(foto's: Jan Smets.  Libertuskerk  -  Martha Derkinderen en Jos Malfliet)

De Sint-Libertusparochie viert dit weekend feest!  De parochie mag 125 kaarsjes uitblazen, en de kerk is een eeuweling geworden. Haar toren bepaalt nu al honderd jaar de skyline van Nekkerspoel, en hiermee is deze kerk een 'leeftijdsgenoot' van de Colomakerk en de Sint-Jan-Berchmanskerk.  Enkele jaren geleden zag het er niet zo goed uit voor dit bouwwerk, en was er zelfs sprake van afbraak.  Maar dat euvel is nu van de baan.  De toren werd gerestaureerd, en de rest van het gebouw wacht op de volgende renovatiefases.  Ik had vanmorgen een gesprek met het echtpaar Martha Derkinderen en Jos Malfliet - beiden geboren en getogen in de wijk Nekkerspoel, en met hart en ziel verbonden met de Libertuskerk.  Deze kerk is zowat een tweede thuis voor hen...

Geboren Mechelaars Marha en Jos wonen nu nét buiten de stadsgrenzen, in Bonheiden.  Het Bareelveld waar hun huis staat, valt nog juist binnen de parochiegrenzen.  Toch voelen ze zich echte Maneblussers.  Kan ook niet anders: de Malflieten zijn een bekende familie in de wijk Nekkerspoel, en Marha woonde in haar jeugdjaren in de Lakenmakersstraat.  Trots vertelt ze dat ze familiebanden heeft met Theo Blickx en door hem ook met Ernest Wijnants.  En dat zijn nu toch wel Mechelaars om fier op te zijn!

(Foto: Jan Smets  - Libertuskerk en Nekkerspoel gezien vanop Sint-Romboutstoren)

Nu zondag gaat in de kerk een jubileumviering door om 10u30.  Nadien volgt een receptie in de Zomertuin, waarop iedereen welkom is.  Er volgt nog een feestmaal in de Parochiezaal (maar daar dient wel voor ingeschreven te worden).  Wat leuk is, is het feit dat op de receptie een kleine tentoonstelling is opgesteld met fotomateriaal en andere documenten.  Bovendien wordt een knappe presentatie op powerpoint vertoond over de geschiedenis van de kerk en de parochie.  Hierin heeft dochter Els Malfliet flink wat uren werk ingestoken.  Maar het resultaat mag er zijn.  Al wie maar een klein beetje geboeid is in de geschiedenis van onze stad en deze wijk, zal er graag naar kijken.  Els, die bovendien een begenadigd fotografe is, heeft er ook mooie luchtbeelden vanop de Libertustoren ingestoken.  En dat geeft verrassende perspectieven!

Nee, Els hoeft niet op de foto.  Daarvoor is ze te bescheiden.  Maar  haar bijdrage aan dit jubileum is écht niet onbelangrijk.

Voor de geïnteresseerden en 'meerwaardezoekers' is op het feest nog steeds het boek 'honderd jaar parochie Sint-Libertus Mechelen - Nekkerspoel en Pasbrug' van A.De Bruyn verkrijgbaar.  Het zijn de laatste exemplaren, dus: je reppen is de boodschap.  Voor 5 euro kan het zo terecht komen in jouw persoonlijke Mechelen-bibliotheek!

Jos vertelt:

Het feest zal er eentje zijn met dubbele gevoelens.  We weten immers dat de Libertusparochie op termijn zal verdwijnen.  Mogelijk vanaf 2017, en dit in het kader van de herstructering van het Mechelse kerklandschap.  Waarschijnlijk wordt deze wijk een deel van de Sint-Pietersparochie, en wordt deze kerk een kapel.  Het zal een beetje raar zijn, aangezien we al zo lang met deze parochie verbonden zijn.  Ikzelf zetel in het Kerkfabriek (waar Johan Fouguart voorzitter van is).  Zelf ben ik geen 'papierenman', maar ben vooral met alle technische aspecten bezig... En dat is haast een voltijdse baan.  Ik ben nu 66 jaar, en beschouw het zowat als een verderzetting van mijn vroegere werk als technicus.  Ik ben een beetje manusje-van-alles. Toen het kruis van de toren enkele jaren geleden gevaarlijk begon te hellen na een storm, stond m'n telefoon roodgloeiend, want op zo'n moment kent men slechts één adres... Ja: die kerk en deze gemeenschap zijn altijd sterk verbonden geweest met onze familie.  Mijn vader, Joris Malfliet, was hier ook jaren voorzitter van de KWB.  De vader van Martha heeft hier de Milac-werking opgezet... Maar vooral denk ik met plezier terug aan het jeugdkoor dat ik heb opgericht.  Op een bepaald moment zaten we er met onze vier familieleden in.  Zo sprak men al wel eens lachend over het 'Malflietkoor' in plaats van het Libertuskoor...

Muziek en het koor zijn een rode draad door het leven van deze familie.  En de Libertusparochie bracht Jos en Marha vele jaren geleden samen.  Nu zijn ze beiden midden de zestig.  Maar Martha weet nog maar al té goed hoe ze viel op Jos...

Ik ging elke zondag met mijn familie naar de mis.  En misschien was er ook wel die extra reden om te kunnen spieden naar Jos die drummer was in de kerk!  Het koor: dat zijn mooie herinneringen.  Het is altijd heel succesvol geweest, al is dat nu wat afgezwakt.  Ik heb in deze parochie als kleuterleidster ook veel interims gedaan.  Oorspronkelijk werkte ik in de Viktor Van de Walleschool op de Brusselsesteenweg, maar nadien ging ik aan de slag in de Sint-Pieterschool en de Libertusschool...

De voorlaatste pastoor - Gaston Van Malderen - vertrok in 1989 op pensioen. Hij werd opgevolgd door Herman Smekens die in 1999 stopte om gezondheidsredenen.  Sinsdien worden de diensten beurtelings door andere priesters verzorgd, van federatiepastoor Jan Arnalsteen tot Kris Van den Bossche, en nog enkele andere.  Twintig jaar geleden telde de parochie zo'n 2000 adressen.  Het kerkbezoek is nu sterk afgenomen.  Nog slechts een vijtigtal koppen worden geteld in de zondagsviering.  Maar nu de restauratie van Sint-Petrus en Paulus van start is gegaan, houdt ook de Assyrische gemeenschap die in deze kerk vierde, hier haar kerkdiensten.  Elke zondag om 12 uur zijn ze met zo'n tweehonderd mensen aanwezig.  En da's niet niks.  De parochiegemeenschap telt verder nog bloeiende verenigingen zoals Ziekenzorg dat dit weekend 50 kaarsjes mag uitblazen.  Femma en KWB trekken nog behoorlijk wat leden aan en ook OKRA doet dat.  De Chiro is een grote, erg sociaal geëngageerde groep, en de scouts Parsival die hier vroeger ook aanwezig was, maar nu uitgeweken is naar de Goede Herder, was, en is ook nog bloeiend te noemen.

In 2017 zal het dan afgelopen zijn met de functie van parochiekerk.  Maar de renovatiewerken gaan voort.  De kerktoren is nu terug helemaal nieuw, en het kruis is vervangen.  De cijferplaat van het torenuurwerk is hersteld, maar de techniek laat het nog wel wat afweten.

.

(prent van De Noter met de oude Heilige Geestkapel op Nekkerspoel)

We spreken nu al even over de Libertuskerk, maar toch was er al heel lang geleden een voorloper van deze kerk in de Mechelse wijk Nekkerspoel die buiten de stadsgrenzen lag.  De eerste kerk in deze buurt bevond zich in 't Leitje, en was de zogenaamde 'Heilige geestkapel'.  Ze moet daar omstreeks 1150 zijn opgericht en ze werd in 1255 verheven tot parochiekerk.  In de daaropvolgende jaren werd ze vergroot...  Maar: in 1578 werd ze door de Calvinisten verwoest.  Van 1585 tot 1603, het jaar waarin de parochie van Nekkerspoel werd afgeschaft, werden de kerkdiensten gehouden in een tot kapel omgevormd gebouw aan de Nekkerspoelstraat dat tot 1797 als hulpkerk in gebruik bleef..  Els toont me een foto van waar deze kapel gelegen was:

(op deze plaats in de Nekkerspoelstraat stond de hulpkerk)

Met deze hulpkerk werd de draad met de vroegere parochie van de Heilige Geest weer opgenomen.  In 1603 werd de paochie afgeschaft omdat er te weinig parochianen zouden gewoond hebben, en werden de inwoners parochianen van Sint-Pieter in de binnenstad.  Toch mochten ze in de hulpkerk nog tot 1797 kerkdiensten organiseren.  Van dan af sloten de Fransen de kapel voor de eredienst.

In 1885 was men op Nekkerspoel dan ook erg verheugd toen men besloot om terug een parochie op te richten in de wijk Nekkerspoel-Pasbrug.  De eerste pastoor werd EH Horsten, die tot dan de onderpastoor van Sint-Pieter was.  Een kleine hulpkerk werd opgericht op de plaats waar de huidige parochiezaal te vinden is.  (zo werd tussen haakjes ook gestart in de wijk Coloma, waar het eerste voorlopige kerkje later ook parochiezaal Kranske werd...).  Deze foto toont de hulpkerk in 1885:

De huidige neogotische kerk is een ontwerp van architect van Boxmeer.  En diens naam klinkt in Mechelen als een klok.  De illustere man was dan ook bouwmeester van tal van gebouwen en restauraties in en om deze stad.  Ze werd opgericht tussen 1911 en 1913 - nét voor de eerste wereldoorlog.

De kerk werd een vrijstaande, georiënteerde basiliek met driebeukig schip van vijf traveeën, ingebouwd transept en recht afgesloten koor van twee traveeën met zijkoren; tegen de noordgevel aangebouwde doopkapel, toren, magazijn (nu weekkapel) en sacristie.  Ze werd gebouwd met breukstenen, en met dorpels en dekstenen van arduin en een leien bedaking.  Ze heeft sober omlijste spitsboogdeuren en roosvensters.  Het interieur is bepleisterd en geschilderd.  Je kan er nog een houten gepolychromeerd beeld van Sint-Antonius uit de 17de eeuw terugvinden, én een eveneens houten beeld van OLV-met kind met wereldbol en scepter.  Dit laatste is een Mechels werk uit de tweede helft van de 16de eeuw, en komt nog uit de vroegere Heilige Geestkapel.  De rest van het meubilair is neogotisch, en de glasramen zijn gemaakt door L.Pluys (de man van de glasramen in Sint-Rombout).

(boeiende foto die de kerk in opbouw toont...)

(oude bouwplannen van Van Boxmeer)

Martha besluit:

Ja, deze kerk is een stukje van ons.  Zowat alle dagen zit Jos in 'zijn' kerk.  Het is zijn tweede thuis geworden.  We gaan met hem afzien als dat na 2017 gaat wegvallen.  Dan gaat hij hier veel meer thuis zitten...  (lacht)

Voorlopig is dit dus nog niet aan de orde.  Libertus viert zondag feest!  En met zo'n verjaardag mag dit heus wel!