(foto's: Jan Smets)

Met stadsgids Egied Rossiau had ik vanmorgen een afspraak aan het kapelletje van Onze-Lieve-Vrouw-van-Smarten in de Geerdegemstraat, die zowat de grens vormt tussen Mechelen en Hofstade.  Het is een merkwaardig gebouwtje, in 1954 opgetrokken in een toen wel erg moderne stijl.  Men is dit later ook 'Expo-stijl' beginnen noemen - ook al zou de Wereldtentoonstelling pas vier jaar na het bouwjaar van start gaan.  In juni zestig jaar geleden werd de eerste steen gelegd van het kapelletje, dat teruggaat op een eeuwenoude Mariaverering in deze buurt.  Egied die inwoner is van de Hanswijkenhoek wou dat deze verjaardag niet ongemerkt zou voorbijgaan, en op 25 oktober zal er gevierd worden...  's Namiddags heb ik een leuke babbel met het echtpaar Lisette Vaeck en Jos De Smedt, die al jarenlang 'overburen' zijn van OLV-Vrouw...  Lisette zorgt samen met een aantal andere buren voor het onderhoud van het kapelletje.  Ze neemt haar sleutel, en troont me mee naar de 'overkant' - maar op de foto wil ze beslist niet.  Aandringen helpt niet.  Ze blijft categoriek weigeren.  Haar werk doet ze met grote bescheidenheid.  Een foto hoeft niet...

Lisette is 79 jaar, en haar man Jos is een paar jaar ouder.  Het kinderloze echtpaar heeft een heel huwelijksleven lang (en dat telt al zo'n 55 jaar!) de ganse wereld afgereisd: met de auto en met de fiets.  Ze trokken niet alleen heel Europa kamperend door, maar doorkruisten al in de jaren zestig  Marrokko, Tunesië, enz.  Later werden de reizen hoe langer hoe avontuurlijker, en tuften ze door Iran, Afganistan, Pakistan...  Jos laat me enkele piekfijn verzorgde plakboeken zien, met foto's en reisbeschrijvingen.  Hij vertelt honderduit en Lisette vult aan met anecdotes.  Beiden hebben in heel het land reisreportages gegeven voor VAB. 

Bij al die verhalen vergeten we haast het doel waarvoor ik hen opzocht: het kapelletje in hun straat.

Lisette woont haast heel haar leven in de Geerdegemstraat.  Toch is ze geboren in het nabijgelegen Hofstade.  Haar vader en grootouders waren evenwel afkomstig van de Geerdegemstraat, en als Lisette 16 jaar is, verhuist het gezin terug naar de 'heimat'. 

De straat zag er toen heel anders uit.  Er stonden een paar boerderijtjes en er lagen kasseien.  Het was hier een uithoek. Ondertussen is hier flink wat bijgebouwd en is onze straat een echte verbindingsweg geworden.  De buurtbewoners hingen allemaal sterk aan mekaar...  De familie Vaeck (mijn grootvader die landbouwer was, had hier veel grond), de familie Diedens, Simonis enz...   Het kapelletje dat in 1954 werd gebouwd op een lapje grond van de familie Diedens, wordt nu nog altijd regelmatig bezocht door een vijftiental mensen.  Ik doe het onderhoud samen met een ver familielid, Maria Vaeck.  Ze is al 86 jaar, en nu wat slecht te been.  We voorzien het kapelletje van bloemen, we maken het schoon, en snoeien de hagen.  Voor dat laatste werk heb ik gelukkig wat hulp gekregen van mijn jongere kozijn Hendrik Vaeck.  Maar je ziet: het kapelletje heeft last van de tand des tijds.  Het zou grondig moeten opgeknapt worden.  Maar ja: wie zal dit allemaal betalen?  Toch proberen we het zo goed als zo kwaad mogelijk netjes te houden.  Binnenkort kopen we twee nieuwe bankjes aan, want deze zijn versleten...

Het kapelletje werd ontworpen door de Mechelse schilder en glazenier Jos of Jozef Beeck.  (zijn werken tekende hij altijd met 'Joz.Beeck').  Hij werd in 1916 geboren en stierf in 1986.  De man is nog een oom van de bekende Mechelse architect Beeck.  In de Hanswijkenhoek had Jos Beeck ook al een mooie wandschildering gemaakt in de Sint-Jozef-Colomakerk.

(Jos Beeck in zijn atelier)

(doopkapel Sint-Jozef-Colomakerk met schildering Joz.Beeck)

(krantenknipsel uit Gazet van Mechelen in 1954)

Het zijn een aantal buren van de Geerdegemstraat die de kapel hebben gebouwd onder leiding van Constant Maes (vader van ondermeer Jan, Jos en Jackie Maes...).  Op 1 oktober 1954 was het werk geklaard, en kon de kapel worden ingehuldigd.

Lisette vertelt:

Dat feit hebben we onlangs dan ook gevierd.  Op 1 oktober hebben we hierop geklonken met een paar flessen cava.  Tien jaar geleden, met het vijftigjarig bestaan van 'ons' kapelletje deden we dat ook.  Ook toen dronken we op dit kapelletje en onze buurt.  Want dit kapelletje is toch wel echt een verbindingsteken in onze buurt.  In de maand mei wordt hier dagelijks de Rozenkrans gebeden om 19 uur.  Maar ja: tegenwoordig zijn we wel wat met minder dan vroeger.  Ook bij een overlijden van een buur, wordt hier de Rozenkrans gebeden als de familie dat wil.  De mensen houden hier van deze kapel.  Maar ook zie je sommige voorbijgangers hier even stoppen bij Maria.  Zo is er iemand die zowat dagelijks voorbijkomt, en dan een poosje verwijlt bij de kapel.  We kennen hem niet, maar we noemen hem 'de pelgrim'...

(viering 50-jarig bestaan van de kapel)

Jos Maes die enkele jaren geleden overleed, heeft de geschiedenis van de kapel opgetekend.  Hij vertelt in zijn boekwerkje over het feit dat een aantal bewoners van de straat graag een Mariakapelletje zou gebouwd hebben als herinnering aan een vroegere kapel die in deze buurt zou gestaan hebben, en 'de kapel van de Zoeten Naam' moet geheten hebben.  Deze oude kapel uit 1730 moet te situeren geweest zijn aan de Tervuursesteenweg, niet ver van de baarbeek.  In dat kapelletje zou een beeld van OLV-van Affligem hebben gestaan, maar in feite was ze toegewijd aan OLV-van Vrede.  De Fransen hebben de kapel echter vernield, en het door buurtbewoners in veiligheid gebrachte beeld werd latere aan de parochiekerk van Hofstade geschonken.  Een witte zandsteen die nu dient als console voor dit eerste Mariabeeldje van de nieuwe kapel is een eenzaam overblijfsel van de verwoeste kapel.  Lisette toont me nog een ingelijste oude tekening van de verdwenen kapel...

Op een open wijkvergadering belegd door Wannes Diedens (1888-1957) - die in de volksmond 'Wannes van den Diet' werd genoemd, besloot men dan uiteindelijk een nieuwe kapel te bouwen.  Dit was het gevolg van een belofte die Wannes in 1939 had gedaan: "Als er oorlog komt, en we geraken er allen levend door, laat ik een kapelletje maken ter ere van OLV-van Smarten!"

Dit lees ik in de herinneringen van Jos Maes. 

Diedens stond een stuk grond af om de kapel op te bouwen.  De buren van de Geerdegemstraat deden allen een duit in het zakje.  Nu nog is de grond eigendom van de erven van Wannes Diedens.

Joz. Beeck ontwierp de kapel, maar zorgde ook voor de fresco's en het glasraam in het dak.  De vader van Jos - architect Désiré Beeck - diende samen met pastoor Sampermans van de Colomaparochie het bouwplan in.  En buurtbewoner oud-minister Verbist zorgde ervoor dat de nodige vergunningen op een minimum van tijd werden afgeleverd.

De vader van Jos Maes - Constant Maes uit de Bautersemstraat - heeft de kapel met Frans en Staf Vaeck en Dorre De Schouwer helemaal opgebouwd.  De twaalfjarige Rik Vaeck stak een handje toe.

Jammer genoeg verdwenen in de loop der tijden de eenvoudig ogende, maar prachtige lijntekeningen op de buitenmuren.  Men kon deze spijtig genoeg niet onderhouden.

Op vrijdag 1 oktober werd de kapel ingehuldigd door pastoor Sampermans en onderpastoor Verbruggen.  Processiegewijs droegen enkele jongens en meisjes uit de Geerdegemstraat het nieuwe beeldje van de Colomakerk naar de nieuwe kapel.  Langs het traject stonden achter de ramen Mariabeeldjes en brandende kaarsen.

In 1956 - zo schrijft Jos Maes - werd door pastoor Sampermans een bidprocessie gehouden van de parochiekerk tot aan  het kapelletje - en dit als gebedsactie voor de Hongaarse opstand.  Met honderden nam men hieraan deel.

Het eerste Mariabeeld van OLV-van 7 Weeën werd  in terracotta gemaakt door Jef Jacobs uit Bonheiden.

Het beeldje staat nu nog in de kapel, maar het werd in 1991 vervangen door een nieuw exemplaar...

Lisette:

Pastoor Jan Keppens van Hofstade vond dat het beeldje niets te maken had met OLV-van Smarten, en trok met een aantal buren speciaal naar Brugge.  In de OLV-kerk bewonderde men het beeld van de piëta van Michelangelo, en voor 54.990 Belgische franken kocht men een getrouwe kopie van dit beeld.  De buren droegen hier allemaal financieel aan bij...

Egied Rossiau vertelt me dat op zaterdag 25 oktober een viering zal plaatsvinden voor de 60-jarige verjaardag van de kapel.

Die start om 14u30 in het gloednieuwe wijk-en dienstencentrum Den Abeel in de Jozef Verbertstraat (dit centrum wordt pas de week voordien ingehuldigd!).  Na wat toespraken zal men nadien van den Abbel naar het kapelletje trekken.

We organiseren deze herdenking omdat we het kapelletje als bouwwerk belangrijk genoeg achten om in de belangstelling te zetten.  Natuurlijk is dit ook een eerbetoon aan de kunstenaar Joz. Beeck, maar vooral ook om de vrijwilligers die al zovele jaren zorg dragen voor deze bijzondere kapel, in de bloemetjes te zetten!

Lisette:

Waarom ik dit allemaal doe?  Uit geloof - Ik ben zo opgebracht.  Mijn ouders deden het, en ik doe zo verder...  Het brengt deze buurt samen.  Ik hoop dat het kapelletje hier nog lang mag blijven voortbestaan.  Niet dat ik denk dat het in de nabije toekomst zal verdwijnen...  Maar ja, het staat op privégrond.  Je weet maar nooit later.  Graag zou ik toch hebben mocht de stad hier toch wat inspanning voor leveren voor het onderhoud...

Lisette sluit het hek van het kapelletje en kijkt er nog mijmerend naar.  Het kapelletje neemt een bijzondere plaats in in de Geerdegemstraat en de wijk, als toonbeeld van volksdevotie, dankbaarheid en burenvriendschap.  Wannes van den Diet mag tevreden zijn. 

PS: zwart/witfoto's uit het tijdschrift 'De Mecheleir' - waarvoor dank.