizer regeerde over een Rijk waar de zon nooit onder ging.

De diverse staten in lappendeken van Europa wilden zich stevig profileren op het internationaal toneel.  De Romantiek paste volledig in het plaatje.

De Bourgondiërs - aartsvaders van de Lage Landen - worden veelvuldig afgebeeld op schilderijen.  Maar ze passeren ook de revue in de literatuur én beeldhouwkunst.  Nationale mythevorming en de werkelijkheid: vaak een dunne lijn.

Dit was ook iets dat cultuurschepen Björn Siffer onderlijnde in zijn welkomswoord.  Hij haalde hierbij het voorbeeld aan van onze hedendaagse kijk op de Guldensporenslag en deze van de romantici uit het verleden. "Wat is het verschil tussen nationale en nationalistische geschiedschrijving?  En was Johanna van Castilië wel écht waanzinnig..."

Maar zoals gezegd: niet overal werd of wordt deze tijdsperiode met dezelfde bril bekeken.  Op de expo zie je hier ook wel wat voorbeelden van.  Vergelijk maar eens twee werken die het bezoek van Karel V aan de zieke Frans I van Frankrijk uitbeelden.  Het beeld verschilt sterk van land tot land.  Ik ga niet meer verklappen: ga zelf maar op ontdekking in Busleyden...

Wat vertelt de 19de-eeuwse visie op het verleden ons - mensen van de 21-ste eeuw?  Vertelt het ons ook wat over de manier waarop wij nu omgaan met onze geschiedenis?

Op deze expo kijk je vanuit een hedendaagse context en met een kritische blik en een veranderend perspectief naar dit verleden.   Laagdrempelig en sterk ingezet op 'storytelling'! (dixit Marijke Wienen van de publieksbemiddeling)   Het audioverhaal (gemaakt door Het Geluidshuis) is trouwens geniaal.  Niet minder als een heus hoorspel is het.  Het geeft een extra belevingslaag aan het museumbezoek.  De toon is licht en een lach is nooit ver weg. (covidveilig kan je je oortjes van thuis uit meebrengen.)

Het hart van de tentoonstelling staat in het teken van reflectie.  Hoe te kijken naar de saloncultuur en de nationale omwentelingen van de 19de eeuw?  Tegenstellingen en beeldvorming, popularisering van cultuur én het doorleven van concepten top op vandaag... Ook hier wordt op gewezen.

Niet minder dan een zeventigtal werken focussen op dit thema.  Mét zelfs het grootste  schilderij dat ooit in dit museum te zien was.

En ze zijn er allemaal: de in Nancy sneuvelende Karel de Stoute, de van haar paard vallende Maria Van Bourgondië, onze schipbreuk lijdende Keizer Karel V, Johanna de Waanzinnige bij het lijk van haar echtgenoot Filips de Schone, de grote hertog Filips de Schone, Margareta van Oostenrijk en haar wuft afgebeelde vader Maximiliaan...

Dit is een tentoonstelling die je zéker niet missen kan.  Dat benadrukt ook de kersverse directeur van Busleyden, Kristl Strubbe.  Dit moet een wow-beleving worden.  Met deze tentoonstelling wil ons museum zich nog meer op de nationale én zelfs internationale kaart zetten.  Ze is blij dat er een groeiende vertrouwensrelatie wordt opgebouwd met vele grote musea. " Zo kregen we voor deze expo werken uitgeleend door het Spaanse Prado, het Rijksmuseum in Amsterdam en het Petit Palais in Parijs".   Ook kwamen er kunstwerken uit Dijon, Bordeaux en uit het Musée d'Orsay.  Zelfs ons eigen Koninklijk Paleis gaf een werk te leen. Busleyden is dus niet enkel een landelijk erkend museum met 14 Vlaamse topstukken in huis, maar krijgt een steeds betere reputatie.

Deze tentoonstelling kadert bovendien in de transhistorische context - een élan waarin het museum wil verdergaan.  Vertrekkende vanuit de dialoog wil men eveneens het brede publiek - waaronder ook het jonge volkje - aantrekken.

'Uitbundig verleden' zet Busleyden en Mechelen weerom stevig op de kaart!  Het was een huzarenstukje om deze werken hier allemaal in huis te halen.  Een straffe collectie is hier nu te zien.  Het museum mag trots zijn op het vertrouwen dat het krijgt van de internationale bruikleengevers!  Daar is cultuurschepen Siffer bijzonder fier op.

Na afloop van de tentoonstelling in Mechelen, verhuist de hele collectie naar de Franse partner: het Monastère royal de Brou in Bourg-en-Bresse.  Ongetwijfeld bekend bij de Mechelaars als laatste rustplaats van 'onze' Margareta van Oostenrijk.

'Uitbundig Verleden' is te zien van 27 november tot 27 februari 2022.

Online tickets te reserveren via www.hofvanbusleyden.be

op de website van het museum lees je meer over tarieven, rondleidingen, lezingen, evenementen en openingsuren.

Catalogus van de tentoonstelling is verkrijgbaar aan de prijs van 22 euro.  (uitgeverij Snoeck).  Zowel in het Nederlands als het Frans.

(curator Bart Stroobants)