(foto's: Jan Smets)

Zijn tekeningen kun je lezen...  Ze zijn erg verhalend en je ontdekt er vele details in... zoals spelende kindjes, een plassend jongetje...  Er zit diepte in zijn werk en hij hanteert een schoon kleurenpallet.  In zijn tekeningen laat hij het pittoreske Mechelen van rond de eeuwwisseling zien - zo'n beetje 'Bokrijk'.  Schilderachtig.  Anecdotisch. Zeer toegankelijk en weinig celebraal. Voor de maatschappelijke wantoestanden had hij weinig oog.  Hij verbloemde de schrijnende toestanden van de 'fortjes' die in feite luizenbuurten waren.  Mijn familie woonde ooit in zulke fortjes en ik kan je verzekeren dat het leven er zwaar was.  Pas later als hij zelf miserie kent door te moeten vluchten in de oorlog, maakt hij prentkaarten die veel grotere sociale bewogenheid uitstralen.  Maar dan is hij reeds meerdere jaren weg uit Mechelen...

Over Alfred Ost praat ik ten huize van Marcel Kocken- het levende geheugen én archief van onze stad.  Historicus en oudste stadsgids - auteur van héél wat boeken over Mechelen (hij is de tel zelfs kwijtgeraakt...).  Je wéét wanneer je afspreekt met Marcel, maar nooit wanneer je buitengaat.  Hij is dan ook een onwaarschijnlijk boeiend verteller die zijn stad door en door kent en zijn vertellingen in sappig Mechels weet te stofferen met anecdotes en eigen ervaringen.  Wie beter dan Marcel Kocken kon uitgeverij ElenA beter vragen om een gloednieuw prachtboek over de populaire kunstenaar Ost in te leiden en de man te kaderen in zijn tijd.   In het boek. 'Alfred Ost - Mechelen in prentkaarten' staan ruim 125 prentkaarten afgedrukt van de Dijle, de Vlietjes, de Ommegang, de Hanswijkkerk en de Hanswijkjubelfeesten van 1913 en 1938.  Het is hiermee het meest volledige werk dat ooit verscheen over de Mechelse periode van Ost.  In 1980 verschenen een paar boeken bij de voormalige uitgeverij Stevens die hetzelfde thema behandelden.  Maar hier waren wel wat hiaten in te vinden.  Ze zijn overigens niet meer verkrijgbaar.  Voor dit boek dat vanaf dinsdag in de boekhandel ligt, werd dankbaar gebruikt gemaakt van de collectie kaarten van Marlies Fisher, echtgenote van Marcel, die in jaren een omvangrijke en veelzijdige verzameling wist aan te leggen.

(Marlies Fisher, echtgenote van Marcel Kocken toont me haar uitgebreide verzameling)

Het boek dat weer heel kwaliteitsvol is uitgegeven door de Mechelse drukkerij ElenA wordt aandacht besteed aan de prentkaarten die Ost schilderde of tekende over Mechelen.  Het geeft ons een boeiende kijk op het verleden en leert ons veel over het uitzicht van onze stad bij het begin van de twintigste eeuw. 

Ost tekende Mechelen zoals hij het nog gekend heeft, of...greep terug naar oude tekeningen van kunstenaars als Van den Eynde of De Noter, maar gaf er een nieuwe, meer artistieke dimensie aan.  Heel nostalgisch greep Ost terug naar dat verleden en toonde hij ons in zijn kaarten een erg charmante stad - gedrenkt in een gevoel van groot heimwee om wat was... Je ziet trouwens ook geen auto's, trams of treinen op zijn kaarten...

Het boek toont ons de volledige Mechelen-collectie.  Onze stad kreeg ooit een schenking van Ost - het gaat om honderden tekeningen.  Vroeger hing er heel wat in stadsmuseum Hof van Busleyden.  Toen ik er nog woonde liep ik er bijna dagelijks langs...  Jammer genoeg is van deze hele collectie nu niets meer te zien, daar men heeft geopteerd om Busleyden om te vormen tot museum rond de Bourgondische periode.  Jaren geleden schreef ik al een artikel over de kunstenaar in het tijdschrift 'Vlaanderen' dat een speciaal nummer over Ost uitbracht.  Het is deze tekst die ik herwerkt en geactualiseerd heb.  In 1962 werd er een grote tentoonstelling opgezet rond Alfred Ost in ons Cultuurcentrum.  De drie expositiezalen hingen vol met wel 269 werken.  Daar leerde ik ook zijn goeie vriend, de kunstminnaar Frans Mertens kennen.  Deze man die hem altijd trouw bleef, stond ook aan zijn sterfbed in 1945...  Alfred was toen 61 jaar.  Beiden waren geestesverwanten.  Mertens bracht Ost terug in de belanstelling.

Ost werd in 1884 geboren in Zwijndrecht, in een welstellende familie.  Na wat omzwervingen belandt het gezin in 1902 in Mechelen.  Een tijdje werd de jonge Alfred naar een internaat in het Waalse Malonne gestuurd om er 'deftig' Frans te leren, maar dat werd allesbehalve een succes.  Alfred zou een artistieke opleiding volgen...

Marcel Kocken brengt een beknopte biografie van het leven van de kunstenaar die in Mechelen zijn heimat vond en waar hij een tijdlang een atelier betrok in de Brusselpoort.

Ost was een vriendelijk en hulpvaardig man, en schonk regelmatig werk van hem weg voor liefdadigheidsinstellingen.  Zijn zaken kon de wat zweverige Ost niet goed beheren. Centen had hij nooit op zak.  Zo is er het verhaal dat de diepgelovige Ost zelfs - zichzelf behoeftig vindend - soms wat geld uit de schaal nam die rondging in de kerk...  Je mag hem ook wel als naiëf typeren.  Anderzijds was hij best wel eigenzinnig af en toe.  Geld voor de trein had hij niet, en toen hij later niet meer in Mechelen woonde, kwam hij zelfs te voet van Antwerpen naar Mechelen om in een papieren kruidenierszak een brief in een schone enveloppe mee te brengen gericht aan onze burgemeester Dessain.  Die wou hij zélf op het stadhuis afgeven, want de post betrouwde hij niet.  De bekende Mechelse fotograaf Louis Van Zeir die toen aan de stad werkte, heeft dat papieren zakje bijgehouden en later aan mij geschonken...  Hier: dat is het.  Bekijk het sierlijke handschrift...

Marcel vertelt over de Amsterdamse periode van Alfred Ost in de jaren van de Eerste Wereldoorlog, waar Alfred werkt als lithograaf in de kunstdrukkerij van Jan Kotting die zijn grote talent naar waarde wist te schatten en hem alle kansen gaf.

Maar in het boek gaat het natuurlijk over Ost en Mechelen en hoe hij de verdwenen of verdwijnende vlietjes in beeld wist te brengen.  In een tijd dat men hier en daar wat stukken van die vroegere vlieten kunstmatig terug in het straatbeeld probeert te brengen, is dit uiterst leuk vergelijkingsmateriaal...

Zijn vriend Frans Mertens schreef ooit dat voor Ost alles in Mechelen 'verrukkelijk' was.  In zijn Mechelse periode tussen 1902 en 1914 is hij gefascineerd door het volkse leven, de beiaard, de processies.  En dat legt hij allemaal vast in vele prentkaarten en...affiches (in onze stad had hij wel de concurrentie van Albert Geudens, waarvan uitgeverij ElenA nog maar pas ook een prachtig overzichtswerk uitbracht!)

Over het meesterschap van Ost bestaat geen twijfel.  Kocken belicht het in talrijke facetten in zijn inleiding.  De lezer zal in dit mooie boek een wereld terugvinden die weliswaar niet meer bestaat, doch die door Alfred Ost opnieuw tot leven komt door de fijne en soms ludieke details die hij erin verwerkte.  Weinig Mechelenliefhebbers zullen kunnen weerstaan aan dit boek.

Gebonden editie met harde kaft.

Ruim 125 illustraties.  168 bladzijden

29,50 Euro

Verkrijgbaar in de boekhandel.