Sinds mensenheugenis spreken we over het Groen Waterke.
(Foto Jan Smets)
Sinds mensenheugenis ?
Wel dat is natuurlijk de vraag.
Sinds wanneer spreken we in Mechelen over 'Het Groen Waterke' ??
Wel, ik doe beroep op de bloggers, om de oudste vermelding Groen Waterke, terug te vinden. Maar ik geef alvast enkele hints.
(Foto Jan Smets)
In 1913 is de nieuwe Melaan dichtgegooid. Dus voordien was er een vloeiende Melaan-vliet, inclusief eb en vloed. En daarin gedijt geen eendekroos volgens mij.
Heeft Ost ooit tekeningen voorzien van de titel Groen Waterke ? Niet bij mijn weten alvast.
Was het een city-marketing-aktie avant-la-lettre ?
Wie weet raad ?
Ik zou het niet weten. Ik zou gedacht hebben dat dit stukje vliet zo werd genoemd nadat het 'afgesneden' werd van de dichtgesmeten Melaan en zo een stilstaand water werd.
En Ost? Tja, toen zag het water nog niet groen zeker? Ost schilderde en tekende deze waterloopjes toch nog allemaal voor ze werden gedempt? Of heb ik het toch verkeerd?
Alfred Ost stierf in 1945, dus hij had ruim de tijd om de vliet te schilderen nadat ze was gedempt.
Ja, maar Ost maakte de meeste van zijn prentkaarten van Dijle en vlietjes rond 1913. En tijdens de eerste wereldoorlog week Ost uit naar Nederland - eerst naar Sluis en dan naar Amsterdam. Na de oorlog ging hij in Borgerhout wonen. Na de tweede wereldoorlog verbleef hij dan weer te Brassaat. En...hij stierf te Antwerpen. Zijn Mechelse periode was dan al lang achter de rug.
Theoretisch zou hij het Groen Waterke wel kunnen geschilderd hebben, maar zijn schildersezel stond nog voor de demping van de vlieten in Mechelen...
In de beeldbank vinden we wel prentkaarten terug van deze plek van voor 1920, maar daar staat als titel nooit "Groen Waterke".
...dan zullen we een hulplijn moeten inroepen! ;-)
PS: Ik herinner me van Ost alleen tekeningen van een 'Groen Waterke' (dat toen nog niet zo genoemd werk), door een bootje bevaren (waarin de kunstenaar zich ook zelf in afgebeeld had...). En die reeks dateert van vlak voor de demping in 1913. Ost heeft de toestand nog prachtig documentarisch vastgelegd.
Dus: de naam dateert zéker van na 1913. En...misschien was de 'volksmond' wel sneller dan de officiële documenten natuurlijk... (zag de afgesneden vliet er trouwens van bij de demping er zo groen uit??)
Ik gok op een jongere datum. Wanneer we voor WO I in Mechelen iets benoemden dan was dat vooral in de Franse taal zeker in die sjieke omgeving. Een franse benaming van dit Groen Waterke is mij niet bekend dus ik denk dat we naar een periode moeten uitkijken dat het Vlaamsch hier reeds de toeristische taal was, jaren dertig?
Ik heb het nooit anders horen noemen, maar ik ben ook "maar" van 1957.
ik dacht dat het te maken had door de afsluiting van de melaan het zo'n slechte waterkwaliteit kreeg dat het groen werd
Tenminste ziet ons waterke er terug groen uit. Je zou haast gaan geloven dat de groenen hier voor iets tussenzitten. Hoe zit dat feitelijk met die groenen zijn die mee naar Mexico? Want ge ziet of hoort daar nu echt werkelijk niks meer van hé.
En dat in tijden van Klimaatcrisis.
Zouden ze bij de gidsenbond van Mechelen niet meer informatie hebben over Dit kleine stukje overgebleven vliet?
http://www.onroerenderfgoed.be/nl/index.cgi?id=884&detail=672
Dat is natuurlijk een goede suggestie :-)
Ik weet dat heel wat Mechelse Stadsgidsen dit hier lezen, dus ....
Ik ga mijn mening nogmaals herzien: de benaming ' groen waterke ' is volgens mij heel lang uit de schrijftaal geweerd als zijnde ' volkstaal '. Omdat ik toevalling de gidsencursus anno 1955 bij mij heb, ben ik op zoek gegaan naar die bewuste benaming en het resultaat was noppes. Mooie omschrijvingen van schilderachtige hoekjes maar de naam van de koe was er niet bij. Al bij al vermoed ik dat de geschreven taal tot in de jaren zestig, met de opkomst van het toerisme, heeft moeten wachten alvorens het groen watertje aanvaard werd als aanvaardbare plaatsaanduiding ( maar zeker ben ik niet ).
Wel wel Luc, dat is interessant, want als het na 1955 zo is genoemd dan zijn er zeker nog ervaringseskundigen ....
Wie weet meer ? Wanneer is de benaming ontstaan ? Misschien vinden we zelfs de 'uitvinder'. :-)
De benaming in de volksmond zal zeker en vast reeds van rond WO I ontstaan zijn. Ik lees hier in een tijdschrift uit 1929 in een artikel ' Mechelen onder de schijnwerpers ': ' Het Hof van Refugie in de de Stassartstraat met zijn pittoreske trap- en puntgeveltjes, met zijn overwaaierd bladfestoen en zijn stil dromerig en bemost water, ..... '.
Ik ben in 1943 achter de hoek in de De Deckerstraat geboren en heb het nooit anders gekend als "het groen waterke".
Zouden we dan kunnen denken dat de benaming ergens tussen 1913 en 1950 moet zijn ontstaan ?
Het is dan wel vreemd dat het niet in de gidsencursus anno 1955 staat, maar misschien sprak rond die tijd de man-in-de-straat al wel over het Groen Waterke.
Het moeilijke is dat dit spreektaal is, en dat daar weinig bronnen van zijn ....
Hieronder een bloemlezing van benamingen ( de ene al wat gekker dan de andere ) van de refugie in de achtergrond maar geen woord over het groen watertje. Zelfs de reeds aangehaalde gidsencursus ( zie onderaan bij punt 4 ) vond dat in de jaren vijftig nog een onfatsoenlijke omschrijving.
Het is een vaststaand feit dat het stukje vliet stilstaand water werd nadat het werd afgesneden van de overige overdekte (ingekokerde) stukken van de vliet; Vermits eendenkroos alleen gedijt op stilstaand water is het nogal logisch dat er na een tijdje een groene laag op kwam te staan; Zoals reeds vroeger aangehaald moet er een bepaalde chemiche samenstelling zijn om eendenkroos te doen gedijen.
Enkele jaren geleden ( de periode van het "rood waterke") had ik contact met de milieudienst en hieronder een resultaat van een opmeting ter plaatse
Een ambtenaar is op 3 mei ter plaatse gegaan en heeft een waterstaal tot op de bodem genomen. Het water is helder, geen bijzondere geur waar te nemen, er is veel afval op de bodem en het water is helder.
De zuurtegraad pH is +/- 7.40 en dan ook binnen de kwaliteitsnormen van oppervlaktewater van Vlarem II. Temperatuur was 15 ° en de geleidbaarheid +/- 287µS/cm ( onder 1000 µS/cm is normaal voor oppervlaktewater). Voor een aquarium of vijver is deze waarde tussen 300 en 600. Dit cijfer is er dus vrij dicht bij. De geleidbaarheid geeft weer wat de mineralisatiegraad is (aanvoer van mineralen). Deze komt in het gedrang bij een waarde lager dan 100µS/cm.
De ambtenaar gaat niet over één nacht ijs en meldt dat hij een vermoeden van de oorzaak heeft en verdere informatie gaat vragen bij de Vlaamse milieumaatschappij. De volgende dag is er reeds een nieuw bericht:
Eendekroos en kroosvaren (het fameuze groot kroos) hebben nutriëntrijk water nodig, dus water met veel mineralen en daar wringt hem het schoentje, want de meting duidde op een iets te lage waarde (287µS/cm) voor vijvernormen. Eendekroos is een visuele indicator van eutroof water, het water is nu echter, in de loop van de jaren (geen lozingen meer?) olligotroof geworden. Een water met een tekort aan nutriënten om het eendekroos te laten groeien.
Het eendekroos was een aanduiding voor verontreinigd water ( tè voedselrijk!!) . Nu het eendekroos weg is krijgen andere planten de kans om licht te vangen en dus te groeien. Het is mogelijk vanaf nu het “groen waterke” groen te kleuren met een verscheidenheid van andere planten.
Een natuurlijk herstel zal moeilijk zijn, maar er zou wel een mogelijkheid zijn er een kunstmatig ecologisch water van te maken.Er kan gebruik worden gemaakt van drijvende waterplanten (geen eendekroos) (krabbescheer ed.) en planten zoals lisdodde, riet, waterlelies,…
De ambtenaar besloot toen dat het ecologisch een goede zaak is dat het eendekroos weg is en dat men het water beetje bij beetje kan stimuleren om een verscheidener planten-en dierenleven te laten ontwikkelen.
Eerlijk gezegd, met dit laatste is niets gedaan en ondertussen is het eendenkroos terug. Ik zou zeggen: waarom niet? Laat het groen waterke maar groen waterke blijven en het zal me worst wezen wanneer we exact spreken over het "groen waterke". Het is en blijft een schitterend stadsgezicht.
Enfin, wij verder naar de oorsprong van de naam ... :-)
Feit is dat ik heel mijn leven lang ( ik ben van 1948) de benaming "groen waterke" ken.