Enkele dagen geleden was een tv-ploeg aan het filmen in het Mechelse, in het kader van een oproep van CANVAS, op zoek naar restanten van ons koloniaal verleden. De CANVAS-ploeg filmde in de Katangawijk (Lierse steenweg), aan het Koloniaal Monument (Schuttersvest) en in de Congozaal (Ursulinen-instituut, Onze-Lieve-Vrouw-Waver).
Deze beelden worden verwerkt in een tv-spot voor een CANVAS-oproep van BONJOUR CONGO, een reisreportage met Rudi Vranckx doorheen Congo, dit n.a.v. 50ste verjaardag van de Congolese onafhankelijkheid. Deze reportagereeks BONJOUR CONGO - het resultaat van Rudi’s reis - zal te zien zijn op CANVAS vanaf 6 mei 2010.
OPROEP aan alle bloggers
De website rond het programma BONJOUR CONGO wil nu àl een beroep doen op de Vlaamse bloggers. CANVAS wil namelijk ontdekken hoe en waar onze voormalige kolonie nog ‘materieel’ aanwezig is in ons land. Uiteraard zijn er bekende, voor de hand liggende locaties, die rechtstreeks verwijzen naar Midden-Afrika in ’t algemeen en Congo in het bijzonder. Ik denk bijvoorbeeld aan het Afrikamuseum van Tervuren of het omstreden monument ter ere van Leopold II als weldoener van Belgisch-Congo, op de zeedijk te Oostende. Maar mogelijk zijn er in uw stad of gemeente ook restanten van ons koloniaal verleden. Monumenten, standbeelden, gebouwen, straatnamen... die op de een of andere manier een link hebben met Congo. CANVAS is op zoek naar dergelijke, bekende en minder bekende locaties én de verhalen erachter.
Staat er dus in uw buurt een vergeten standbeeld voor een of andere missionaris en kent u het verhaal van deze nonkel-pater? Of woont uzelf in de Katangastraat en is er een heel speciale reden waarom die straat zo genoemd werd? Misschien is er wel een Congo-zaal in een lokaal heemkundig museum, ingericht door een gedreven verzamelaar van Afrikaanse kunst?
Wij zijn benieuwd naar jullie foto’s en het bijhorende verhaal, een relevante anecdote, een verklarende uitleg, een persoonlijke herinnering… Stuur een foto van het monument, het straatnaambord, het gebouw of wat dan ook op en post uw verhaal op de CANVAS-site en samen reconstrueren we ons koloniale geheugen, als het ware: Congo in België in woord en beeld. Dat kan tot uiterlijk 20 mei 2010, middernacht. Alle info, wedstrijdreglement, inschrijvingsformulier e.d. vind je op http://congo.canvas.be/wedstrijd/oproep-congo-in-belgie-neem-deel/ .
Natuurlijk staat het jullie vrij om op jullie eigen blog hierover eerst een item te openen en mekaars informatie aan te vullen. En later het resultaat door te sturen naar CANVAS. Binnenkort kan je dan via de CANVAS-site alle ingezonden artikels bekijken en becommentariëren.
Een jury zal uit het hele aanbod enkele winnaars kiezen die bedacht worden met mooie prijzen. En de meest interessante inzendingen worden bovendien verzameld op een tentoonstelling, die te zien zal zijn in het Afrikamuseum van Tervuren vanaf 11 juni 2010.
Deze oproep wordt verstuurd naar àlle Vlaamse stads- en gemeenteblogs. Mechelen.Blogt mag uiteraard niet ontbreken. Dus, Mechelse bloggers, kruip in uw pen en ga op zoek met uw fototoestel naar koloniale sporen in onze stad. En wie weet komen we ook terecht in het Afrikamuseum!
Ik wist zelfs niet dat e rop de Antwerpse steenweg een Katanga-wijk was......ik dacht dat die alléén aan de Liersesteenweg lag juist voorbij d eoefenvelden van KV.....en dan is er nog het Van Kerckhovenstraatje waarover hier al eens geblogt werd.
Inderdaad, moet Liersesteenweg zijn.
Is al aangepast. Uiteraard, Liersesteenweg! Lapsus van ondergetekende. En dat terwijl ik er enkele dagen nog naartoe ben gereden.
@koen, de schuld van een GPS
Om on topic te blijven: behalve de Katangawijk, het Koloniaal Monument en de omstreden Van Kerckhovenstraat zijn mij geen "Congolese" sporen bekend in onze stad. Wellicht zijn er nog ergens. Of niet? Wie weet nog wat?
@ koen
Even navraag doen op het paleis van Laken. Ofwel weten die er meer van ofwel gaan ze het ontkennen zoals de opdrachtgevers in het tv-feuilleton van Mission Impossible van jaren geleden:
" In case you get caught we will deny any acknowledgement of your actions!"
In dit geval de acties van Polle II. (Zwartjes hun handen afhakken en dergelijke)
Destijds bestond er een café "BOMA" recht over de Sint Jan Berchmanskerk aan de Brusselsesteenweg.
Wie helpt mij, maar ik denk nu ineens aan een café "Matadi". Waar dat was? Ik meende ergens Leuvensesteenweg. Misschien op de hoek van de Motstraat. Dat was m.a.w. vlak bij mijn ouderlijk huis, maar ik weet het niet meer. Heb ik het nu mis of wat? Roger Kokken?
Rudi, juist op Leuvensesteenweg, maar de Matadi was dat niet op de hoek van de Draaibankstraat?
Den deze is het alvast niet:
http://www.mechelse-studentenkamers.be/index.htm
Kan zijn Jokke, zeker ben ik niet. In elk geval, vandaag een kelder opgeruimd en ik ontdekte telefoonboeken uit 1981-1982. Helaas geen café Matadi in Mechelen toen, wel in Duffel en Tienen! Tenminste volgens het telefoonregistert van toen.
Café Matadi was onder den toren, adres eigenlijk Steenweg, naast De Groene Lantaarn (nu de Barramundo). Mijn grootmoeder, bijgenaamd Mutti, baatte het uit van vlak na WOII tot in 1963. Nadien is het een tijd een "jongeren"café geweest, waarvan de naam me nuontsnapt. Nu staat het pand al jaren leeg, de voorgevel op gelijkvloers is met houten planken dichtgemaakt
Mijn moeder bevestigt de stelling van anoniem. Het pand werd later opengehouden, als "De Kilt" en dat door Paula en Paula was de moeder van de bekende Racing-voetballer Eddy Smets en de even bekende bloemist Luc Smets. En anoniem, hoe lang is het geleden dat je daar nog voorbij kwam? Het pand naast de Barramundo is nu opgeknapt en er is onlangs een kapperszaak in geïnstalleerd.
Maar het heeft er wel meer dan 15 jaar als werf bijgelegen.
@Anoniem: de naam van dat jongerencafé was ......The Kilt.
En wat had café Matadi eigenlijk met Congo te maken, behalve de naam van de havenstad uit Bas-Congo? Waren de uitbaters ex-kolonialen of bestond het publiek uit mensen die banden hadden met de kolonie? En was het interieur in 'koloniale stijl'? Je weet wel: rieten stoelen, Afrikaanse maskers aan de muur e.d.
Voor zover ik weet was er geen link met Congo. Mijn oma had het ook overgenomen van een zekere Cecile, misschien had die wel een link met Congo. Oma was gewoon Belgisch, ook niemand in de familie die koloniaal was geweest, en het interieur was gewoon, zoals elk café toen, houten banken met lambrizering en spiegels erboven, tafels met marmeren bladen en iets dat op thonet-stoelen leek (heb er daar nog altijd 3 van staan hier). En ze dronken er export, en reklame aan de muur van Melfri, een soort van cecemel van toen, maar die was er nooit.
En ja er was er een biljartclub (BC Matadi), na sluiten van cafe is die overgegaan naar cafe De Zalm, hoek Zoutwerf/Guldenstraat, maar is nu ook weg, is nu een koffiewinkeltje.
Zijn de dames en heren bloggers (en koen) zo kort van geheugen? Vorige zomer nog passeerde op deze site een topic over nagenoeg hetzelfde onderwerp:
http://www.mechelenblogt.be/2009/07/congo-en-mechelen-andere-naam-voor-van-kerckhovenstraat
Volgens mij wist Koen toen al, wat hij van plan was :-)
Misschien zijn er ondertussen bloggers bijgekomen die meer info kunnen geven, dus mag een bepaalde vraag af en toe wel eens terugkomen.
Anoniem is niet meer anomiem, ben ingelogd, en heet Carole
Proficiat Carole, weer één anoniem minder. ;-) De vraag van Koen blijft natuurlijk. Als Canvas prentjes wilt maken dan moet aan het getoonde nog altijd iets te merken zijn van de Congo-roots. De opmerking van Mechelen-Noorderling is terecht maar méér dan een straatnaambord hebben we daar ook niet.
@Mechelen-Noorderling: ja, uiteraard weet ik dat nog: ik had zélf dat artikel over de Van Kerckhovenstraat geplaatst.
@Luc en iedereen: in principe volstaat zelfs een foto van een straatnaambord, doe er een fotootje bij van Van Kerckhoven, schrijf er wat uitleg of een verhaal bij en je kan deelnemen. Ik kan het moelijk zélf doen, hé, als initiatiefnemer :-)
Het zou prettig zijn moest nog iemand een winkeltoog weten met het beroemde missiebusje in de vorm van een negertje met een knikkend hoofd en als ondertitel:' voor onze missies'!
Het reclameblok dat in de jaren '50 voor het Begavoxnieuws in de bioscopen werd getoond begon steevast met het negerhoofdje met de draaiende ogen onder de begeleidende stem die iets zei van ' Reclame Van Dam K H, Adolf Maxlaan ... enz ' Het is niks Mechels en allicht zit het al vervat in het Canvasscenario maar ik dacht er net op.
@Luc : Kijk binnenkort naar de tv-spot op CANVAS, die we gefilmd hebben in Mechelen. Het bulkt er van de kniknegertjes :-)
Zal ook te zien op de CANVAS-website. Geef me even tijd om de beelden erop te zetten.
@ koen
Dat uitgerekend in het kruidenierswinkeltje van Fanieke in de Van Kerckhovenstraat (een jeugdvriendin en collega dienstmeid van mijn grootmoeder), zo'n knikkend negertje de toog versierde is toch wel teveel aan toeval. Of niet soms? Ik moest daar dagelijks, 's middags als ik de verse soep naar Fanieke en haar oude moeder bracht steeds een muntstukje insteken in opdracht van mijn grootmoeder. Faniekes broer Arthur was pater in de Congo en mijn diepchristelijke grootmoeder moest en zou die zwartjes door haar dagelijkse bijdrage helpen. Onrechtstreeks steunde ze zo ook Arthur in zijn werk.
De toen reeds naar de hel of hemel vertrokken Van Kerckhoven zal haar medeleven met de zwartjes misschien met een goedkeurend oog monkelend hebben bekeken.
Als kind was die straat het speelterrein (voetbalveld in de warme dagen en ijsbaan in de winter) van mijn broer en mij en van de rest van de jeugd uit die wat ongekende buurt aan het station. De helft van de straat is nu met de vlakte gelijk gemaakt.
Misschien heeft iemand iets aan het verhaal van Jack Hermoniers uit Mechelen...
Op de hoek van de Caputsteenstraat en de Grote Nieuwendijk was er vroeger Café "Leopoldville" nu een bakkerij. Ernaast was nog een herberg (naam vergeten). Aan de overkant, hoek Paardenkerkhofstraat, was er café "Taxi" met de supportersclub "De maneblussers" van KVM. Daarnaast was café "Vlissingen".
Mijn groorvader, CHRISTIAENS L.CH., zijn naam staat bovenaan rechts op het monument van de eerste twintig Mechelaars overleden in Congo. Spijtig dat alle namen niet meer leesbaar zijn op het monument op de Schuttervest en dit door de ervoor geplande struiken.
Ook is zijn naam vermeld op de eretabel in het museum te Tervuren.
Hij is als 30 jarige overleden in Leopoldville op 15-05-1908.
Ik bezit nog foto's van mijn grootvader.
@koen: rond 1958, denk ik, kregen we in de zaal Familia een optreden van ' De troubadours van Koning Boudewijn '. Ik herinner me niet meer of dat naar aanleiding was van een bezoek van de Mwami maar we kregen toch de gelegenheid (sic) om een eepeetje te kopen.
@ Luc, jammer dat het Europese liederen zijn op die LP. Ik zoek van hen al een tijdje "Uele maliba makasi". Dat heb je soms niet?
@Roger: spijtig genoeg niet maar is er geen kans dat je liedje boven water komt n.a.v. die Canvas uitzending? Als Koen eens zijn antenne opzet?
@ Luc, ik heb er wel een versie van, maar niet diegene die ik in gedachten had. Ik heb het ooit meermaals horen zingen door "laka laka bomma", die zwarte die begin jaren 50 in de cafés (en daarna op de voetbal) zijn zwarte anijssnoep verkocht. Een andere keer was tijdens een vertoning van "Exploration du Monde" in de feestzaal van de RMS op de Zandpoortvest, maar de versie die ik heb is veel trager en eerder bedoeld als wiegeliedje.
Behalve misschien op een of andere zolder of op een veilingsite is de kans dat ge nog zo'n missiespaarpotje met een knikkend negertje vindt eerder onwaarschijnlijk. 20 jaar geleden bood men er al meer dan 2.000 frank voor. Ik weet nog dat ik als heel klein gastje soms de oren van mijn moeder haar kop zaagde om een "twaalfenhalf" in dat potje te mogen steken, alleen maar om dat negerke te zien knikken :-)
Ja Jan, er zijn veel namaak "knikkende negertjes"; De "echte" zijn die met een missionaris die een zwartje op zijn schoot heeft.
In elk geval, als Canvas kwam filmen had het stadsbestuur zich toch enige moeite mogen getroosten om dat beeld een beedje op te frissen want zoals ik heden vaststelde is het behoorlijk onderkomen en bemost.
Misschien kunnen ze de zwarte asielzoekers uitnodigen om dit beeld wat op te kuisen om aldus een kleine bijdrage te leveren in ruil voor hun levenslange steun :-)
TV-spotje nu te zien op http://video.canvas.be/bonjour-congo-trailer met beelden van het Koloniaal Monument, de Katangawijk en de Waverse Congozaal. Ik wacht nog op Mechelse inzendingen met foto en verhaal...
En Roger, het beeld op de Schuttersvest staat er inderdaad wat onderkomen bij. Op oude foto's zie je nog het tegelplantsoen errond, dat nu compleet overwoekerd is door de aanplantingen. Misschien kunnen Vlaamse ex-koloniale renteniers het geheel wat opkuisen.
Koen ik ben aan het werk met gegevens en foto's van drie kolonialen uit mijn familie.
Léon Charles Christiaens, zijn broer Louis Christiaens en Pierre Gouverneur. Deze laatste was gehuwd met de weduwe Van L.CH. Christiaens, mijn grootmoeder.
Nog dit : de 31 Mechelse pioniers op het monument zijn overleden in de Onafhankelijk Staat Congo. Op 15 november 1908 is het Belgisch Congo geworden. In de tekst moet het dus zijn vóór 15-11-1908. Trouwens mijn grootvader, die op de zuil staat, overleed op 15 mei 1908 te Léopoldville en dus niet vóór 1908. Ik heb ook in het stadsarchief de 31 namen, die op de zuil staan, gevonden.
Hoe kom ik met je in verbinding om mijn gegevens en foto's, tamelijk wat MB, te bezorgen ?
Hallo iedereen,
Ik ben op mijn zoektocht naar een lied van - ja echt waar - de troubadours van koning Boudewijn - op jullie forum terechtgekomen. Ergens vijftig, begin zestiger jaren (ik was toen 15/15 jaar oud) heb ik op de Nederlandse radio tijdens de kersttijd de troubadours gehoord. Ik hoor ze het in mijn hoofd nog steeds zingen. Het was het Wiegelied van Brahms, maar dan gezongen in het congolees.(gutenabend gutennacht). Hebben jullie enig idee op welke plaat dit staat, of hoe de congolese titel heet of wat dan ook. Ik zoek echt al jaren.
Hopelijk hoor ik wat van jullie
groetjes van een noorderling
Marianne
Dag Marianne noorderling,
Op mijn reactie van begin april gaf ik de cover van een eepeetje waarvan hier de achterzijde volgt:
Het laatste nummertje van zijde a is misschien wat je zoekt. Laat maar iets weten.
@ Marianne :
Hier hoor je de Missa Luba, gezongen door Les Troubadours du roi Baudouin.
Misschien een eerste stap in je verdere zoektocht.