(foto's concert: CantusAmici - Annemie Lamon en Urbain Van Asch)

Het Requiem van Mozart dat zondag werd uitgevoerd in onze kathedraal wist velen te beroeren.  Het concert was volledig uitverkocht, en een duizendkoppig publiek was laaiend enthousiast over deze topprestatie van de muzikanten.  Twee hoofdrolspelers van dit optreden waren bereid om voor Mechelenblogt hun eigen ervaringen neer te pennen: Annemie Lamon, koorlid van CantusAmici en zus van de onlangs overleden schepen Jowan Lamon, én een letterlijk en figuurlijk grote meneer uit de Mechelse muziekwereld: dirigent Urbain Van Asch, al méér dan vijftig jaar een gevestigde waarde.  Twee gastbloggers als het ware, met hun terugblik op een concert-om-in-te-lijsten...

"27 november 2011.  Een optreden voor het koor CantusAmici uit Mechelen...de Requiem van Mozart.

Voor de eerste repetities beginnen, krijgen we de opdracht om het stuk zelf thuis in te studeren en dan met de repetities alles samen te brengen.  En vanaf dan gaat de MP3-speler steeds mee: op de trein naar de zee, naar Turnhout (dit is de juiste afstand), ...Steeds opnieuw de stukken studeren, geholpen door de begeleidende teksten van Urbain.

De repetities beginnen in september...er wordt hard gewerkt.

17 oktober 2011: we moeten afscheid nemen van onze lieve broer, Jowan.  En daar staan we dan voor de uitvoering van de Requiem.  Een Requiem die geen gewone muziek meer is, maar zoveel meer.  Het zingen lukt me veel minder en zeker de Lacrimosa wordt bijna onmogelijk te zingen.

Ik heb er aan gedacht om helemaal niet meer deel te nemen aan het concert, maar dat kon ik bij de dirigent niet maken.

Zing ik dan de uitvoering mee op automatische piloot?  Neen, dat lukt niet...

Zondagnamiddag - de uitvoering: bij de Lacrimosa heb ik de ogen gesloten, en gewoon doorgezongen, met zoveel emoties, maar er toch doorgeraakt.  Toen we dat gezongen hadden, kon ik zeggen: "Jowan, dit was voor jou!"  En later hoorde ik mijn zus Kris ongeveer hetzelfde vertellen.  Zij heeft even omhoog gekeken bij dit deel en gedacht: "Dit zing ik voor jou alleen!"

Later hoorde ik bij de reacties dat er mensen waren die hun tranen niet konden bedwingen, zoveel emoties gehoord...

Vroeger was Jowan een regelmatige concertganger, zeker wanneer zijn zussen of nichtjes meezongen of - speelden.

Nu was hij er ook.  In ons hart!!!"

Annemie Lamon

"Een jaar geleden, na ons Barok-concert was het koor CantusAmici zo enthousiast dat iemand meteen voorstelde om het Requiem van Mozart te zingen.

Die eenvoudige verzuchting stelde mij voor heel wat problemen.  Financiële in de eerste plaats - een kwalitatief goed orkest kost veel geld, om nog maar van de solisten te zwijgen - maar ook artistiek, want het Requiem is algemeen gekend (althans toch sommige delen), het is een delicaat werk dat met veel voorzichtigheid moet benaderd worden en zowat alle topdirigenten hebben er wel een opname van gemaakt.  Bij een utivoering zal er dus steeds vergeleken worden en de minste aarzeling of fout zal worden opgemerkt.

Die twee vragen bleven dus bovendrijven: hoe kunnen wij als klein en beginnend koor zo een project financieel rond krijgen en hoe kunnen we het werk nog een eigen, doordachte interpretatie geven die de muziek boeiend en opnieuw levend maakt.

Onze samenwerking in 2010 met Rotary Opsinjoor uit Mechelen voor het Barok-concert was zo succesrijk dat we al direct een sponsor hadden die alle risico's wou dragen en ons verder ondersteunen op logistiek vlak.  En weer is gebleken dat de samenwerking een grandioos succes werd.  Meer dan 1000 toehoorders vulden de kathedraal tot in de nok.  Het aandachtige publiek was van het eerste ogenblik af geboeid door de prachtige muziek van Mozart.  Die overvolle kerk deed ons denken aan het Van Nuffelconcert in 1978 met het voltallige OLV-koor en aan de Amazing-meezingconcerten rond Kerstmis 2002 met hetzelfde koor.  Ook bij die gelegenheden zat de kathedraal tjokvol en werd er heerlijke muziek gemaakt.

Ons eerste probleem was dus opgelost.  Bleef nog het tweede, namelijk het artistiek plaatsen van het werk.  Ik kende het werk tamelijk goed en had het meerdere malen meegezongen.  Maar toen ik in de maand maart begon met de echte studie van het werk, bleek alras dat een grondige voorbereiding noodzakelijk was.  Zo beluisterde ik 13 opnamen en geen enkele was gelijk.  Maar in ieder van de opamen waren interessante elementen, interpretaties en tempi die samen stilaan een beeld vormden van de muziek.  Hoe meer ik  dan de partituur bestudeerde, hoe meer nieuwe elementen ik ontdekte.  De combinatie van die twee zaken maakten het beeld steeds duidelijker.  En zo ontdekte ik ook dat in de interpretaties van het werk, in essentie een koorwerk en dus gebaseerd op de tekst van de dodenmis, slechts sporadisch voorrang werd gegeven aan de tekst.  ik voelde een echt tekort aan tekstexpressie.  Daar waar Mozart systematisch uitgaat van de tekst om demuziek te plaatsen, werd dit belangrijke element door de verschillende (orkest)dirigenten stiefmoederlijk behandeld.

En daar precies lag nu, zo voor het grijpen, onze kans om een waardige plaats te verwerven tussen de verschillende interpretaties.  Eenmaal deze weg uitgestippeld, was het kinderspel om een 'plan de campagne' op te maken.  Eerst een analyse maken per deel met aandacht voor de moeilijke passages, voor de tekstplaatsing, voor de harmonische vindingen en dergelijke meer.  Vervolgens een gedetailleerde repetitieplanning.  De koorleden kochten hun partituur aan en begonnen de thuisstudie in de maand juni. De eerste repetitie - eigenlijk een repetitiedag - in september, leerde ons dat de noten al grotendeels gekend waren.  de weg lag nu open naar een verdere en diepgaande studie - een weg die ons moest leiden naar een echt begrijpen van de muziek.  Ondertussen liep de zoektocht naar een orkest in de eerste plaats, en naar vier solisten.  met 'La Paasione' uit Lier vielen we echt in de prijzen: een orkest hoofdzakelijk samengesteld uit professionele muzikanten, met het Requiem op hun repertoire en met de gewoonte om met gastdirigenten te werken.  de sopraan, alt en tenorsolist zongen in oktober hetzelfde werk in Antwerpen.  Gelukkig waren ze vrij op 27 november en bereid om ons concert mee te zingen.  Na enig zoeken vonden we ook nog de bas, en daarmee was ons kwartet volledig.

In heel mijn carrière als dirigent heb ik nooit een betere samenwerking gekend met een professionalisme dat resulteerde in een hechte en echte samenwerking gebaseerd op wederzijds begrip en respect.  gewoon ideaal.

We begonnen op zondagmiddag ons concert dan ook met een groot gevoel van rust en zekerheid: iedereen kende zijn partituur grondig, de stemmen waren - voor sommigen onverwacht - goed gesmeerd; een overvolle kerk werkte stimulerend en vanaf de eerste noten waren diezelfde rust en vertrouwen te voelen in de muziek.  Zelfs de akoestiek - een gevreesd verschijnsel in onze gotische kerken - was redelijk en verrassend mild.  En alles verliep op wieltjes; de woordritmiek en woordaccenten vielen op de juiste plaats (een verdienste van Mozart natuurlijk); de woord-en zinsherhalingen kregen de juiste benadrukking; koor en orkest wisten duidelijk welke tekst er klonk, en wat de betekenis was; de zeventig uitvoerders spreidden een rijk pallet uit van dynamische en kleurende schakeringen.  Kortom: er werd muziek gemaakt, en die werd overgebracht.  er was een hoge vorm van communicatie tussen koor, orkest, solisten, toehoorders en dirigent.

En zo konden we met volle teugen als uitvoerders genieten, de muziek tot leven brengen - herscheppen - en alles tot diep in je ziel laten doordringen.

Dat een componist via zijn werken na 220 jaar nog steeds in staat is dergelijke emotie op te wekken bij zoveel mensen, bewijst op afdoende wijze de genie van Wolfgang Amadeus Mozart...

Urbain Van Asch

Bedankt Annemie Lamon en Urbain Van Asch voor deze mooie, heel persoonlijke verslaggeving voor Mechelenblogt.

Mechelen wist dit optreden méér dan te smaken!  Proficiat aan alle uitvoerders die zorgden voor dit unieke muzikale fijnproeversmenu, en... méér van dat!