Na jaren leegstand en een langdurige restauratie opende in september dit jaar Het Predikheren de deuren. Het voormalige Dominicanenklooster en de latere kazerne kreeg een nieuwe functie. Bij de restauratie was het uitgangspunt om zoveel mogelijk sporen van gebruik te behouden zonder afbreuk te doen aan de aan haar nieuwe functie als ontmoetingsruimte en bibliotheek. En daar is men zeker in geslaagd. Het project werd onlangs nog laureaat van de ARC19 Interieur Award.

De aangrenzende kerk is nu nog een bouwval en wacht op restauratie. In 2021 zouden ook hier de werken aangevat worden.

De geschiedenis van de Mechelse Dominicanen is woelig te noemen. De wortels van het klooster zijn te vinden in 's Hertogenbosch. Daar werden de paters in 1629 gedwongen de stad te verlaten. Na heel wat omzwervingen vonden ze een onderkomen in Mechelen, in huis Roelants in de Oude Bruul (nu: Désiré Boucherystraat). Maar door een dispuut met de Augustijnen werden ze gedwongen te verhuizen. 

Daarop kozen ze in 1655 voor hun nieuwe klooster een gebied tussen de stadsvesten, de huidige Goswin de Stassartstraat en de Jodenstraat. Door geldgebrek werd de bouw gefaseerd over vier bouwcampagnes die samen bijna 80 jaar duurden. 

De plattegrond van het klooster was klassiek en de bouw eenvoudig: een vierkant grondplan met een pandgang rond de binnenplaats en gemeenschappelijke ruimtes aan de buitenzijde. De kerk bevond zich aan de zuidzijde met het koor naar het oosten gericht.

Samengevat kunnen de vier bouwfasen als volgt beschreven worden:

- fase 1 (1657-1661): de oostelijke en de noordelijke vleugels. Eerst werd door het samenvoegen van enkele bestaande woningen aan de Jodenstraat een voorlopige kerk opgericht. In de oostelijke vleugel werden onder meer een keuken, een refter en slaapcellen voorzien, in de noordelijke vleugel waren er enkele zieken- en gastenkamers. 

- fase 2 (1681-1684): de noordelijke en de westelijke vleugels. Er werd verder gebouwd op het bestaande plan, maar er worden andere bakstenen gebruikt, zijn er andere raamprofielen en verschillen de gewelven in de pandgang.

- fase 3 (1686-1689): het klooster voltooid (de zuidelijke vleugel). De bestond enkel uit een pandgang beneden en een bibliotheek op de eerste verdieping. De bibliotheek was rijkelijker gedecoreerd dan de andere kamers. Zo waren er monumentale gewelven en mooi uitgewerkte kraagstenen. De nissen in de muur waren ooit boekenkasten.

- fase 4 (1720-1735): een nieuwe kerk. De kerk werd pas als laatste onderdeel voltooid. Het was een basilicale ruimte met een driezijdig koor. Net alls het klooster was ook de kerk sober van opvatting. Het barokke toegangsportaal en de gedecoreerde gewelven vormden de belangrijkste decoraties. Het bovenste deel van de voorgevel werd nooit afgewerkt. De kerk had geen toren. 

In de kerk stonden drie altaren opgesteld, de schilderijen hiervan hangen nu in de Sint-Janskerk (Jan Verhoeven - St. Hyacinthus - altaar linkerzijbeuk) en de Sint-Romboutskathedraal (E.J. Smeyers - St. Dominicus ontvangt zijn zending - hoofdaltaar en G. De Crayer - St. Dominicus ontvangt de rozenkrans - altaar rechterzijbeuk) . Het orgel en de preekstoel staan dan weer in de Begijnenkerk te Brussel. 

Het interieur van de kerk oogt momenteel erg vervallen. Na de afschaffing van het Dominicanenklooster in 1796 werd de kerk ingericht als artilleriemagazijn. Er werden twee verdiepingen aangebracht en de kerkvloer werd vervangen door kasseien. In de muren bevinden zich nog de ijzeren ringen om de paarden aan vast te maken. 

En de toekomst? Momenteel is men druk bezig met het opmaken van het restauratiedossier van de kerk (zowel interieur als exterieur). Allicht starten de werkzaamheden in 2021. Over de nieuwe functie voor deze kerk is men het nog niet helemaal eens, maar dat de kerk één open ruimte blijft is zeker. Ook zal - net als het gedaan is bij het klooster - voor het interieur eerder worden geopteerd voor het behouden van sporen dan voor het restaureren. 

Wil je meer weten - of heb je nog geen idee voor een cadeau onder de Kerstboom - dan is er het net verschenen 'Het Predikheren Mechelen'. Het is verkrijgbaar bij elke (Mechelse) boekhandel of aan de balie van Het Predikheren. 

Meer informatie over de restauratie van het klooster kan je vinden op deze website en in de borchure van de Open Monumentendag 2018 en 2021.

Informatie omtrent het archeologisch onderzoek (en het verhaal van de vele grafstenen) dat plaatsvond naar aanleiding van de restauratiewerken kan je gratis downloaden met deze link. 

(foto's Wim Tiri, tenzij anders vermeld)