(foto's: 'The Tudors'  -  Jan Smets)

Zaterdag ging de prestigieuze TV-reeks 'The Tudors' van start.  Deze historische serie zoomt in op een woelig stukje Engelse geschiedenis: de tijdsperiode waarin Hendrik XIII de scepter zwaaide.  Als geschiedenisfreak heb ik natuurlijk likkebaardend gekeken.  Het belooft de moeite te worden, ook al wordt de droge 'les' hier en daar flink met wat fictie doorspekt.  Maar de decors zijn verbluffend, en heus niet van 'bordkarton'.  Er zit vaart in het verhaal; de personages zijn échter dan wat we vaak gewoon zijn van stoffige kostuumdrama's.  En het geheel is met een stevige dosis erotiek gekruid.  Weet je wel: de kijkcijfers... Dit alles heeft natuurlijk NIKS met Mechelen te maken.  Maar...in dit eerste deel wordt toch al een personage ten tonele gevoerd, die ooit een ommetje naar Mechelen maakte: Thomas More...

Thomas More was in 1515 in Mechelen.  En da's twee jaar nadat 'femme fatale' Anna Boleyn vertoefde aan het Hof van Margareta van Oostenrijk.  De affaire van deze dame  met de koning, die later tot  de val en uiteindelijk de dood van de grote Engelse humanist zou leiden, kreeg immers een deel van haar opvoeding bij ons aller Mechelse tante.  Over deze periode maakte ik vorig jaar reeds een topic, en je kan dit zo gewild nog eens nalezen:

http://www.mechelenblogt.be/2010/05/mechels-jaar-van-anna-boleyn

In 1515 stuurde Hendrik VIII Thomas als gezant  naar Vlaanderen.  Thomas More verbleef zo in Brugge, Brussel en Antwerpen.  Natuurlijk kon het niet anders dan dat hij op zijn reis ook Mechelen aandeed.  Onze stad was toen één van de belangrijkste steden van West-Europa, waar landvoogdes Margareta van Oostenrijk het middelpunt was van een schitterend hof.  Bovendien was Mechelen zowat een politiek, cultureel en humanistisch 'laboratorium'.   Kortom:  dé plaats waar je moest zijn als je wat te betekenen had in die dagen...

(Katharina in de TV-serie en op schilderij)

Maar keren we even terug naar het Engeland van begin van de zestiende eeuw.  Hendrik VIII die zich later zou ontpoppen tot een ware Blauwbaard, was een nog jonge koning - getrouwd met de enkele jaren oudere Katharina van Aragon.  Deze vorstin was als vijftienjarig meisje uitgehuwelijkt aan Hendriks broer Arthur.  Maar zoals het vaak ging in die dagen: de blauwbloedige kerel stierf op jeugdige leeftijd, en uit staatsbelang kon men niks beters bedenken dan de Spaanse in het huwelijk te laten treden met het jongere broertje Henry.  Klaar was kees;  Het bleef in de familie.

Katarina was een schrandere lady, en had behoorlijk kaas gegeten van politiek.  Ze zou zich dan ook stevig manifesteren.  De appel viel niet ver van de boom, want Katarina was  een dochter van het ambitieuze vorstenpaar van het Iberische schiereiland: Ferdinand van Aragon en Isabella van Castilië.  De beiden waren politiek méér dan actief, steeds in de weer om hun macht en territorium uit te breiden.  Ambitie te over aan het Spaanse Hof: dat staat buiten kijf.  En bovendien waren ze dan ook nog uitermate 'katholiek' -  en ook dat gegeven kreeg Katharina met de moedermelk mee.

Even tussen haakjes: Katarina had familiebanden met 'onze' Margareta van Oostenrijk en 'ons' Kareltje. In feite was 'onze tante' een schoonzus van Katharina.  Margareta was immers - ook al was het maar kort - gehuwd met de Spaanse kroonprins Juan - de oudere broer van Katharina.  En als klap op de vuurpijl: Margrietjes broer Filips de Schone, was gehuwd met de zus van Juan en Katharina: Johanna - de vorstin die later 'waanzinnig' zou worden verklaard.  Deze twee laatsten waren dan weer de ouders van onderandere Kareltje, die later de zon nooit zag ondergaan in zijn Rijk...   Katharina was dus ook zijn tante.  Kan je nog volgen, of ben je nu al de draad kwijt in dat ingewikkelde familiekluwen van de vorstendommen uit die dagen?

(Hendrik VIII en Anna Boleyn in 'The Tudors')

Het huwelijk van Hendrik VIII en Katharina van Aragon was géén succes.  Een zoontje stierf, en de koningin baarde nadien nog 'slechts' een dochter: Maria Tudor - die later als bloody Mary in de geschiedenisboeken zou komen.  Maar zover zijn we nog lang niet...

Hendrik voelde zich niet thuis in het huwelijksbed met de vrome Katharina die niet voor een 'behoorlijk nageslacht' kon zorgen, en waagde dus al eens wat zijsprongetjes.  En dan kwam Anna Boleyn op de proppen.  Anna was ondertussen na haar 'opleiding' aan het Mechelse Hof en de verdere 'bijscholing' in Parijs terug naar Engeland gekeerd, en was in het vizier gekomen van de koning.  Vader Boleyn was hiermee behoorlijk tevreden, want de man was erg ambitieus.  Hendrik en Anna begonnen een spraakmakende verhouding, en de krijtlijnen van een drama begonnen zich af te tekenen..

(foto's: Jan Smets - glasramen in Hof van Busleyden.  Met links Jeroen van Busleyden...)

In dit Engeland leefde dus Thomas More, die in 1478 werd geboren in een Londens burgergezin, waarvan vader rechter was.  Thomas werd page van de aartsbisschop van Canterbury, en kwam zo in contact met een brede cultuur.  Thoms studeerde nadien in Oxford, waar hij zich toelegde op de  'Schone letteren' .  Nadien studeerde hij dan ook nog rechten.  De schrandere Thomas werd een veelzijdig humanist die ook de bijbel in de oorspronkelijke taal bestudeerde.  In 1499 ontmoette hij in zijn geboorteland ook Erasmus - die andere grote humanist.  En dit was een ontmoeting die voor hem heel belangrijk zou worden.  Overigens: Erasmus zou hij jaren later weer ontmoeten in Mechelen.   Aan het Hof van hun goede vriend Jeroen van Busleyden verbleven ze beiden.   Mechelen moet toen wel degelijk één van de intellectuele centra van die tijd geweest zijn. Welke boeiende gesprekken zullen hier gevoerd zijn onder de Mechelse Maan?  Néé: Mechelen was toen allesbehalve een muf provincienest.

(Foto's: Jan Smets - Hof van Margareta van Oostenijk (Hanswijkprocessie) en Erasmus op schilderij van Willem Geets in ons stadhuis...)

In 1504 werd Thomas lid van het Engelse Lagerhuis. Erasmus vertoefde toen vaak in More's huis, en schreef daar zelfs zijn overbekende 'Lof der Zotheid'. 

De ster van Thomas More was aan het rijzen.  In 1510 werd de man rechter en nadien undersherrif van Londen.  Maar daar bleef het niet bij: in 1518 werd hij lid van de Privy Council en secretaris van Hendrik VIII.  Prompt werd hij dan ook nog eens in de adelstand verheven.  IN 1529 volgde hij Wolsey op (in de eerste aflevering van de serie werd die ook al regelmatig 'opgevoerd'...) als Lord Chancellor.  Zo werd hij een vooraanstaand politicus.  Hij werd in heel Europa gerespecteerd - niet alleen om zijn politiek talent, maar ook als humanst en geleerde én fijnzinnig mens.  Hij schreef zowel in het Engels als in het Latijn. Hij pende gedichten en religieuze polemieken neer, maar ook geschiedkundige werken, én zijn meesterwerk 'Utopia'.

Het is in deze belangrijke periode van zijn leven dat hij de reis naar Vlaanderen maakte, en zijn belangrijk oponthoud had in Mechelen.

More trouwde twee keer, en had een groot gezin.  De diepgelovige More steunde lang de koning in zijn gevoerde politiek.  Maar...  de perikelen met Anna Boleyn deden het tij keren.  Thomas protesteerde heftig tegen de plannen van Hendrik om zich te laten scheiden van Katharina.  Hij stond hier niet alleen in. 'Ons' Kareltje kon ook niet lachen met het feit dat zijn tante werd afgedankt door de koning, en spelde de paus dan ook flink de les om deze scheiding NIET met de mantel der liefde toe te dekken...

Toen de koning zich distantieerde van de Kerk van Rome was het hek helemaal van de dam.  More nam ontslag in 1532.  Zéker nadat Hendrik vond dat alleen de kinderen van hem en Anna in aanmerking konden komen voor troonopvolging, en Maria - de dochter van Katharina - als bastaard werd bestempeld.  De koning kon hiermee niet lachen, en sloot Thomas in 1534 op in de Tower.  Maar Thomas bleef voet bij stuk houden, en verloor dan ook het hoofd op het schavot... (1535)  Het zou niet de eerste en de laatste keer zijn dat de despotische koning  tot deze daad overging...

(foto's: TV-serie 'The Tudors')

Hiermee kwam een einde aan het leven van één van de grootste Engelsen én Europeanen...  Thomas More was een buitengewoon mens - een schrander politicus en geleerde, én humanist...

Ooit verbleef hij in Mechelen, en we kunnen terecht zeggen dat het één van de belangrijkste buitenlandse gasten is geweest die ooit in onze stad op bezoek was.

De volgende weken zien we deze More nog vaak opduiken in de TV-serie op TV1.  Zaterdag beslist afstemmen hierop!