27 april 2013.  Al  twee weken keek ik er naar uit want die dag zou Marcel Kocken ons vergasten op de wandeling “Errineringe an de vleete as netwerk van Mèchele”.

Iets voor het uur van samenkomst aan het standbeeld van Opsinjoorke zag ik dat Jan Somers met zijn vriendin reeds present was en stipt op tijd kwam Marcel Kocken met zijn eega toe.  De kandidaten voor de wandeling kwamen ineens van alle kanten en om 15u30 had zich een groepje van 20 toehoorders rond Marcel verzameld.  Voor een minimum aan storende bijgeluiden nam Marcel ons mee naar de binnenplaats van het stadhuis waar hij ons onderhield over de Dijle, de vlieten en hun economisch en sociaal belang voor de stad.

Zo vernamen we dat er via de Dijle, wol uit Schotland werd aangevoerd, graan uit de Baltische staten en wijn uit het zuiden, dat zeilschepen tot Mechelen vaarden en via de Dijle en de Demer tot veel verder, dat er aanvankelijk maar enkele echte vlieten waren en de andere gegraven werden in functie van communicatie, afwatering en watervoorziening.

(zichtkaart  verzameling Luc Croonen)

Elke deelnemer kreeg van Marcel een kleurenkopie van de kaart van Berlin (ca 1777) waarop hij de loop van de vlieten, Dijle en stadsgrachten had ingekleurd.

De kaart van Berlin (ca 1777)

Van het binnenplein van het stadhuis leidde hij ons naar de Befferstraat met een korte halte aan de plek waar zich vroeger de Befferbrug bevond en waarvan de stenen leuning in het 2^e decennium van vorige eeuw naar de ingang van de kruidtuin verhuisde.  We kregen er een bondig lexicon over het onhygiënische van de vlieten op het einde van de 19^e eeuw en het besluit van burgemeester Frans Broers om de vlieten (toen open riolen waar het zicht op een voorbijdrijvende drol geen uitzondering was)  te dempen, de afleidingsdijle te laten graven en via een boven- en een benedensluis het waterhuishouden op de Dijle te regelen om op die manier te vermijden dat bij hoog water de binnenstad nog overstroomde.  Deze sluizen kregen in de volksmond de naam “de sluizen van Sus”.

Op deze foto van de Befferbrug is duidelijk te zien dat de vlieten open riolen geworden waren
(foto Regionale Beeldbank Mechelen)

Vervolgens ging het in groep naar de Veemarkt om via het “Pjeiresteutszje” naar het stuk opengelegde vliet in de Lange Heergracht te wandelen.

Marcel verhaalde er dat er vroeger, toen Mechelen nog door vlieten werd doorkruist, geen enkele vliet met leuningen was afgezet zodat verdrinkingen al wel eens voorkwamen. Gelukkig is het water van het huidige stuk opengelegde Heergracht maar 1,20 m diep.  En warempel, we zagen er zelfs verschillende goudvissen in zwemmen..

Van de Heergracht ging het in de Merodestraat naar de plaats van de vroegere Trektangbrug (aan het seminarie) waar Marcel de vroegere loop van de Melaan toonde.  Vermits er, behalve het met een traliewerk afgesloten tuintje aan de overkant geen enkel tastbaar bewijs van noch brug, noch vliet meer aanwezig is, deed Marcel beroep op tekeningen van De Noter en Van den Eynde om de toestand van weleer zo aanschouwelijk mogelijk voor te stellen.

De Trektangbrug in de 16e eeuw (afbeelding Regionale Beeldbank Mechelen)

Langs het St. Janskerkhof en het Klapgat ging het vervolgens naar het overbekende en zo dikwijls gefotografeerde “Groen Waterke”.  Hier gaf Marcel ons  uitleg over de brouwerijen van weleer en het slappe bier dat men er brouwde met een alcoholgehalte van hooguit  3°. Bier waarvan men zeker niet het  “flissààn” (het pootje) zou gekregen hebben..  Maar de brouwerijen dienden wel enkele reglementen te respecteren zoals het tijdstip waarop ze water uit de vlieten mochten aftappen wanneer dit de beste kwaliteit had.  

Een korte wandeling langs het Aartsbisschoppelijk paleis (in de volksmond “den buskop”) bracht ons in de Katelijnestraat waar een uitleg werd gegeven op de plek waar de Melaan onder de Posthoornbrug de straat kruiste.

De benen werden opnieuw gestrekt en via de A.B. straat belandden we op de Melaan.

Hier verhaalde Marcel dat zijn grootvader er ooit in een wastobbe op gevaren heeft en hij wees er ons op dat aan de nog bestaande ijzeren ringen aan de kaaimuur (kant Cellekens”) vroeger  kleine bootjes werden vastgemaakt.

Ing Paul Temmerman gaf er ook nog een korte uitleg  hoe het water in de opengelegde Melaan wordt gezuiverd.

En een bordje langs de Melaan maakte er ons attent op dat het verboden is om de eenden te voederen....

Langs de Drabstraat en Vismarkt werden we naar de IJzerenleen gebracht waar Marcel ons verhaalde over de Vliet die tot in de 16^e eeuw door scheepjes werd gebruikt om vis naar de eerste Mechelse vismarkt te brengen .  We leerden er ook dat landvoogdes Margaretha Van Oostenrijk een brief aan het stadsbestuur schreef waarin ze eiste dat wegens geurhinder de vismarkt en de veemarkt naar elders dienden te worden verplaatst en dat ze reeds 7 dagen later een negatief antwoord ontving.  7 dagen slechts om een antwoord te krijgen van een stadsdienst !!  Men moge het in onze tijden van doorgedreven technologie, computers enz eens proberen.  Met wat geluk duurt het minstens weken, zoniet maanden alvorens men er zich verwaardigt om een antwoord te sturen.  .

Marcel (°1935) vertelde ons dat de overwelfde vliet in W.O. II als schuilkelder diende en dat hij er als 9-jarige ook eens in ging schuilen. Thans is dit het "Vlietenmuseum" waar een prauw wordt tentoongesteld die begin 20 eeuw tijdens de werken aan de afleidingsdijle op Nekkerspoel werd opgegraven .  Tevens werd daar toen een palendorp blootgelegd. 
Dit moerassig gebied werd voor bewoning uitgekozen omdat er veel water was en water is leven dixit Marcel.

Een wandeling door Geitenstraat bracht ons naar de Botermarkt, het eindpunt van de wandeling.  Hier werden enkele technische aspecten (breedte, diepte enz) van de Koolvliet belicht waarbij Marcel even beroep deed of de uitgebreide vlietenkennis van Paul Temmerman, Ingenieur bij stadswerken.
Paul toonde ons ook foto’s van de binnenzijde van de Koolvliet onder de Botermarkt vanaf de C&A  richting Paris XL

Ingenieur en vlietenspecialist Paul Temmerman die op vraag van Marcel aanvullende informatie gaf.

We weten nu ook dat de Koolvliet niets te maken had met welke soort groenten ook, maar wel met houtskool die er verhandeld werd.  In het  Mechels is dat “boskoul”. Steenkool is in ’t Mechels dan weer “ulle”.

Samengevat, het was een leerrijke en plezante wandeling, overgoten met een sappig sausje van Marcel’s Mechels dialect en wat mij betreft, alleszins voor herhaling vatbaar.

Mersee Marcel !