(foto's: Jan Smets)
Voormalig stadsbeiaardier en directeur van de Koninklijke Beiaardschool Jef Denyn, Jo Haazen, is er niet gerust in. Nu de school werd overgebracht naar de Bruul omwille van de ingrijpende verbouwingen aan het hiernaast gelegen stadsmuseum Hof van Busleyden, staat het pand waarin de vermaarde school ondergebracht leeg. Volgens Haazen zou er voor het Schipke - dit typische gebouw in rococcostijl - géén interesse zijn en lijkt niemand zich te bekommeren over de aftakeling. Maar dit wordt formeel tegengesproken door Bart Stroobants, conservator van de Stedelijke Musea. Is de alarmkreet van Jo Haazen onterecht en voorbarig? We zetten even de meningen tegenover mekaar om wat meer duidelijkheid te scheppen, en om wilde verhalen tegen te gaan...
Het Schipke is een prachtig gebouw gelegen op de hoek van Sint-Janstraat en Merodestraat. In 1947 werd dit historische huis de thuisbasis van de Mechelse beiaardschool die werd opgericht door legende Jef Denyn. Over de reputatie van deze school moeten we het écht niet hebben. De vermaardheid hiervan reikt tot ver buiten onze grenzen. Héél ver. In het Schipke waren tot voor kort leslokalen én een beiaardmuseum gevestigd. Om gekende redenen diende het pand verlaten te worden. De school die nu geleid wordt door Koen Cosaert heeft een nieuwe stek gevonden in lokalen van Leliëndael in de Bruul. Cosaert is directeur, en de functie van stadsbeiaardier is nu in handen van Eddy Mariën. Het ambt van stadsbeiaardier-directeur beiaardschool is hiermee 'gesplitst'.
Een historische foto uit 1947 en bezit is van de school, toont burgemeester Antoon Spinoy bij de opening van het nieuwe beiaardmuseum in september 1947. Op de oude foto herkennen we (met baard) ook toenmalig stadsbeiaardier Staf Nees, de opvolger van Denyn.
Keren we terug naar de actuele situatie. Dat Jo Haazen niet gelukkig was met een aantal ontwikkelingen in de beleidsvisie over de school, is een open deur intrappen... Hij vertelt nog eens zijn mening hierover:
In de aanloop tot het 75-jarig jubileum van de school in 1997 werd door het stadsbestuur gesteld dat ze haar historische en legendarische locatie diende te verlaten om plaats te maken voor ambities die aan de Mechelse beiaardtraditie en het erfgoed van Denyn voorbij gingen. Directie en docenten, bestuursleden, studenten, beiaardliefhebbers, alumni, vrienden en kunstenaars uit de hele wereld protesteerden. Toenmalig minister-president Luc Van den Brande wees de stad op haar verantwoordelijkheid. Later zou ook provinciegouverneur Camille Paulus tussenbeide komen om de school een hart onder de riem te steken. Het kon helaas niet verhinderen dat het museum zijn deuren moest sluiten en de inboedel verdeeld werd over verschillende gebouwen. Na ernstig overleg met de stad werd uiteindelijk verkregen dat 't Schipke als basisruimte van de school behouden blijft. De school werd overgebracht naar de Bruul en het Schipke wacht met het oog op de toekomst op een grondige restauratie...
Je hoort het: Jo Haazen klinkt wat wrevelig over deze gebeurtenissen. Maar nu verscherpt hij zijn aanklacht, en hij staaft dit met foto's die hij nam van het gebouw:
Haazen vervolgt:
Om financiële redenen - vaak een gebrek aan interesse - is er van een restauratie voorlopig geen sprake en niemand blijkt zich te bekommeren over de aftakeling van het gebouw, waarop de beiaardschool terecht fier was. De eiken ramen zijn verrot, het pleisterwerk komt los, delen van het plafond vielen naar beneden - dure gotische koperen luchters hangen nog steeds in de school - en de dakvensters staan open waardoor regen en wind vrij spel hebben, blijkbaar om verkrotting te bespoedigen. Dit alles ondanks het feit dat een plaatselijke bouwfirma, met toestemming van het stadsbestuur in het gebouw haar intrek mocht nemen... De vraag kan dan ook gesteld worden of de verantwoordelijken zich wel oprecht bekommeren over dit erkend en waardevol stuk Mechels beiaard-erfgoed, een monument waarvoor destijds zoveel beiaardiers en cultureel bewuste Mechelaars opkwamen, waarna het gebouw door het Mechels stadsbestuur in 2008 voor een tweede maal, na een langdurige en rechtvaardige strijd, aan de Koninklijke Beiaarschool werd toevertrouwd.
Dit is een scherpe aanklacht. En daar wou ik wel het fijne van weten. Schepen van Cultuur kon ik niet bereiken, maar ik sprak Bart Stroobants aan die conservator is van de Mechelse Musea. Want: als Jo Haazen dit opmerkt, moeten ook een aantal Mechelaars vragen hebben bij de staat en de toekomst van 't Schipke. Daarom is het goed om klare wijn te schenken... Hallo Bart?
De stad is zéker fier op zijn Schipke en dat zal altijd zo blijven. Men is ten zeerste bekommerd om het gebouw en daarom wordt er binnen enkele weken een restauratie-architect aangesteld om het ganse pand in zijn volle glorie te herstllen. De plaatselijke bouwfirma - waar Jo naar verwijst - mocht het Schipke tijdelijk gebruiken als werflokaal voor de bouw van de uitbreiding van het stadsmuseum Hof van Busleyden toen de ruimtes die aanvankelijk daartoe gebruikt werden, dienden ontruimd te worden om de nieuwe toegang te creëren. Het raam waar Jo het over heeft, waait bij stevige wind uit een bepaalde hoek open, maar wordt ook weer gesloten indien dit vastgesteld wordt...
Ik kreeg net een mail van Jo Haazen waarin hij een antwoord formuleert op de reactie van Bart Stroobants. Hij wou deze hier schrijven, maar lukte daar niet in. Daarom doe ik het op zijn vraag in zijn plaats:
Jo Haazen.
Ik loop op een mooie dag in het jaar 2018 langs ' t schipke, de deur staat open, ik steek mijn hoofd even naar binnen en zie dat er pas een groep met een gids is aangekomen. De entree is eigenlijk weinig veranderd, opgefrist en alles geschilderd, maar de ziel is er nog, dat voel ik meteen. Verder zie ik een vrij modern oefenklavier waar net een leerling zit te spelen, ja ze sturen van Den Bruul blijkbaar regelmatig leerlingen naar ' t schipke. Er lopen nog enkele leerlingen rond, ik maak een praatje en krijg een rondleiding. Het bureau van Jef Denijn en zijn opvolgers is helaas niet toegankelijk voor het grote publiek, doch ik mag even mee langs de rode koord passeren. Ik sta er nu midden in, in het bureau. Anderen kunnen slechts hun hoofd naar binnen steken door de openstaande deur. Het meubilair lijkt niets veranderd, blijkbaar zijn er ook enkele meubels uit Den Bruul weer naar hier gebracht. Kasten vol boeken en schilderijen en foto's. Hier is de tijd echt blijven stil staan. Weer in de entree aangekomen wijst de leerling mij op een prachtig interactief systeem. Het is een soort computer waar ik als bezoeker alle documenten, archiefstukken, programmaboekjes, foto's kortom, alles wat met beiaard en de school te maken heeft, en de evolutie daarvan. Je kan dit thuis ook raadplegen zij hij. Kijk daar liggen ook nog een hoop info brochures. Boven komen we nog oefenklavieren tegen, ja ze willen hier de bezoekers echt laten aanvoelen wat dat is, beiaard. Maar ze komen niet allemaal naar hier hoor, er zijn ook leerlingen die liever in alle stilte hun ding doen, maar het kan dus. In de kleine ruimte, eigenlijk boven het bureau, staat de piano van Jef Denyn, zo vals als een kat, maar het is de piano van Jef Denyn! Terug beneden gekomen was de gids met zijn groepje aan het genieten van een tas koffie in wat eens het bureau van de secretaresse was. Mooi gedaan!
Het is dus eigenlijk een soort bijhuis van de Beiaardschool geworden, wat niet onlogisch is. Er hangt hier trouwens ook nog steeds een echte beiaard, in het torentje daar. Terug buitengekomen heb ik een goed gevoel, ja zeg ik zegen mijzelf, ze hebben dat hier goed aangepakt.
Stroobants verdedigt zich maar zwak, vind ik.Als hij het alleen over dat raam kan hebben en over het feit dat de bouwfirma (Willemen) het gebouw mag gebruiken (dus die firma betaalt daar niet voor en verwarmt zich daar gratis op de kosten van de belastingbetaler?!?) is uiteindelijk ook maar zwak. De vraag is: wat is de stad van plan met dit gebouw? Er zijn mensen binnen het stadsbestuur die er een cafetaria voor het museum van willen of wilden maken. Anderen zien of zagen het als een museumwinkel. In feite weet men niet wat met dit unieke huisje aangevangen. Daar knelt het schoentje. De restauratie zou tot 8 jaar kunnen duren!
Dat raam stond vroeger nooit open. Dat weet ik als oud-student van de school én als buurtbewoner die er bijna dagelijks voorbijkomt. De toestand van het gebouw is wel degelijk bijzonder slecht. Anderzijds was het te klein voor een instituut als de Koninklijke Beiaardschool. Het had wel ideaal geweest om het in dienst te blijven houden als de toeristische pleisterplaats van dat kleine maar wereldvermaarde instituut. Studenten zouden er voor 'publiek' (de toeristen) kunnen spelen. Men zou aan die toeristen een bijdrage kunnen vragen die het instituut ten goede komt.
Waar de school nu gehuisvest is, is ze veel beter van lokalen voorzien. Daar bestaat geen twijfel meer over alleen valt de school niet meer op zoals dat wél was in 't Schipke. Ik kan u meegeven dat men halfweg de jaren 1980 dat gebouw al wilde afbreken of er toch 'iets' anders mee wilde doen. Toen lekte het dak langs alle kanten, er viel een vensterornament net achter het hoofd van een passante, de pleister viel van de plafonds. De studenten herdoopten de naam van het gebouw in 't Schimmelke (ja hoor, de muren van het grote lokaal op de eerste verdieping waren beschimmeld en de pleister brokkelde af, er zijn ongelofelijk foto's van).
Het was een diep beschamende toestand en de studenten hebben in die tijd, samen met de directeur en de docenten, publieke actie gevoerd met veel persaandacht. De talrijke toeristen tekenden een petitie voor behoud en restauratie van dit unieke monument (met nog een gotische trap!). Toenmalig burgmeester-afbreker van alles wat maar waarde had, Jos Vanroy, was razend maar hij kon niet terug. Het gebouw werd iet of wat in ere hersteld.
Ik kan Jo Haazen zijn frustraties begrijpen. De man heeft een enorme staat van verdienste en werd in feite voor al zijn schitterend werk in onze stad nooit erkend. Men heeft hem nooit begrepen. Anderzijds is het nu eenmaal zo dat hij niet langer de school leidt. Nieuwe bazen, nieuwe wetten... Het belangrijkste is dat het beiaardinstituut blijft bestaan, blijft hoogstaande kwaliteit bieden en verder kan groeien op de heropbloei die wel degelijk op naam van Jo Haazen geschreven moet worden. Zowat al de mensen die er nu les en leiding geven, hebben hun carrière (mee) te danken aan Jo Haazen die hen op jonge leeftijd als docent in de school kansen gaf, hen ondersteunde bij het bekomen van plaatsen als beiaardier enzomeer. Het is moeilijk om je levenswerk te moeten achterlaten in andere handen. Wie heeft het daar niet moeilijk mee? Ik herinner me het keiharde verzet van Jo zijn voorganger. We maakten soms hylarische ruzies mee in de RvB van de school. Piet Van den Broeck kon Jo Haazen niet begrijpen, niet volgen en omgekeerd. En zo schijnt het ook te zijn (gelukkig in mindere mate en met beschaafde discussies onderling), ondanks Jo Haazen, Koen Cosaert en Eddy Mariën jaren hebben samengewerkt als collega's. Komaan Jo, je hebt een zeer mooie vruchtbare tijd achter de rug. Daar zijn we dankbaar voor. En komaan, Koen en Eddy, jullie zitten er volop in, bewijs samen dat je het goed meent, met respect voor het werk van de voorgangers en met een verantwoorde toekomstvisie. Dat die toekomst zonder 't Schipke zal zijn, blijkt beslecht. Het voornaamste in dit alles is, zo meen ik, dat zowel ons wereldvermaard instituut een schitterende toekomst mag beleven en dat 't Schipke een waardevolle bestemming krijgt na een verantwoorde goede restauratie.
och ja, niets is voor eeuwig en een welgemeend dank je wel ligt soms heel veraf.
soms vraagt een mens zich af of waar hij zich zijn hele leven voor ingezet heeft het wel waaard is geweest er zovele andere dingen voor te laten
Met in gedachten de sinds jaren talrijke koperdiefstallen van elektriciteitsdraad (behalve langs de spoorwegen ook van de gevel van 't Fonteintje aan de Hazewinkel), bliksemafleiders, dure regenpijpen... Nu iedereen weet dat er nog interessante luchters in 't Schipke hangen - wie gaat er de wacht bij optrekken? De vrijwilligers kunnen er misschien al eens een raam dicht doen. Of hang een briefje met verzoek daartoe aan de luchters.