(foto's: Jan Smets)

Ik blader door 'Het Achterhuis' van Anne Frank... Lang geleden dat ik er in las.  Deze dagen wordt één van de vreselijkste episodes uit de mensengeschiedenis weerom in de actualiteit gebracht.  75 jaar geleden werd het concentratiekamp Auschwitz-Birkenau bevrijd....Bitter weinige overlevenden kunnen vertellen over de onwaarschijnlijke gruwel.  Anne al zeker niet.  Samen met haar familie kwam ze om in het vernietigingskamp.  In het Amsterdamse Achterhuis dat ik enkele jaren geleden nog bezocht, schreef ze haar dagboek.  In het enge vertrek kon ze de vrijheid alleen zien in de wolken en...een kastanjeboom...

13 mei 1944. Gisteren was vader jarig, vader en moeder waren 19 jaar getrouwd, het was geen werkster-dag en de zon scheen, zoals ze in 1944 nog niet geschenen had.  Onze kastanjeboom staat van onder tot boven in volle bloei.  Hij is vol met bladeren en veel mooier dan verleden jaar...

De witte paardenkastanjeboom die halverwege de 19de eeuw geplant werd is niet meer.  In 1993 leek hij al te zullen bezwijken door de vervuiling van een ondergrondse olietank én een schimmel.  13 jaar later bleek de boom ook nog eens erg verrot waardoor noodkap niet af te wenden was.  Deze diagnose bracht de nodige polemiek mee, en uiteindelijk wilde men hem redden met een speciale verstevigingsconstructie.  Die poging werd ondernomen door inzet van de Stichting Support Anne Frank Tree. Maar het lot van de boom werd bezegeld in 2010: hij waaide om bij stormwind.  Gelukkig werden van de iconische boom stekjes bewaard.  Op heel wat plaatsen in de wereld kreeg de kastanje een nieuw leven.  Vandaag ook in Mechelen!  Een nakomeling van de beroemde boom kreeg zijn plek in het Tinelpark - in de nabijheid van Kazerne Dossin van waaruit 25 800 Joden, Sinta en Roma per trein werden gedeporteerd naar de concentratiekampen...

Voordat de boom zal worden geplant loop ik het Memoriaal Dossin binnen.  Gisteren werd dit helemaal vernieuwde Memoriaal officieel geopend.  Ik bezocht het vroeger reeds enkele keren.  Nog veel aangrijpender is het geworden.  Wat je ziet en voelt grijpt naar de keel.  Hier kan je niet anders dan heel stil worden.  Je ziet de zwart-witte portretten van hen die het niet zouden overleven - gewone mensen - gewone families... Schrijfmachines tikken in militair ritme naam na naam... 

Beklijvend.  Door merg en been gaat het.

Ga er ook eens langs.  Je kan er alle dagen terecht als het erover gelegen Museum Kazerne Dossin geopend is.  Toegang is gratis.

Ik blader weer in het dagboek...

18 april 1944. Wij hebben na ons kwakkel-wintertje weer een prachtig voorjaar.  April is inderdaad schitterend, niet te warm en niet te koud met zo nu en dan een regenbuitje.  Onze kastanje is al tamelijk groen, hier en daar zie je zelfs al kleine kaarsjes...

Zo groot is de Mechelse kastanje nog lang niet...  En bloeien doet hij ook nog niet.  Maar in de gesloten knoppen verbergt zich nu nog de hoop... hoop op een nieuwe lente.  Deze boom staat immers symbool voor leven, vergankelijkheid en vrijheid.  Deze Anne Frankboom draagt in zich nieuw leven en wil getuigen tegen polarisatie en haat.  Hij wil ons inspireren.  In deze tijden van toenemende polarisatie en haat tegenover al wie 'anders' is kunnen we ook lijnrecht andere keuzes maken.  Die vrijheid hebben we.  We moeten het alleen willen.  Net zoals er indertijd ook mensen bereid waren om Joodse mensen te helpen met gevaar voor eigen leven.

Deze Anne Frankboom moet ons als samenleving letterlijk en figuurlijk extra zuurstof geven.  Zo stelt schepen Patrick Princen het.  We moeten nog hader werken aan solidariteit en aan samenleven in diversiteit.

De bijzondere Anne Frankboom kostte de stad 2120 Euro.

De boom zal groeien.  De boom zal bloeien.  Geen mens mag zich nog opgesloten weten achter hoge muren of in achterkamers.

Het zijn leerlingen van het zesde leerjaar van de Knikkerbaan in Berchem die de eer kregen om de schop in de grond te steken en de boom te planten.  Deze klas werkte  samen met het Vredescentrum rond 5 persoonlijke verhalen van Joodse mensen die in de Dossinkazerne zaten opgesloten.  Ze deden dit samen met onze Mechelse kinderburgemeester Camila Ladron De Guevara en kindersecretaris Jaan Roelens.  Ook onze burgemeester Alexander Vandersmissen en schepen Patrick Princen staken een handje toe. 

burgemeester Vandersmissen:

De voorbije jaren stond onze stad zowel nationaal als internationaal in de picture als baken van hoop en positivisme.  Met deze unieke en inclusieve aanpak zijn we ook vandaag nog een inspiratiebron.  De betekenis van de Anne Frankboom sluit dan ook perfect aan bij de kernwaarden die we als stad uitdragen en bij de beeldtaal van het Irene Spickerplein, een mooi verlengde van de museale thematiek van Kazerne Dossin.

Daar staan we dan...  in het Tinelpark, aan het Irene Spickerplein.  Het plein kreeg nog niet zo bijster lang geleden de naam van deze Joodse kunstenares die in de Dossinkazerne opgesloten zat...

Camila en Jaan lezen nog een paar ontroerende fragmenten voor uit het beroemde dagboek...

Voor Anne was de boom haar enige zicht op de natuur en de vrijheid waarvan ze zo hield.  Ze zou er nooit meer van kunnen proeven...

In 1944 keek ze samen met huisgenoot Peter Van Daan naar de kastanje...:

Wij keken alle twee naar de blauwe hemel.  De kale kastanjeboom aan wiens takken kleine druppeltjes schitterden, naar de meeuwen en de andere vogels die in hun schreeuwvlucht wel van zilver leken.  Dat alles ontroerde en pakte ons alle twee zo dat we niet meer konden spreken...

De lucht is vandaag niet zo blauw...  Alle kleur lijkt weggegomd.  Maar in de knoppen van de Anne Frankboom zit nieuw leven verborgen dat wacht om open te barsten.  Dan zal de bloeiende boom spreken van vergankelijkheid en vrijheid, en ja...  zéker van leven. 

Dat hij ons moge inspireren...