Er hing iets gewijd in de lucht. "Iets sacraal" prevelde pastoor Heuvelmans van de Hanswijkenhoek toen hij die morgen zijn pastorijdeur opende en de zuiverende ochtendlucht proefde op zijn-naar't-brevieren getuite lippen. De hemel was blauw als de kapmantel van OLV-Vrouw, en de toren van de Colomakerk monstranste plechtstatig in het Hemelwerk - zwanger van mystiek. "God zij geloofd" beaamde de eerwaarde de zwijgende monoloog van Hierboven, en hij keek drietraps neer op de Tervuursesteenweg en de voorbijwandelende parochianen die hij hoofs z'n groet gaf. Velen stapten met verwachtingsvol gemoed naar 't Stad - over het gammele Colomabrugske, langs de statie, enzoverder...
Juli 1938
Staf Bouckaert begaapte ze ook - Niet vanuit een pastorij - Stel je voor! Maar wel vanuit de deur van zijn herberg aan diezelfde statie. Hij kende wel een paar van die passanten, en hij stak joviaal z'n hand op. Staf had dan ook lange tijd gewoond in den Hanswijkenhoek, die men buiten de grenzen van dit gebuurte al eens misprijzend 'den Beestenhoek' placht te noemen. Stadse mensen hadden het niet steeds begrepen op die driehoek tussen IJzeren Weg en Leuvense vaart - voornamelijk bewoond door spoorwegarbeiders - arsenaalmannen, simpele zielen met een rauwe ziel - én socialisten (!). Want... die woonden ook tussen de werkmanshuizen van de katholieken - die gelukkig nog altijd in de meerderheid waren...
De Tervuursesteenweg kende vele herbergen - Van 'In de gerotste gevel bij Mie de Preus en Toon de Floekker' , over 'In het Oud Hoog Huis bij Boerken Daems' tot 'In de Dardanellen'. En daar had ook Staf ooit café gehouden: 'De Pjeirewoa'. En hier vloeide de drank bij beken. En Staf zag dat het goed was, en was graag solidair met zijn tooghangers. "Want het bier moet schuimen" filosofeerde hij. En dit gezegde probeerde hij plichtsgetrouw en zorgvuldig in praktijk te brengen. Want zo was Staf: sterk in zijn principes.
Het was een zalige julimorgen. Zo'n ochtend om in te lijsten. En den Bouckaert proefde dat ook op zijn lippen die minder gemaakt waren voor het declameren van psalmen, dan voor het aanheffen van meer liederlijke melodiekes. "Ieder zijn stiel", zei Staf, denkende aan pastoor Heuvelmans van z'n vroegere parochie. De zomerse julismaak op zijn, onder een prachtexemplaar van een snor, aanwezige lippen, vermengde zich met de verschaalde restanten van het bier van gisterenavond. En die aparte smaakmengeling deed verlangen naar wat vers getapt gerstennat. Staf snoof z'n neus, en toen hij binnenging hoorde hij de giechelende lach van z'n drie dochters - boven op de eerste verdieping.
(Staf Bouckaert met z'n vrouw en dochtertje Hortensia...)
Drie dochters had de Staf. Het waren drie schoonheden. Dat wist half Mechelen. De vrouw van Staf was ook zo'n beeldschone dame, en de echtelijke verbintenis had gezorgd voor een trio dat kon wedijveren met de Drie Gratieën. God is soms mild voor zij - die zonder grote zonden te begaan - ietwat buiten de lijntjes kleuren. De zusjes mochten gezien worden. Zoveel was zeker. De oudste kreeg de van deftigheid stijf staande naam 'Hortensia' mee, de tweede werd Christina genoemd, en de derde die in 1923 het levenslicht zag, zou Anastasia heten. Of het iets te maken had met de zes jaar voordien tragisch geëxcecuteerde Tsarendochter, is niet geweten, maar wél dat op het moment dat vader Staf ten stadhuize trok om z'n jongste spruit aan te geven, hij lichtelijk boven z'n theewater was. Want een geboorte moet je vieren. "Dat is het minste wat je kan doen" had jolige Staf gedacht. En dat deed hij dus ook. Niet voor niks werd hij door de goegemeente en in de wandeling eveneens, 'de zot Bouckaert' genoemd, met een mengeling van milde sympathie en lichtelijke afkeuring. Maar Staf droeg zijn Geuzennaam met fierheid. Toen hij aan de balie van den Burgerlijke Stand stond, werd de boorling opgetekend als AnastaTia. Met een 'T' in plaats van een 'S'. "Da's allemaal hetzelfde",verontschuldigde zich Staf met het resultaat van zijn periodiek spraakgebrek. "En staTie is ook met een 'T'!, en dat spreekt je ook met een 'S' uit". Probeer daar maar iets tegenin te brengen. C'est ça!
En zo ging Sieke op haar paspoort exclusief door het leven als AnastaTia met de 'T'. De kleine Tsarina van Mechelen...
(de jonge AnastaTia met haar oudste zusje, Hortensia)
Maar laat ons terugkeren naar juli van dat jaar. 1938.
In de stad was het al gonzend druk. Den Bruul liep vol met feestelijk en deftig uitgedoste mensen. Titsen en hoeden dansten door de sjieke winkelstraat. De vlaggen hingen kleurrijk te wezen uit de ramen, en op den toren van Sint-Rombouts klonk de beiaard als in de grote dagen. Jef Denijn speelde op het brons alsof z'n leven er van afhing. Op de Grote Markt stond 'sjiek gepaleerd' een tribune om 'U' tegen te zeggen, en een door lichte nervositeit besmette burgemeester Karel Dessain, met naast hem in groot ornaat - kardinaal Van Roey, schudde de hand van Koning-Leopold-den-derde en zijn twee oudste kinderen. Josephine-Charlotte charmeerde als blauwbloedig prinsenkind de omstaanders, waarbij sommigen met een opwellende traan in de koningsgezinde ooghoeken, moesten denken aan de smartelijk verongelukte Astrid - de moeder van dit prinsesje, en haar 'bloeike' van broetje, het verlegen Boudewijntje. "Vive le roi!" klonk het bij enkele Maneblussers die de Saksen-Coburgs wel genegen waren. "Leve de koning!" deed men het in het publiek nog eens dunnetjes en in het schoon Vlaamsch over, waarna de koning correct terugwuifde met een minzame glimlach op het gelaat. Ze gingen zitten op hun fluweel: de Koninklijke familie, de burgemeester, de kerkelijke Vorst van de Wollemarkt, de schepenen en andere vergulde notabelen. En Jef Denijn strooide met nog méér overtuiging zijn klanken over de fiere, volgelopen stad...
AnastaTia paste haar jurk. De kleedster met kopspeldjes gevaarlijk tussen de lippen geklemd, drapeerde de plooien van het gewaad zorgvuldig en met groot gevoel voor verantwoordelijkheid. Ze monsterde tevreden het devoot uitziende resultaat. En ze vond dat het goed was. AnastaTia van de Pjeirewoa was dan géén prinses, maar ze schitterde in haar eenvoudige, maar statige jurk. Haar voeten waren in witte sandalen gestoken. De jongste van de Bouckaertdochters was beeldschoon in haar processiegewaad, zélfs zonder schmink en push-up-bh.
Ze mocht vertrekken en positie innemen in de zich vormende stoet. Want de kleedster had nog véél werk. In de gang stonden Margareta van York en Maria-Magdalena te trappelen om hun kostuum te passen. Het was een héle karwei om al de deelnemers aan de CaLvacade in de kostuums te hijsen. Zo'n tweeduizend figuranten moesten in tenue gestoken worden...
(AnastaTia in haar processiekleed...)
Het was - zoals geweten - een mooie julidag. OLV-van Hanswijk had dit goed bekeken, en wou vandaag demonstreren dat ze Mechelens Moeder was. De stad lag er mooier bij dan ooit tevoren. De Hanswijkkerk lag als een juwelenkistje te blinken aan de Dijleboorden toen het mirakelbeeld de hoofdingang werd uitgedragen - voorzichtig gedragen door de 'mannen van den Hanswijkenhoek' die het een hele eer vonden. Pastoor Heuvelmans zag het blijmoedig aan, toen de Moeder Gods barok wiegde boven de mensenzee.
En daar kwam het allemaal op gang. Feestelijk en ook plechtstatig: de jubelprocessie die maar eens om de vijfentwintig jaar uitging - aangekondigd met tromgeroffel en bazuinen. Ze trok traag langs de volgelopen straten van de stad. En de duizenden toeschouwers waren verrukt over het voortschrijdend spektakel. Ze passeerden allemaal de revue: de paarden, de engelkens en de maagdekens, Margareta op haar statige troon, en Maria als beschermvrouwe voor de pestlijdende stad voor een kartonnen Brusselpoort, de standaarddragers van de 13 provincies, Albrecht en Isabella in hun vroomste verschijning, huppelende Dijlefiguren, duivels en heiligen, Rumoldus en Graaf Ado en rond de Bakelput dansende heidenen... De Jubelporcessie was als een opengeslagen geschiedenisboek, en een stoetende Gewijde geschiedenis.
Staf Bouckaert was géén processiefan. "Het is niet omdat héél Mechelen op de been is, dat ik dat moet zijn..." mompelde hij. Maar hij zweeg over zijn toch wel grote fierheid toen hij hoorde dat zijn dochter AnastaTia bewonderende blikken kreeg van de menigte aan de straatkant...
AnastaTia stapte met kleine passen voort over de kasseien. En haar engelachtig gezicht werd beschenen door de zon. En ze schreed waardig, haar vingers vervlochten, haar blik in een wazige verte die zij alleen aanschouwde. En ze schreed voorbij de eretribune, en ze hoorde het gedecimeerde applaus van de hoogwaardigheidsbekleders. Ze leek te zweven..
De Ommegang trok door de Dijlestad, met de Reuzen Janneken en Mieken, Klaasken en moeder en vader Reus en de indrukwekkende grootvader, met de overdadig versierde praalwagens van de Lischblomme en de Peoene, met de drollige kemelkes en het door Mechelse jongetjes in een kramp, bereden Viergebroederspaard..., de draak en het Rad van Avonturen en het Schip van Oorlog..., langs huizen die gedecoreerd waren met festoenen, bloemen, draperingen, vlaggen,wimpels en guirlandes...
En Sieke was vandaag méér dan ooit AnastaTia. Het werd een hoogdag voor dit vijfienjarig meisje. En ze vergat alles. De wereld zag er wonderlijk verheven en schoon uit. De Hemel leek héél, héél dichtbij. En Ons Lievrouwke van Hanswijk was deze stad genegen. Dat voelde ze tot in haar witgewassen zieltje.
En dat voelde ook het prinsesje van Laken, en ook de vrouwen die bij dit alles tranen in de ogen kregen... en dat voelde de beiaardier tot in z'n gebalde vuisten op z'n toren, en ook Pastoor Heuvelmans die een kruis sloeg, en de aartsbisschop in z'n purperen waardigheid, Maria-Magdalena en Margareta van York, de visverkoopsters en de ordehandhavers, de kleedsters en Margareta-op-haar-troon, de dragers van Opsinjoorke, en de mannen-van-de-'t stad die de paardenvijgen wegveegden, en de vele, vele andere...
En ergens voelde hij dit toch ook: 'de Zot Bouckaert' in zijn staminee in de Statiestraat. En omdat het vandaag zo'n gewijde dag was - vond hij dat hij die moest zegenen met een nieuwe pint. Hij zette hem aan de lippen, en dacht aan ons Lievrouwke, aan zijn dochters, en aan al wat goed was in het leven. Hij richte de ogen naar de Gebenedijde Hemel en zijn ogen werden vochtig. Was het van ontroering of van beneveling? Wie zal het zeggen...
AnastaTia zag het niet. Zij schreed alleen maar - ver weg van het Aardsche Leven, zoals alleen meisjes van vijftien kunnen opgaan in dromen.
CaLvacade 1938.
In Mechelen spreekt men niet 'oep de letter'...
AnastaTia van de Pjeirewoa - met 'T' - liep vandaag op wolkjes.
(cursiefje gebaseerd op losse verhaalflodders, aangereikt door Jef Van Ransbeeck. Anastatia Bouckaert stierf iets meer dan een jaar geleden - op 88-jarige leeftijd op de palliatieve afdeling van het Sint-Maartenziekenhuis. De familiefoto's zijn van Jef, de foto's van de Cavalcade zijn van Karel Somers en Annemie Lamon)
Wie zich nog wat in de sfeer wil onderdompelen, bekijkt best dit ouwe filmpje:
http://www.youtube.com/watch?v=hI9HM7lotr4
Beleef het alsof je er zelf bij was...
Mechelen - Juli 1938
Mooi werk. Heeft er iemand nog oude foto's over de Reuzen, en de bijbehorende kemels, rad van fortuin, etc. ?
@ Peter : Ja, hoor !
Er liep dan blijkbaar nog een tram over de markt ?
Waar kan ik foto's vinden over dit vervoermiddel in Mechelen,
@ E10 : Hier alvast een krantenbericht over dit vervoermiddel...
Hoogstraat 1935
En hier nog enkele beeldjes van de Cavalcade uit 1938...
Hier een verslag over de Mechelse Reuzen...
"Chaque ville Belge a ses géants" - Malines
In datzelfde 1938 was ook een van de prinsessen van VDZ vijftien en klaar om in de cavalcade mee te gaan. Zij was een van de Dijlemaagden, begeleid door een andere Mechelse "beroemdheid":Madame Hortense, die menig Mechelse freule initieerde in de eerste passen van het klassieke ballet!
Het zusje van de prinses VDZ mocht deel uitmaken van een groept te paard. In amazone zit reed zij statig door de straten....
De Dijlemaagd overleed ook iets meer dan een jaar geleden op 88-jarige leeftijd, maar spijtig genoeg niet op de palliatieve afdeling van het Sint Maartenziekenhuis....
Hoeveel van die Dijlemaagden en anderen zouden nu nog leven?
@ E10: hier enige foto's van trams in Mechelen:
http://www.mechelenblogt.be/2011/12/tram-naar-waterloo
http://www.mechelenblogt.be/2009/10/tram
...dit even terzijde...
@ malenie
Malenie, wie of wat is nog steeds VDZ?
Wat bedoel je met: "spijtig genoeg niet op de palliatieve afdeling van het Sint Maarten?"
Ik meen te weten uit de herinneringen van mijn tante Sieke dat madame Hortense in die tijd inderdaad voor dansend Mechelen een naam als een klok was. Ik herinner ze mij als die dame met haar zwarte chignon en haar vlammende ogen.
En was haar man ook niet de drijvende kracht in de Mechelse Schermclub?
Effe Off-Topic :
Hier de Mechelse Schermclub (aka Maneschermers) in actie.
Gim, ge zijt u nu wel in een bijenkorf aan 't begeven. Was dat allemaal niet een beetje voor uwen tijd ? Zelfs voor de Jef zal het van horen vertellen zijn. Maar die oude foto's tonen toch wel aan dat Mechelen ook vroeger een mooie en levendige stad was. Met af en toe heel wat volk op de been, zelfs tot op de trappen van Sint Pieterskerk. En een tram die voor iedereen kris kras door de hele stad reed. Geen papiertjes of blikken bussen op straat, geen zakkenrollers of gauwdieven, zelfs geen paardendrol.Ja en er liepen toen ook agenten rond met een witte helm en dito handschoenen. Wat verteld men dan nu voortdurend dat de stad er op vooruit gegaan is.
Dus meer van die oude getuigen in beeld a.u.b.
supertof zo'n foto's uit de ouden doos. wat de tram betreft die komt er toch tegen 2015?? iedereen heeft toen gestemd en was ook nog wel een stevige blog hier he. dit is van 2008 geleden en hoor daar vandaag de dag niks meer van. iemand een idee hoe het met het tramtraject is gesteld???
@jef vdz zijn de initialen van ons moeke, die verleden jaar overleed in Imelda.
En inderdaad madame Hortense had een zwarte chignon.
en waarom spijtig genoeg niet op de palliatieve, tja, het verschil in benadering van stervenden is schrijnend in het nadeel van Imelda, zo hebben wij dat toch aangevoeld en beleefd. Ook weer spijtig genoeg konden we vergelijken, want een andere dierbare stierf rond dezelfde tijd op De Mantel.
Allez, Louis, dat gelooft ge toch zelf niet !
Terwijl in het-Mechelen-van-toen nog veel met paardenkarren werd geleverd zou de stad drollenvrij geweest zijn ? En er zouden toen geen beurzensnijders geweest zijn ?
Dream on.
Hoogstraat - Jaar X
En i.v.m. diene tram... dat komt er nooit-of-te-nimmer nog van.
@ malenie
Elk ziekenhuis van de omvang van Sint-Maarten, Imelda of Duffel zou toch minstens een zestal kamers op een palliatieve afdeling moeten kunnen aanbieden. Bij Sint-Maarten is dat voorlopig deels geregeld. Nu de andere twee nog. En misschien laat ons hopen, als het nieuwe beloofde ziekenhuis ooit zal afgewerkt zijn, dat men er dan een serieuze afdeling in aanbouwt, om mensen tijdens hun laatste dagen op deze aardkloot in comfortabele omstandigheden naar hun afscheid te begeleiden. En dat de door de goegemeente dikbetaalde artsen niet meer het alleenrecht over leven of dood is voorbehouden. Als ik beslis wanneer het genoeg geweest is, moet zo'n gezondheidschipoteur mij mijn finale spuitje niet onthouden door met zijn christelijke waarden te komen aandraven. Gelukkig is reeds een groot gedeelte van de artsen de palliatieve sedatie goed genegen.
Misschien is deze tussenkomst in dit item een tikje somber. Maar denk er allemaal toch maar in alle rust eens over na alvorens de blog te bespringen met pro's en contra's. We blijven niet eeuwig uit het vizier van Magere Hein.
@ Jef :
Misschien moet ge rond deze materie eens een nieuw artikel opstarten.
Gim, in dien tijd X die ge daar aanhaald draaiden de mensen zich niet om voor een paardendrol min of meer. Nu krijgen ze er een GASKE voor. Behalve als het om politiepaarden gaat. En beurzensnijders .... leg dat eens wat beter uit..
Op deze foto ziet ge, naast het Ros Beiaard, ook nog een paar knulletjes die de boel opvrolijken. Het is niet 1938 maar 1913 en de figuurtjes vind ge ook op de prenten van Alfred Ost.
Zijn dit de "kemels" die Peter hierboven bedoelt ?
Cavalcade 1913
Dit zijn inderdaad de bewuste 'kemelkes'...
Mooi verhaal, dat me tot volgende bedenking brengt:
Drie calvacades en twee staties. Zowat hzt maximum wat men als mechelaar meemaken kan.
Maar degenen van mijne ouderdom kunnen, met wat geluk, ook het aantal staties op drie brengen!
@Jef: Ik dacht ook altijd dat drie Cavalcades zowat de max was dat je als sterveling kon meemaken. Tot je er over begint na te denken. Met een gemiddelde levensduur die alsmaar stijgt wordt de kans groter dat je er vier kan meemaken .... Eenmaal de gemiddelde levensverwachting boven de 87.5 geraakt zijn er zelfs meer mensen die er vier meemaken ....
:-)
Met een beetje chance heb ik die grote kans wel...
Ik was twee jaar met de Cavalcade in 1963, en stond als kleuter aan de kant van de weg. In 1988 liep ik zélf mee. De volgende editie, in 2013, wil ik ook meestappen, en... 2038 moet ook nog binnen de mogelijkheden liggen...: 77 jaar dan. ;-) (en hélemaal onmogelijk is een vijfde ook weer niet: weer aan de kant van de weg, in rolstoel als 102-jarige... Wie weet? ;-)
Stapte mee in twee cavalcades die van 1963 en 1989 , zal de dees en de volgende, dan ben ik 90 al aan de kant van de weg moeten bekijken. En waarom Jan Smets zou jij de volgende in de rolstoel moeten bekijken aan de kant van de weg? is er geen stukske met sukkelaars op krukken en zo?
@ malenie.
Het zal wel 1988 geweestzijn zeker? In 1989 was er geen "Calvacade" (mechels).
Peter, van die van 1938 kan ik niet veel meer vertellen. Ik sliep veel toen ik klein was zij ons moeder altijd. Den tweede was tijdens mijn zotte jaren en van den derde kan ik mij eigenlijk niet veel meer voorstellen. Of ik bij de vierde ga komen weet ik nog niet. Hangt van zoveel factoren af. Het enige wat ik hoop is dat men er geen zottekesspel gaat van maken, wat al vaker gebeurde de laatste jaren. Kijk maar wat ze van den Brusselse kerstboom hebben gemaakt.
De affiche
Het programma
Mechelen 1938
@ Jan Smets & Gymicko: op die z/w foto uit 1913 ziet men geen "kemelkes" maar paardjes. De "kemelkes" hadden een veel langere nek.
Dit zijn de paardjes
Je hebt gelijk Roger! Ik zat er naast... ;-)
Geweldig toch, die Ost. Die grote tekeningen hierboven zijn gewoon schitterend !
:-)
Alfred Ost
@Jans, geen probleem hoor! Iedereen schiet al eens een ........ "kemelke" :-)
Nu ik hier de knapste koppen van Mechelen bij elkaar heb, een vraagje :
Een tijdje geleden doken volgende foto's op. De eerste reeks had de bijhorende uitleg :
" Hamerstraat ( ? Mechelen ? ) "
Tegelijkertijd doken ook volgende foto's op met de uitleg :
" Locomotiefstraat ( ? Mechelen ? ) "
Vermoedelijk was men onzeker of de taferelen zich in Mechelen afspeelden en verder stond erbij vermeld : " processie ".
Mechelen heeft inderdaad een Hamerstraat en Locomotiefstraat en dankzij deze laatste foto was ik bijna zeker, want we zien hier een tafereel dat in ons Mechelen gekend is.
Uit welk jaar deze foto's kwamen werd er nergens bij vermeld en ik ben niet zo bekend in bovengenoemde straten qua oudere huizen en of er ooit kasseien hebben gelegen.
In de buurt van de Hamer-en Locomotiefstraat bevindt zich de Hanswijkkapel.
Zijn we in ons Mechelen en uit welk jaar zou dit kunnen zijn ?
Gim, ik denk tussen de twee oorlogen in en heeft duidelijk iets te maken met het Arsenaal.
Misschien had de Wijk van de Hanswijkkapel ( ? Wijk Arsenaal ? ), door de jaren heen, wel een eigen delegatie in de verschillende Hanswijkprocessies en Cavalcades.
En, zoals GL beweert, dat - tussen de 2 wereldoorlogen - de straten aldaar nog voorzien waren van kasseien.
Wie weet meer ?