(foto's: Jan Smets)

Jo Haazen gaf Sint-Petersburg haar beiaard terug.  Zo kan de Sint-Petrus en Pauluskathedraal op het Hazeneiland in de Nevadelta weer zingen.  En het lied klinkt mooi over de stad aan de Finse Golf.  Peter de Grote - de stichter van deze verbazingwekkende metropool - zou tevreden zijn.  Met de tsaren liep het niet zo goed af.  In oktober 1917, straks 100 jaar geleden, gaf pantserkruiser Aurora het startschot voor de revolutie.  Het Winterpaleis werd bestormd.  Over en uit was het voor de Romanovs.  Een nieuw tijdperk begon. Lenin vestigde een nieuwe maatschappij.  Stad en land ondergingen een ingrijpende metamorfose.  Het gelijkheidsideaal zou spoedig ook een knellend juk zijn.  Maar ook hieraan kwam een einde.  Perestroika en Glasnost zorgden sneller dan verwacht voor razendsnelle veranderingen die de Kremlinleiders niet meer in de hand konden houden. Het communistisch systeem werd begraven en Rusland kreeg...een nieuwe 'tsaar'.  Het westen bekijkt hem met enig argwaan, maar populair is hij wel in eigen land.  Hij gaf de Russen hernieuwde fierheid. Vladimir Poetin is geboren Petersburger en blij met de nieuwe beiaard schreef hij onze voormalige stadsbeiaardier Haazen: "Na lange afwezigheid in Sint-Petersburg weerklinkt weer een uniek muziekinstrument dat de inwoners bekoort.  Ik bedank de initiatiefnemers voor het vrijgevige gebaar dat getuigt van hoogachting en liefde voor onze stad!"  We staan in de klokkenkamer van de toren van de kathedraal.  Ik zie de beiaard waarvoor Jo Haazen zo ijverde... Een droom werd werkelijkheid. 

Jo werd geboren in de Antwerpse Seefhoek in een gezin van negen kinderen.  Zijn grootouders hadden een huis aan de Grote Markt in de Sinjorenstad.  Hij leek voorbestemd te worden om loodgieter te worden, vertelt hij.  Of minstens electricien.   Maar het zou totaal iets anders worden.

De ambities lagen letterlijk en figuurlijk hoger!

Als dertienjarig jongetje beklom hij de toren van de OLV-kathedraal, en dat bezoek fascineerde hem.  Hij hoorde de beiaard en hij was 'verkocht'.  Ooit wou hij ook beiaardier worden.  Als hij 'groot' zou zijn wou hij dit ook kunnen.  En beter misschien. Dat voelde hij al met die jeugdige overmoed.

Jo ging studeren aan het Koninklijk Vlaams Muziekconservatorium in zijn geboortestad en in 1957 kwam hij voor de eerste keer naar Mechelen.  Hij maakte er kennis met de Koninklijke Beiaardschool Jef Denyn.  Twee jaar later ving hij er zijn studies aan.  Hij kreeg er nog les van de opvolger van Denyn: Staf Nees. Daarnaast was ook Flor Peeters leraar van hem die hem bekwaamde in orgelspel. Viool leerde hij van Leo Janssens.   Nog eens vijf jaar later studeerde Jo er af.

Vanaf 1968 werd Jo stadsbeiaardier van Antwerpen.

Maar hij was altijd al een bezige bij, en de flamboyante en veelzijdige Jo had wel méér interesses.  Leraar werd hij ook.  Hij gaf les muzikale opvoeding en esthetica en zelfs Esperanto in avondschool.  Tekenlessen volgde hij vroeger rees aan de Antwerpse academie.  Ook archeologie boeide hem, én pedagogie.  Filosofoof als hij altijd geweest is, begon hij zich te verdiepen in esoterische disciplines en zelfs Indische danskunst.  Medestichter en voorzitter werd hij van de Steinerschool 'Het Rozenpoortje' in Kalmthout.

Jo Haazen was een opvallend figuur.  In dit tijd was hij steevast volledig in het wit gekleed.  'Een witte magiër'.  Als ik daaraan refereer, lacht hij met enige zelfspot: 'een wit product'...

Zijn beiaardcarrière in Antwerpen liep als een trein.  Bijzonder succesrijk waren de beiaardconcerten in de Koekenstad.  Ze trokken massa's volk naar het stadscentrum - speciaal om te luisteren naar de magische klanken van de Antwerpse klokken die naar beneden dwarrelden...  Jo werd al snel heel populair, vergaarde belangrijke prijzen en hij zorgde voor een revival van de beiaardkunst.

Dat was Mechelen niet ontgaan, en toen stadsbeiaardier Piet Van de Broek in 1980 op pensioen ging, diende onze stad op zoek naar een geschikte opvolger.  Wie kon men beter vragen dan Jo Haazen?

"Maar, men heeft dat tot drie keer toe moeten vragen", zegt Jo. "Ik was eerst niet geneigd om Antwerpen te verlaten.  Maar burgemeester Jos Vanroy drong aan.  Uiteindelijk heb ik 'ja' gezegd, omdat ik het als een nieuwe uitdaging beschouwde."

Mechelen haalde opgelucht adem.  Het nieuwe schooljaar was gestart aan de beiaardschool en men had immers nog steeds geen opvolger voor Piet Van de Broek.  Want in Mechelen was het zo dat de functie van stadsbeiaardier en directeur van de beiaardschool door één en dezelfde persoon werd uitgeoefend.  Na het pensioen van Jo in 2010 zouden deze taken opgedeeld worden.  Eddy Mariën is sinsdien stadsbeiaardier en Kortrijkzaan Koen Cosaert heeft nu de leiding over de beiaardschool.

Jo Haazen tekende in Mechelen zijn contract.  Maar het begin was moeilijk.  Jo voelde zelfs 'enige tegenstand' vanuit een bepaalde hoek.

Hij kwam in Mechelen wonen.  Zijn eerste adres was aan het Jef Denynplein.  Kan het mooier voor een beiaardier?

Van Antwerpen kwam hij terecht in de ingetogen Dijlestad.  Van de massa van de enthousiaste Sinjorenstad naar een ontvangstcomité van vier personen.

Maar Jo leerde van Mechelen houden.  Ook al plooit deze stad zich zo graag terug in middelmatigheid.  Zeker vroeger was dit het geval.  De stad dacht vaak 'te klein' en miste durf.  Waarom de toren geen spits geven?  Waarom het torenuurwerk niet terug plaatsen?  Waarom onze Mechelse klokken niet meer in de etalage zetten?  Waarom de beiaardconcerten niet laten plaatsvinden op de Grote Markt?  Om een idee zat Jo nooit verlegen.

Beiaardmuziek was niet zomaar wat gebeier!  Nee: het is een volwaardige kunstvorm.  Talrijke klokkenmakers waren in onze stad ooit bedrijvig en onze klokken werden geëxporteerd naar alle windstreken.  Een Jef Denyn zorgde voor nog meer wereldwijde uitstaling.

Jo was een waardige opvolger!  Heel zeker.  Zo zei Marcel Kocken ooit wel eens tegen hem "dat Mechelen te klein was voor Haazen..."

Jo Haazen dacht steeds groot.  Het is daarom ook dat hij het idee voor deze Russische beiaard ontwikkelde.

(Jo bij Russische klokken die ook nog in de toren van de kathedraal hangen...)

"Toen ik in 2004 op pensioen ging, ben ik naar Sint-Petersburg verhuisd.  De stad leerde ik in 1986 kennen - als toerist.  Aan de voet van deze kathedraal waarvan we nu in de toren staan, zag ik klokken met Nederlandse opschriften.  Deze toren moest wel een beiaard gehad hebben.  Ik heb er opzoekwerk naar gedaan, en ik kreeg een idee.  Ik wou Sint-Petersburg opnieuw een beiaard geven.  En dat moest misschien wel kunnen tegen het 300-jarig bestaan van de stad.  Het werd een groots internationaal project.  355 sponsors legden geld bij mekaar om dit te realiseren.  Het werd het mooiste geschenk voor de jubilerende stad!"

Ik zie de klokken fier hangen.  En er staan vele namen op van privé-personen en instellingen...  Heel internationaal, maar vooral Vlaams.  Aan een muur hangen ook foto's van Sint-Romboutstoren en huis 't Schipken.  Mechelen is hier helemaal aanwezig!

Twee jaar stond er een klok voor de kathedraal - als smaakmaker - terwijl de actie nog lopende was. Op 21 juni 2001 werden de klokken in de toren van de kathedraal naar boven gehesen in aanwezigheid van minister-president Luc Van den Brande (Mechelaar trouwens!) en de toenmalige prins Filip, en op 15 september van datzelfde jaar vond de plechtige inhuldiging plaats.

"Hiervoor kwamen 500 landgenoten naar Rusland afgezakt.  Burgemeester Bart Somers hield een mooie speech.  Verder waren aanwezig: Vladimir Jakovleg, de gouverneur van Sint-Petersburg, André Mernier, de Belgische ambassadeur te Moskou, de vice-minister van Cultuur van de Russische Federatie Natalia Dementieva, de metropolieten van de Orhodoxe Kerk van Brussel en Sint-Petersburg, en politicus Willy Declerck, schepen Anthonis van Antwerpen, en zélfs nog afstammelingen van de tsarenfamilie: de prinsen Doris en Dimitri Romanov...  Ook de Russische Elena Sadina en haar echtgenoot waren er bij.  Elena - die nu een bekwame en gewaardeerde docente is aan de Mechelse beiaardschool..."

En dan klonk voor het eerste de nieuwe beiaard, met Jo Haazen en zijn Russische studenten aan het klavier.  Het was een prachtig onderdeel van een indrukwekkende ceremonie.  In de marge was er ook een expo met Vlaamse én Mechelse kant!

Sint-Petersburg strooide de Mechelse klanken over de stad...

De beiaard klonk na drie eeuwen terug en hij speelde voor de toehoorders van alle gezindheden en religies zijn universele boodschap. 

Vriendschap en harmonie tussen alle volkeren. 

De 'filosoof van de hoge toren' was een tevreden man...

Malinova zvon.

We klimmen wat hoger -

...en dan gaat de meester aan het klavier zitten.  We luisteren met ingehouden spanning...

deel 1:

www.mechelenblogt.be/2017/04/malinova-zvon-1

(wordt vervolgd...)

.