(foto's: familiearchief  Peeters en Jan Smets)

Er zijn zo van die mensen waarvan het lijkt of ze er altijd geweest zijn..., en ook, waarvan men denkt dat ze er altijd zullen zijn...  Zo iemand is Paula Holemans, of nog beter gekend bij zovelen uit de oude Hanswijkenhoek, als Paula-van-Polleke-de-coiffeur.  Paula Peeters-Holemans - 'Bonneke' voor heel wat mensen - en dit niet alleen voor de familie - bereikte de kaap van honderd jaar...

Paula is een bijzonder iemand.  Ze is nog één van die authentieke inwoners van deze Mechelse hoek.  Ze is er geboren en getogen, en Paulake is één van de markantste figuren van de Colomawijk.  Ze werd geboren in 1911 - hetzelfde jaar als mijn grootvader waarvan ik nog niet zo lang geleden het levensverhaal optekende...

http://www.mechelenblogt.be/2011/09/hij-zou-honderd-worden-vandaag

Net als van hem, stond haar geboortehuis hier in deze wijk: op de vertrouwde Tervuursesteenweg.  Hier woonde een toch wel 'apart' soort Mechelaars, in die straten geprangd tussen Leuvense vaart en 'IJzeren Weg' - een tikkeltje 'afgesneden' van 'de' stad.  De Hanswijkenhoek was een buurt van werknemers van het Spoor, arbeiders, landbouwers..., fier op hun wijk die rijk was aan café's en een sterk verenigingsleven had.  De Hanswijkenhoek had een heel eigen identiteit.  Het was een kleurrijke buurt, met nog kleurrijker volksfiguren, kroostrijke gezinnen, en met 'gezaghebbende' fenomenen als brouwer Feremans, de Dames de Marie, Pastoor Sampermans en Mijnheer Louis, de hoofdonderwijzer...  Over deze wijk schreef buurtbewoner Hendrik Diddens zijn nostaligische 'Mijn kinderjaren in de Hanswijkenhoek'.

Paula was één van hen - IS één van hen - één van de bewoners van den Hanswijkenhoek.  Is ze zo'n beroemd iemand dat het nodig is om er een post op Mechelenblogt aan te wijden?  Nee, Paula vergaarde géén titels of eretekens.  Ze was en is nog steeds een doodgewone vrouw.  Maar toch is ze héél bijzonder.  Deze kleine, tengere vrouw, die op haar honderdste haast breekbaar lijkt - is een vrouw om 'U' tegen te zeggen.  Gewoon maar omdat ze zo sterk, energiek, maar vooral zo sociaal was.  Paula-van-Polleke is steeds een vrouw geweest om graag te zien.  En dat is ze nog altijd: graag gezien.  Paula is één van die vele, mooie Mechelse 'dames met klasse'.  Stad in vrouwenhanden?  Aan mensen als Paula zou je ze kunnen toevertrouwen!

En hier werd ze geboren: Paula Holemans.  Op twee november 1911 zag ze het levenslicht.  Haar vader was afkomstig van Putte, en haar moeder - een telg van de familie De Winter, was van den Hanswijkenhoek.  Ze woonden toen al een tijdlang op de Tervuursesteenweg.  En voor haar, werden haar zus Maria en broer Jan geboren.  Het was een breed en groot huis waarin de familie Holemans woonde.  Het grensde aan de hoek met de Withuisstraat.  Vader René was beenhouwer en hield café.  Deze combinatie van handelszaken was toen beslist niet eigenaardig.  Voor de hand liggend was de naam van deze drankgelegenheid: 'Bij Renéke den beenhouwer'.  Hoe kan het ook anders?

(met broer en zus...)

Verliep de jeugd van Paulake dan zo bijzonder?  Ach nee.  Het was het verhaal van zoveel jonge mensen hier op den Hoek.  Ze hielp in het huishouden en ook in de beenhouwerij van haar ouders.  Maar..., omdat haar moeder en vader drukdoende zelfstandigen waren, werd Paula op achtjarige leeftijd naar het pensionnaat van Buggenhout gestuurd, om daar onder de vleugels van de Zusters van Vincentius a Paulo de lagere school te doorlopen.  Ze ging er naar toe met de trein, en dat was wel een avontuur in die tijd.  Na de lagere school mocht Paula verder leren bij de Dames de Marie op de Schuttersvest.  Paula werd er in het Frans onderwezen, en zo doende kan ze nu nog steeds méér dan behoorlijk haar plan trekken in die taal.

(Met Eerste en Plechtige Communie...)

In de Abeelstraat  - een wat verderaf gelegen straat in de Colomawijk, woonde het landbouwersgezin Peeters.  Eén van de zonen van deze boerenfamilie was Polleke.  Polleke liep school in de Vredestraat, amper op enkele passen van het huis van Paula.  Polleke en Paula: ze zouden mekaar ontmoeten, mekaar graag zien, en ...trouwen.  Dat deden ze in 1931.  In de Hanswijkkerk stonden ze voor het altaar: de stralende twintigjarige bruid en haar bruidegom die een paar jaar ouder was.  Het eerste jaar na hun huwelijk woonden ze in de Veldenstraat, maar spoedig lokte weer de vertrouwde Tervuursesteenweg.  Daar zou Polleke, die coiffeur was, zijn salon vestigen.

Ze hebben beiden hard gewerkt.  Paule en Polleke.  Van 's morgensvroeg tot 's nachts waren ze aan de slag.  Polleke knipte haren, schoor baarden..., en Paula hielp mee met baarden scheren en kinderkopjes knippen.  En daarnaast was ze steeds bedrijvig om kapmantels, servetten en schorten te wassen, te strijken, te stijven...  Elke maandag trok ze naar wasserij Coloma in de Vredestraat met tonnen was.  Tussendoor ging Paula dan nog het haar knippen bij mensen die moeilijk te been of ziek waren.  ze deed het allemaal, zonder hierbij vragen te stellen.  Ze deed het met de tomeloze energie die ze had - steeds over en weer lopend (want stappen deed ze niet - ze holde!).  En bij dit alles vergat ze nooit haar vriendelijkste gezicht op te zetten.  Daar moest ze niets bijzonders voor doen: Paula was zo: goedlachs, sociaal...  Ze geloofde zonder naïviteit in de goedheid van elk mens.  Durfde er dan al eens iemand een scheermesje 'pikken' in lang vervlogen tijden - dan dekten Paula en Polleke dat steeds met de mantel der liefde toe...

(op hun trouwdag: Paula en Polleke...)

Paula en Polleke kregen drie kinderen: René (°32), Fons (°44) en Julienne (°46).  Het leven werd nog drukker.  Voor hobby's was er geen tijd.  Er was genoeg te doen in het huishouden, en het kapsalon (al was Paula wel jaren KAV-'wijkmeesteres' en zette ze zich in voor de werking van Broederlijk Delen).  Ook op zondag diende er gewerkt te worden.  Dan kwamen de mannen om hun baard te laten scheren, zodat ze netjes konden verschijnen in de Mis in de Sint-Jozef-Colomakerk.  Maar voor die tijd 'moest' men zélf zijn 'Zondagse Plicht' vervullen.  Zo ging dat toen.  En dan fietsten ze beiden voor dag en dauw, rond 5 uur naar de vroegmis in Hanswijk, en later bij de Paters in de Adegemstraat.  Polleke stuurde, en Paula zat achterop.  En nadien stonden ze weer in hun salon.  Te knippen, te scheren...  Enkel in de namiddag kon Polleke zich uitleven bij het boogschieten.

's Maandags was het hun vrije dag.  Dan ging men al eens iets drinken bij klanten van den Hoek die café hielden.  "Die mensen moesten toch ook iets verdienen...".  En ook de beenhouwers die klant waren in het kapperssalon, mochten vlees leveren bij de Peetersen.  Het ene plezier is het andere waard...

De oorlogsjaren waren hard.  De bombardementen brachten veel leed mee.  Het was wachten op de Bevrijding, en de Engelsen werden als helden onthaald,en vele soldaten die in de fabrieken over de vaart werkten, logeerden bij mensen in de Colomaparochie.  Paula en Polleke waren dadelijk bereid om Engelse soldaten te huisvesten.

(met zoontje René op de IJzerenleen...)

Zo verliep het leven...

Maar het drama lag op de loer.  Op zesenvijtigjarige leeftijd werd Paula plots weduwe.  Polleke die nooit ziek was geweest, stierf aan de gevolgen van een gesprongen blindedarm.  Wellicht had hij te lang gewacht om met zijn klachten naar de dokter te gaan...  Weet je: het kapperssalon sluiten: dat kon je de klanten toch niet aandoen...

Dit was een zwaar verdict.  Paula stond er alleen voor.  René en Julienne waren reeds het huis uit.  Maar gelukkig woonde zoon Fons nog even thuis.  De kapperszaak werd noodgedwongen stopgezet, en overgenomen.  Nog een jaar lang zou Paula de nieuwe eigenaars inwerken.  Maar niet lang daarna zou het salon toch definitief sluiten.

Paula-van-Polleke-de-coiffeur nam de draad terug op.  Gelukkig waren er nu ook de kleinkinderen om haar aandacht af te leiden.

René en Julienne bleven wonen 'oep Coloma', maar zoon Fons trouwde, en verhuisde naar Duffel, waar hij een schoenwinkel opstarte.  Wat graag ging Paula er om de veertien dagen naartoe.  Sociaal als ze was, vond ze het erg plezierig om in de winkel een babbeltje te slaan met de klanten.  Nu haar kleinzoon de schoenwinkel heeft overgenomen, is ze nog steeds oprecht geïnterresseerd hoe de zaken lopen.  Vorig jaar nog, wou ze er per se nog eens naartoe.

Ondertussen heeft Paula reeds acht kleinkinderen en zeventien achterkleinkinderen die ze allemaal graag ziet.  En naar jarenlange traditie heeft ze voor iedereen een omslagje met geld klaarliggen, verpakt in een doos chocolaatjes...  Nauwgezet hield ze de lijst met verjaardagen (ondertussen 39!) bij.  Nu het schrijven moeilijk wordt, neemt dochter Julienne dit taakje over.  Maar het is wel zo dat ze nog steeds het pakje zélf wil geven aan de jarige.

Tot haar vierennegentig jaar heeft Paula alleen gewoond op de Tervuursesteenweg.  Overdag ging ze de laatste jaren naar dochter Julienne, en 's avonds trok ze naar zoon René en schoondochter Maria aan de vaart.

Haar nieuwe thuis is nu het Hof van Egmont.  Daar wordt Paula op handen gedragen.  Ze is er graag gezien door haar medebewonders, die haar met plezier helpen.  Ze doet ook graag haar 'klapke' in de gang.  Haar gezondheid is bevredigend, al kan ze niet meer of moeilijk zelfstandig op haar benen staan.  Maar ze is blij met de goeie verzorging.

Paula doet nog graag een stapje in de wereld.  Elke dag gaat ze iets drinken in de cafetaria met een familielid, en af en toe maakt men een wandelingetje met de rolstoel.  Soms gaat men richting Hanswijkkerk (want Paulake heeft een grote bewondering voor 'ons-lievrouwke-van-hanswijk'...) die ze vanuit haar kamer kan zien.  Maar ze genoot ook om te wandelen langs de Melaan, de Vismarkt , het Dijlepad...  En dan stond ze in bewondering voor al 'die schoon bloemen' waarmee de binnenstad is versierd.  Maar ook ging men tot vorig jaar met haar nog naar de Grote Markt, waar ze bij 'Raymond Ceulemans' ('de Mèt') een pannenkoek gingen eten.  Jammer genoeg is dit moeilijk geworden, want doordat Paua zo broos en mager is geworden, is het rijden met een rolstoel over de kasseien een marteling geworden voor haar.

Dit jaar was ze nog op het communiefeest van achterkleinkind Chi-An (want feesten wil ze beslist niet missen).  Maar haar met de auto halen wordt steeds moeilijker.  Gelukkig kan ze nu wel beroep doen op de Minder Mobielen Centrale voor vervoer met de rolstoel.

(vorige week...  Nog even, en ze mag honderd kaarsjes uitblazen...)

En nu is ze dus honderd: 'Bonneke-van-iedereen', Paula Holemans, Paulake-van-Polleke-de-coiffeur.  En dat gaat gevierd worden.  In drievoud nog wel.  Op haar verjaardag zelf wordt ze in de bloemetjes gezet in de cafetaria van het Hof van Egmont, met bewoners en familie.  Dan is er ook een dankmis.  De dag nadien doet men dit nog eens over op 'haar verdiep'.  Op 5 november volgt dan de apotheose.  In het Kranske - zowat over haar vroeger huis, gaat een receptie door voor familie en genodigden..  Daar zal Paulake terug 'thuikomen'.  Daar zal geklonken en gevierd worden op die honderd jaren.  En als geschenk koos men er voor om ZON te steunen, een plaatselijke organisatie waar zoon René zich voor inzet ('Zorg Om Naaste' die kansarmen financieel en met raad wil bijstaan).  Een mooier geschenk kan men Paula niet geven.  Want heeft zij niet steeds klaargestaan voor de mensen rondom haar?

In het Kranske - het vroeger Oud-Kerkske naast de in restauratie staande Colomakerk, zal Paula verleden en heden samenbrengen... En wellicht moe, maar innerlijk blij zal ze terugkeren naar de Speecqvest.  Misschien zal ze er niet veel meer over praten...  Op een bepaalde leeftijd zeggen woorden niet alles.  Maar ik twijfel er niet aan dat ze tevreden zal zijn.  En wellicht zal ze denken aan de dagen die voorbij zijn, en wellicht denkt ze aan Polleke, haar man, en aan de zovelen die voorbijgingen...  Want niets blijft duren.  Maar ze zal dit alles koesteren en ergens diep vanbinnen bewaren.

Misschien kijkt ze die avond, vanop haar gang, nog naar de toren van de Colomakerk.  Want daar werpt ze steeds een blik op.  Daar begon ooit alles voor haar: op de hoek van Tervuursesteenweg en Withuisstraat.

...

Mag ik Hendrik Diddens nog een citeren:

"Wanneer ik die avond voor de eerste keer van mijn leven in een vreemd bed ging slapen, streek er een nooit voordien ervaren weemoed over mij neer.  een weemoed, die echter geenpijn deed, die zelfs niet eens mijn ontluikend gevoelsleven verstoorde.  Rustig herbeleefde ik mijn kinderjaren.  Eén na één wentelden de beelden aan mijn waakse geest voorbij.  - Ziet ge, zeiden ze mij, dat is nu allemaal voorbij.  Maar vergéten kunt het het niet.  Ook al zoudt ge dat met alle middelen beproeven.  En het eigenaardige was wel dit: vooral niet mezelf zag ik in die beelden herleven, maar wel de mensen die voor mij iets hadden betekend.  en de hoekjes, die een herinnering opriepen...  Ik zag het kleine, goedhartige maseurke Dominique met haar klakker in een zonnig klasje in de bewaarschool.  Ik zag Sooike Van der Elst, de hovenier van Coloma, die stillekens iets in het oor van Madame Margriet-Marie kwam fluistern.  Ik zag en ik hoorde pastoorke Moeremans op zijn preekstoel: 'Beminde, eendrachtige, in Kristus verenigde parochienanen...'.  Ik zag meneer Jacobs met zijn vinnige ogen en zijn broske, voetbal spelen op de speelplaats van de Broedersschool in de Vredstraat.  Ik zag Zjokke-den-bekker op z'n koersvelo over de slechte kasseien van de Steenweg ketsen.  En de mannen-van-de-Gilé, die met Hoekkermis de balonnekeswedstrijd organiseerden.  Ik zag Neleke Van Horenbeeck op een winterse feestavond in het Oudkerkske de mensen aan het gieren brengen 'Van aan de Nord tot aan de Midi...'.  Ik zag ze allemaal, de ouderen en de aankomenden: Frans De Borger, Frans Silverans, Pol Simons, Maurice Doms, Leon Van Horenbeeck, Fons en Jef Pauwels, Tuur Van der Elst, Jef Goossens, Fons De Smet, Cesar Van der Linden, Clément Lauwers, en zovelen, den enen in de Werkliedenbond, de anderen in de jongelingenkring of in de 'Zjummenas' van onze onderpastoor Dubois.  En ze zeiden mij: 'Ziet ge nu wat ge allemaal verlaten hebt'...  (...)

(1960 - Hendrik Diddens °1914-1986°)

Paula zal mijmeren.  Hondervoudig.  En terugblikken zonder woorden.  Want dit is 'haar' Hoek, 'haar' Leven...  Dit zijn de mensen en de dingen die ze kende.  Velen zijn voor haar heengegaan en uit het gezichtsveld verdwenen.  Maar mensen en dingen gaan nooit zomaar voorbij.  Wat écht en intens was, verdwijnt nooit écht.

Dan zullen de gordijnen gesloten worden.  Wie weet wat de dag van morgen worden zal...?  Maar één ding wensen we haar toe: die kleine sterke Mechelse vrouw: dat ze een mooie levensavond mag hebben, die mild voor haar is...

Gefeliciteerd Paula!