(foto's: Jan Smets - Zuster Myriam, Bart Stroobants / Koen Anciaux, Edwin Van Fraechem en echtgenote...)

Rudi Van Poele had het beloofd.  En dan doet hij dat ook.  Samen met Rudi was ik onlangs te gast bij de laatste zes gasthuisnonnen van Mechelen - de laatsten van een achthonderdjarige geschiedenis.  Ze wonen nu in het rusthuis De Pauw in OLV-Waver, dat ooit door de Mechelse gasthuiszusters is gesticht.  Het bezoek resulteerde in een miniserie op Mechelenblogt: een bijeensprokkeling van een bewonderingswaardige geschiedenis, doorspekt met persoonlijke verhalen en anecdotes...

Rudi, medeblogger en stadsgids zou de gasthuisnonnen wéér naar Mechelen brengen: een eendagsbezoek naar waar het allemaal ooit begon in de nevelen van de tijd.  Maar de leeftijd en ongemakken die hier vaak bij horen, maken dat zo'n uitstapje niet zo evident is.  Zuster Myriam die het zeskoppige 'huishouden' als jongste, zowat bereddert, en bovendien nog voorzitster is van de beheerraad van het rusthuis, zou wél komen.  En samen met haar volgden de mensen van diezelfde beheerraad (waarvan nog een paar een sterke link hebben met het Mechels ziekenhuisverleden),én de mensen van het dagelijks bestuur van het rusthuis...

Vooreerst toont Rudi het gezelschap de unieke wandschilderingen in de Sint-Janskerk.  Dit kan op bewonderende blikken rekenen.  Daarna wordt er naar het stadhuis getrokken, want daar zou de groep ontvangen worden in de kolommenzaal door schepen Koen Anciaux.

Het wordt een mooi moment.  Koen Anciaux verwelkomt het  gezelschap, maar een heel speciaal woordje is er vooral voor Zuster Myriam als vertegenwoordigster van alle gasthuisnonnen.  Hij bedankt de zusters van harte voor al het werk dat ze in hun lange geschiedenis in deze stad hebben verricht.  Achthonderd jaar actief in de gezondheidszorg van deze stad: het is niet niks.  "Misschien heeft de plaatselijke overheid in het verleden té weinig 'dank-u' gezegd... "

Als dit al zo was, is het bij deze dan toch goedgemaakt.  Ik zie de ogen van Zuster Myriam stralen.  Er wordt op geklonken, en ontspannen gelach weerklinkt.  Tussen de genodigden staan ook dokter Tony De Bondt, die jarenlang chirurg en hoofdgeneesheer was van het toenmalige OLV-ziekenhuis.  En ook zie ik de bekende rechter Edwin Van Fraechem, geboren Mechelaar en oud-voorzitter van het Hof van Assisen in Antwerpen.  Nu zijn ze beiden leden van de Raad van Bestuur van het rusthuis, waarvoor ze zich net als nog enkele anderen zich vrijwillig inzetten. ('en niet weinig' zegt me Zuster Myriam)

Bart Stroobants, conservator van de Mechelse musea, spreekt hierna de groep toe, en geeft wat toelichting over de huidige situatie van de Besloten Hofjes - de onschatbare kunstwerken die zovele eeuwen in het klooster van het gasthuis werden bewaard, en die sinds de verhuis van de zusters, uitgeleend werden aan de stad.  Bart benadrukt dat de Stedelijke Musea héél blij zijn met deze unieke stukken.  Hij weet te vertellen dat zeven van deze Besloten Hofjes nu op de 'topstukkenlijst' staan van kunstwerken in ons land.  In die hoedanigheid staan ze op dezelfde hoogte als het Lam Gods in Gent of de Kruisafneming van Rubens bijvoorbeeld.  Maar dit wil ook zeggen dat ze extra gekoesterd en verzorgd moeten worden!  De Hofjes die sinds 2000 in het Schepenhuis werden tentoongesteld, zijn sinds kort - tijdelijk - verhuisd naar de Zalm op de Zoutwerf, om plaats te maken voor de Rik Wouterstentoonstelling.  Later zullen zij een ereplaats krijgen in het verbouwde stadsmuseum Hof van Busleyden, naast andere exclusieve Mechelse stukken als het gebedenboek van Margareta van Oostenrijk.

De Hofjes hebben een aangepaste glasvezelverlichting gekregen.  Dat is heel belangrijk omdat slecht licht schade kan veroorzaken aan deze fragiele kunstwerken.  Met deze soort verlichting kan men de werken in de optimaalste omstandigheden bekijken.

Maar daar stopt het niet mee.  Op dit moment is men in onderhandeling met de Leuvense Universiteit voor een wetenschappelijk onderzoeksproject.   Men wil degelijk opzoekwerk doen naar de geschiedenis van deze aparte kunstwerken.  Want ook al heeft Mechelen de meeste Besloten Hofjes 'in huis': het is géén exclusief Mechels product.  Ook willen de onderzoekers de materie waaruit zo'n Hofje bestaat grondig in kaart brengen: het textiel, het schilderwerk, enz...  Wat zijn de problemen?  Welke ingrepen zijn nodig?  Eén van de Hofjes is trouwens nu al erg 'opgekuisd'.  Ook de andere Hofjes zullen de nodige zorgen krijgen.

De Hofjes die in de Zalm een tijdelijk onderkomen kregen, kan men nu bezoeken op sommige dagen en op aanvraag.  Later zullen ze dan de verhuis maken naar Busleyden, samen met andere kunstwerken die in het Schepenhuis werden geëxposeerd, maar nu in de reserve van de stad zitten.

Het is een boeiende uiteenzetting van Bart.  Men luistert aandachtig naar de voorstelling van het project.

Nadien trekt het gezelschap naar de Zalm om de collectie dan met eigen ogen te bekijken.  Voor Zuster Myriam is het een blij weerzien met de Hofjes die ze nu in jaren niet meer heeft gezien, maar waar ze vroeger haast dagelijks naar kon kijken in het klooster in de Keizerstraat...

Niemand beter dan Marcel Kocken kan nu méér uitleg geven over de Besloten Hofjes.  Hij vertelt over de ontstaansgeschiedenis, wijst op de mooie 'Mechelse beeldjes' (of 'poppetjes') waarvoor onze stad befaamd was...  Hij vertelt over het geduldwerk waarmee de vroegere generaties nonnen al het fraais in de Hofjes hebben bijeen geknutseld, en over de symboliek van de Hofjes..

Het is een mooie uitstap geworden.

Zuster Myriam was terug in Mechelen.  Voor heel even kwam een belangrijk stuk Mechelse geschiedenis, verpersoonlijkt in deze bescheiden gasthuiszuster, terug naar deze stad.  En vandaag werd - héél terecht - eer gedaan aan zovele generaties moedige vrouwen die zich hebben ingezet voor zieken en noodlijdenden in deze Dijlestad.  Een ontvangst op ons stadhuis was dan ook héél erg gepast.  Een tegenbezoek zal volgen, weet schepen Anciaux me nog te vertellen...

En hiermee hebben Rudi en ik dan ook een mooi en passend punt kunnen zetten achter dit verhaal.  Het is tevens een gemeend dankuwel aan de zusters voor hun bereidwillige medewerking aan de miniserie van onlangs.

(vader en dochter Van Fraechem en Zuster Myriam)

(Dr.Tony De Bondt en rechter Edwin Van Fraechem)