Nu dat de polemiek wat is gaan liggen en het bloed opgedroogd is de tijd rijp om tekst en uitleg te geven over wat die vermaledijde naar bloed smachtende en slachtende moslims allemaal uitsteken als deel van hun carnivore religie. U weet wel, de eid al kabier (Arabisch) of büyük bayram (Turks), beter bekend als het offerfeest.

Het is niet mijn bedoeling pro- of contra-argumenten te geven voor het offerfeest, iedereen kan zijn gading vinden in de media van afgelopen dagen. Noch is het de bedoeling als apologeet een en ander goed te praten met de bedoeling goodwill te creëeren en die arme moslims als slachtoffer voor te stellen (pun intended). Wat ik wel wil doen is wat achtergrond geven, wat men in Canvastermen "duiding" pleegt te noemen. (lacht) Het is nu eenmaal een belangrijk religieus feest dat bij een groot deel van de Mechelaars leeft en bij nog een groter deel feitelijk onbekend is - op de smeuiige tabloidachtige verhalen na.

Disclaimer
Mensen denken dat iedere moslim zijn eigen godsdienst van naaldje tot draadje kent of op zijn minst de islam als geheel representeert. Niets is minder waar. Of dacht u dat elke katholiek de diepere zin van de 7 sacramenten kent? Of om uit de religieuze sfeer te blijven: kent elke rasliberaal het ideologisch verschil tussen pakweg John Locke en David Hume? Dus niet gespeend van enige expertise terzake laat ik dit evenement als ervaringsdeskundige de MechelenBlogt revue passeren (lacht)

Wat vooraf ging
We gaan vierduizend jaar terug in de tijd. Meer bepaald naar het land Kanaän waar de aartsvader Abraham zijn tenten heeft opgezet. Deze Abraham kreeg op oudere leefttijd een zoon (Ismaël) bij zijn tweede vrouw en jaren later een tweede zoon bij zijn eerste vrouw (Isaäk).

Enige tijd later stelde God Abraham op de proef. ‘Abraham!’ zei Hij ‘Roep je zoon van wie je zoveel houdt en offer hem op een berg die Ik je wijzen zal’. De volgende morgen stond Abraham vroeg op, zadelde zijn ezel, nam twee van zijn knechten en zijn zoon Isaak met zich mee, hakte hout voor het offer en ging op weg. Hij zei tegen de knechten: ‘Blijven jullie hier met de ezel. Ikzelf ga met de jongen verder om daarginds neer te knielen. Daarna komen we naar jullie terug.' Hij pakte het hout voor het offer en nam zelf het vuur en het mes. ‘We hebben vuur en hout,’ zei Isaak, ‘maar waar is het lam voor het offer?’ Abraham antwoordde: ‘God zal zichzelf van een offerlam voorzien mijn jongen. Aangekomen bij de plaats bouwde Abraham daar een altaar, schikte het hout erop, bond zijn zoon Isaak vast en legde hem op het altaar. Toen pakte hij het mes om zijn zoon te slachten. Maar een engel riep vanuit de hemel: 'Raak de jongen niet aan, doe hem niets! Want nu weet ik dat je ontzag voor God hebt: je hebt mij je zoon, je enige, niet willen onthouden.’ Toen Abraham opkeek, zag hij een ram die met zijn horens verstrikt was geraakt in de struiken. Hij pakte het dier en offerde dat in de plaats van zijn zoon.

Staat er trouwens geen paneel van deze scène in de Sint-Romboutskathedraal?

Dit verhaal komt letterlijk uit Genesis, het eerste hoofdstuk van het Oud Testament. Het is deze traditie die moslims vandaag de dag herdenken. Hier en daar zijn er wat nuances in de islamitische versie waarbij bijvoorbeeld moslims er vanuit gaan dat het over de oudste zoon gaat, Ismaël, maar voor de rest komen beide verhalen netjes overeen.

In tegenstelling tot wat men denkt roept de Koran nergens op tot het offeren van een dier. Dezelfde Koran rept trouwens met geen woord over bijvoorbeeld de besnijdenis, een gebod dat rechtstreeks uit hetzelfde Genesis komt. Misschien enigszins tot uw verbazing maar in veel opzichten is de islam de godsdienst van Abraham en niet van Mohammed. Enkele voorbeelden ter illustratie:
- De bekendste traditie die teruggaat tot Abraham is ongetwijfeld de jaarlijkste bedevaart naar Mekka
- De eerste openbare prediking van Mohammed was een oproep om het monotheïsme van Abraham in ere te herstellen
- Moslims bidden zoals Abraham, geknield en met het aangezicht op de vloer (zie Genesis; idem dito voor Jezus trouwens)
- Abraham wordt door moslims ritueel begroet tijdens elk gebed, vijf keer per dag
- Zoals al aangegeven: mannelijke moslims besnijden zich, net als Abraham en de zijnen, om het verbond met God te eren

Moslims vieren dus met het offerfeest een Bijbelse event. Het hele verhaal waar moslims hun mosterd halen en de link van Abraham met de bedevaart is uitgebreid te lezen op
www.sharaf.be/Mekka de stad van Abraham

Ik wil maar zeggen dat de islam geen *lichaamsvreemde* religie is maar een voortzetting van zijn voorgangers, het joden- en christendom. Hoewel een "terugkeer naar" een betere woordkeuze is dan "voortzetting". De reden waarom rituelen zoals de besnijdenis geen onderdeel meer zijn van het christendom heeft vooral te maken met de determinerende rol van kerkvader Paulus in het vorm geven van de piepjonge Kerk. Misschien een beetje kort door de bocht maar dit is tevens de belangrijkste reden waarom islam als godsdienst ritueel en theologisch dichter staat bij het jodendom dan het christendom. Boeiende materie allemaal maar het zou ons te ver afleiden voor dit artikel.

De betekenis van het offer
Het offerfeest is dus een gedenken van het Abrahamische offer dat symbool staat voor ultieme gehoorzaamheid en opperste liefde voor God. Abraham was bereid om zijn enigste kind, een geboorte waar hij zijn hele leven op gewacht heeft en zijn oogappel, op te offeren. Een beproeving die hij met glans doorstaan heeft.

Wat is de betekenis van het offer - zeker van het meest dierbare dat je hebt?
Het offer is een courant voorkomende religieuze praktijk overal ter wereld omdat het verwijst naar een beproeving. Er kan nu eenmaal geen sprake zijn van totale liefde voor God als er geen volledige overgave is. Wat ons naadloos terugbrengt naar de betekenis van het woord "islam": overgave.

Desondanks het enorme belang van het offer bestaat er in de islam, anders dan bijvoorbeeld in het christendom, geen altaar wat wijst op het spirituele belang van de offergave. Een altaar vereist een priester (offeraar aan God) die de offerhandeling kan maken, zoals het Misoffer in het katholicisme. Priesters bestaan nu eenmaal niet in de islam, een "imam" is een voorganger en kan iedereen van de gemeenschap zijn. In die zin is islam geen strak geleide pyramidestructuur maar kun je het best vergelijken met het Open Source netwerk model. Islam als 3.0 religie no less quoi (lacht)

We zijn geneigd om bij offers en altaars te denken aan moslims, primitieve stammen en culturen uit de Oudheid. We zijn er als het ware blind voor geworden in onze eigen cultuur. Terwijl de godsdienst bij uitstek waar het offer centraal staat het christendom is. De essentie zijnde dat Jezus zich opofferde voor de zonden van de hele mensheid. Hij is het Lam Gods (pun not intended). Daarom dat Pasen draait rond het zoenoffer, de verzoening met het goddelijke en de spirituele ontwikkeling van de ziel door middel van beproeving. We leren onszelf nu eenmaal kennen als we onder zware druk staan.

Taal, zijnde een cultuurdrager van archetypes, geeft ook enkele hints rond de betekenis van het offer. Een offer brengen is nog altijd een uitdrukking die weergeeft dat men een inspanning moet leveren of iets opgeven in ruil voor iets hoger (voor de latinisten: do ut des). Het concept van een offer of opofferen is een actie die als doel heeft jezelf te zuiveren van je zonden. Of waar dacht u dat het woord zondebok vandaan kwam?

Maar de diepere betekenis van het offer is de link met de liefde.
Het gaat hier niet over een romantische bonbonnière (roept dit woord ook bij u de dictees op uit de scholierentijd?) met een grote valentijnstrik rond maar liefde in de betekenis van toewijding. De puurste liefde is de onbaatzuchtige liefde. Een liefde waar men alles geeft en niets vraagt. Dit klinkt de christelijke medemens vertrouwd in de oren. Het zijn mensen zoals Damiaan of een moeder Theresa die laten zien dat het geen loze begrippen zijn. Christenen mogen best trots zijn op de heiligen van hun gemeenschap.

Om in dezelfde sfeer van het christendom te blijven, deze liefde is is duidelijk in de 10 geboden of de decaloog. De 10 geboden zijn bekend bij moslims onder de term de "Furkaan" - in feite een zeer effectief hulpmiddel om goed van kwaad te onderscheiden. Sommige moslims gaan zo ver om te zeggen dat de Koran in essentie over de 10 geboden gaat, al de rest is commentaar. Jezus, de vleesgeworden logos, ging nog een stap verder en heeft de decaloog briljant samengevat: "Bemin God boven alles en uw naaste zoals uzelf"

De offervraag is een dilemma. Het plaatst God aan de ene kant en je eigen leven aan de andere kant en laat vervolgens aan jezelf de keuze welke van de twee je het meeste gewicht en belang wil geven. Dit is moeilijk te vatten voor niet-gelovigen maar vervang God door liefde of "hogere" idealen en het is al meer aanschouwelijk. De belangrijkste spirituele stromingen gaan ervanuit dat je je ego naast je neer moet leggen om God te bereiken. Maar het ego laten sterven is jezelf laten sterven. Op enkele uitverkorenen na, zoals Boeddha, zijn de meeste van ons niet in staat om die drastische stap te zetten en blijft er enkel een symbolische geste over voor de gewone stervelingen - zoals het offer. Daarom dat je een moslim hoort spreken over offeren en niet slachten. De connotie is geheel anders nietwaar?

Ik weet het, voor een moderne rationele burger van de 21ste eeuw hoort dit in de categorie bijgeloof en andere nonsens. Maar laat ik dit als nadenkertje meegeven: de grootste illusie is dat mensen denken dat ze hun leven in eigen handen hebben. Niets is minder waar.

Welk vlees in de kuip?
Allemaal goed en wel, maar na al het bovenstaande geblaat over symbolisch en spirituele blablabla, hoe zit dat nu met die schapen? Ja, er komt een dier bij te pas.
Er vloeit toch bloed of niet? Ja, er vloeit bloed.
Veel bloed? Ja, heel veel bloed.
371 schapen. 2.192 runderen. 6.849 konijnen. 31.590 varkens. 684.932 kippen. Worden geslacht. Elke dag opnieuw. In dit land.

Voor het offerfeest in de regio Mechelen zijn mits wat natte vingerwerk ruwweg een 500-tal schapen en 50-tal runderen geslacht. Moslims die -ook- dieren slachten en consumeren? No big deal.

Of we nu willen of niet, onze vleesconsumptie is gebaseerd op rivieren bloed die vanuit slachthuizen de riolen inlopen. Een slagerij is een sluier voor de bloed- en slachtpartij die er achter steekt. Zelfs de vorm van het dier is vandaag niet meer te herkennen in de etalage want zo willen de klanten het. Dat zegt iets over ons schaamtegevoel en afschuw. We willen niet weten wat er achter de schermen plaats heeft gevonden. Het pleit voor Gaia dat ze ons af en toe een geweten schoppen. Ze overdrijven soms maar dat is een manier om een point te maken.

Aan de andere kant is het een fundamenteel principe dat leven enkel kan bestaan door ander leven tot zich te nemen. En vegetariërs dan? Ook zij ontsnappen er niet aan. Of zijn planten en paddenstoelen geen vorm van leven soms? Een *lagere* levensvorm dan een dier maar wel een levensvorm. Ik weet nu wel dat planten geen centraal zenuwstelsel hebben en dus geen *pijn* kunnen lijden maar waarom hier de grens trekken?
Je kunt evengoed een arbitraire grens trekken tussen mens en het dier als lagere levensvorm. Ik overdrijf maar soms is dat een manier om een point te maken.

Ik ben voorstander van een vleesarm dieet om gezondheids, ethische en milieuredenen maar ik ben realistisch genoeg om te beseffen dat onze eigen natuur omnivoor is.
Roald Dahl heeft trouwens in tempore non suspecto een schitterend kortverhaal geschreven over een radio die de frequentie kon horen van het schreeuwen van gras als de buren het gras maaiden.

Kunnen moslims vegetariër zijn? Het kan. Het komt weinig voor maar er zijn enkele prominente moslims die als overtuigde vegetariërs leven.

En nu komen we tot de beating a dead horse discussie: enkel na verdoving mogen dieren geslacht worden. Volgens de Belgische wet.
Klopt, met als uitzondering de rituele slachtingen. Van joden. En de moslims ook.
Maar dat is helemaal niet ethisch! Misschien niet.
Stel nu dat de wet op verplichte verdoving er zou door komen, zou dat het offerfeest stoppen? Helemaal niet, in bepaalde landen is de verdoving in voege maar gaat het offerfeest gewoon door.
Waarom dan dat tegenstribbelen van die moslims tegen deze redelijke eis? Het korte antwoord is: traditie in combinatie met het geloof dat hun manier de dieren geen tot weinig pijn laat lijden. En wie weet hebben ze wel een punt.

Wat ik belangrijker vind dan fixeren op de laatste 15 min van het leven van een schaap dat naar de slachtbank geleid wordt is om dierenwelzijn meer holistisch te benaderen. Ik denk dat dieren recht hebben op een dierwaardig leven. Dus geen industriële aanpak. Geen kistkalveren, geen kippenbatterijen, natuurlijk voer, enkel volwassen dieren, enz. Vanuit mijn morele highground is het natuurlijk gemakkelijk praten maar hé dit is een blog geen instituut om de wereld te veranderen.

We kunnen de dieren natuurlijk ook massaal de gaskamers injagen en daarna ontkennen dat het ooit plaats heeft gevonden (lacht)

Bergen en bergen vlees
Wat gebeurt er nu met al dat vlees?
Eénderde is geserveerd voor de armen, éénderde voor familie en kennissen en tenslotte éénderde voor jezelf.
Er is in Mechelen nog geen gestructureerde manier om het vlees aan lokale organisaties te schenken. Misschien ligt hier een kans voor de Schepen voor diversiteit om dit in goede banen te leiden als een minder-lef-meer-praktische-ingesteldheid-in-mechelen project.

In ontwikkelingslanden is dit feest dikwijls de enigste kans voor een familie om éénmaal per jaar uitgebreid vlees te kunnen eten.



Trends
Zelfs duizenden jaren oude tradities worden door het modernisme ingehaald. En dus zijn er de laatste jaren ook voor het offerfeest enorme verschuivingen.
Schaalgrootte, centralisatie, voedselveiligheid en regeltjes overheersen en het is een kwestie van tijd voor het offerfeest in huiselijke sfeer gedoemd is te verdwijnen tenzij we het als werelderfgoed laten erkennen. Of beter nog: een serie als Vlees en Bloed op het scherm te gooien maar dan in halal stijl (lacht)

Nu, voordat de tegenstanders van het offerfeest met een brok in de keel juichend in elkaars armen vallen, het feest an sich zal blijven bestaan, maar het offergedeelte zal geleidelijk en voor een groot deel vervangen worden door een geldstorting voor het goede doel. Een beetje zoals geld geven aan Broederlijk Delen gedurende de vasten.

Het viel me op dat dit jaar slechts een 15% van de moskeegangers de moskee verlieten meteen na het gebed om te gaan offeren. Dit was jaren geleden de helft.
De meeste bestellen hun deel via de slager. Outsourcing en professionalisering dus.

Het (illegaal) thuis slachten is marginaal, te vergelijken met het percentage sluikstorters versus de medemens die braafjes zijn blauwe en witte zakken wekelijks op de stoep zet. Hier rest ons nog enkel om oude koeien uit de sloot te halen door zittend bij het haardvuur aan onze kleinkinderen oologsverhalen vertellen over hoe we vroeger in de holst van de nacht een schaap het huis binnensmokkelden. Af en toe eentje ontsnapte er eentje dat dan rondzwierf in de nachtelijke straten van Mechelen waarbij een hele familie er jacht op maakte in de hoop dat zij het verloren schaap in het vizier hadden voordat een verbaasde Maneblusser of -God behoede- een politiepatrouille er tegenaan botste. Dat waren nog eens tijden.

Wat de ambacht van het slachten zelf betreft, men mag enkel slachten als men een attest krijgt van de Moslimexecutieve in Brussel. Maw, er zullen niet veel meer zijn de komende jaren die nog gaan weten hoe het moet (ondergetekende hoort nu al bij die groep).

De hamvraag blijft: mogen alternatieven zoals geld geven aan de armen?
Wel, het hangt van de plaatselijke notabelen af. U weet wel, 2 moslims, 3 meningen. Nochtans is het simpel. Toch voor stuurlui aan wal zoals ikzelf (lacht).
Er is een orgaan dat -mits men een oogje of twee dichtknijpt- als stem van moslims kan optreden: de Moslimexecutieve. Nu die mensen hebben weinig te zeggen omwille van het eerder aangehaalde Open Source karakter van deze godsdienst. Maar mits overleg, bijvoorbeeld onder de zachte hand van een Schepen, zou deze Executieve -die toch enkele pundits in hun rangen telt- in staat moeten zijn om ons theologisch de les te spellen - lees overtuigen met religieuze argumenten en niet door Gaia videos.

De inspanningen van het Mechels stadsbestuur
Er is de brochure van het stadsbestuur met de veelbelovende titel "Offerfeest: hoe, waar en wanneer in Mechelen" - ja, hoor in het Nederlands, de voertaal van islamitische Mechelaars ( ik schat dat slechts 5% Arabisch kunnen lezen én begrijpen)

Het opent met een voorwoord van Schepen Salmi die vertelt wat de mogelijkheden zijn dit jaar met de nadruk op de inspanning van het bestuur in de vorm van "tijdelijke slachtvloeren". Dit laatste is gewoon een (vee)boer die zijn stallen tijdelijk ter beschikking stelt. Er blijkt maar één plaats te zijn in de buurt van Mechelen: in het liefelijke Hombeek, een dorp met veel creatieve boeren getuige het maisdoolhof van afgelopen zomer en nu dus de tijdelijke slachtvloer. De rest mag richting Werchter, Waarloos of Heist-op-den-Berg bollen. Echt onder de indruk ben ik dus niet van de "inspanningen" (lacht).

Dan volgt de obligate summiere achtergrond van het feest, en dat summiere mag u letterlijk nemen want een deel van de tekst is gewoon weggevallen. Verder veel krom taalgebruik ("Je kan daar ook uw schaap aankopen"), onbestaande termen ("een wetenschappelijke kalender"), slordigheden ("de data kunnen lang vooraf vastgelegd worden"), tegenspraken ("een tiental dagen" versus "enkele dagen"), hyperlinks die door de nieuw gelanceerde website niet meer werken (www.mechelen.be/samenlevenengezondheid), vreemde woorden (uitslachten), leuke vondsen (doe-het-zelf-vloer), advies dat flirt met het onhaalbare (doe een gifte in de vorm van *ingeblikt* offervlees) en verder een hoop ambtenarentaal waar Kafka jaloers op zou zijn: slachtvergunning, slachtaangifte, registratie in Beltrace, attest van de Moslimexecutieve, aankoopbewijs, beslagnummer, oormerknummer, registratienummer, identiteitskaart...

De voorlaatste pagina is vanuit theologisch oogpunt interessant. Als alternatief voor het offer staat er dat men ook een schenking kan doen (persoonlijke gift of aan een hulporganisatie). Daarmee is dit een feitelijke fatwa die tegen de officiële mening ingaat van bijvoorbeeld Moskee Al Buraq. En dus is er hier een seculier stadsbestuur dat een religieuze beslissing neemt. Het laat een bijzonder licht schijnen op de recente plannen voor een abortuskliniek in Mechelen. Stof voor minstens een dozijn samenzweringstheorieën, iets waar wij moslims gek op zijn (11 september? de CIA zit erachter meneer).

De voor de rest mooi vormgegeven brochure sluit af met een nogal kitscherige aandoende afbeelding op de achterflap samen met het -ondertussen verouderde- stadslogo. Het omgekeerde zou me verbazen, moslims als testgroep voor het lanceren van het nieuw logo, het zou ne keer iets anders zijn en getuigen van lef. Tussen haakjes heeft iemand al opgemerkt dat de overheersende paarse toon van het logo de kleur is van boete en inkeer?

Enfin goede bedoelingen te over maar van een verhelderende uiteenzetting -toch de bedoeling van de brochure- is geen sprake,  integendeel, ik moest het onding meermaals lezen voor ik er een jota van begreep. Dus prima initiatief maar volgend jaar beter Ali.

Het feest zelf
Het begint 's morgens met een kort gebed om 8u30 in de moskee. Daarna volgt er een preek van 20 min door de imam waar hij het over de spirituele dimensie heeft van het offerfeest. Gezinshoofden hebben een window van drie dagen om het offer te volbrengen maar de voorkeur is toch op de eerste dag. In de loop van de namiddag is het koken geblazen en tegen de avond komen families samen.

Mensen kleden zich feestelijk, kinderen zijn uitgelaten, kadootjes veranderen van eigenaar en veel kinderen krijgen een centje. Niet veel anders dan een gezellige kerstavond dus waarbij de nachtmis aan het begin van de dag plaats heeft.

Wat mag men offeren? Geiten, schapen, koeien, ossen, buffels en kamelen (van die laatste twee heb ik nog geen exemplaar gezien maar wie weet wat ons nog allemaal te wachten staat met de klimaatveranderingen)
Die dieren moeten een minimum leefttijd hebben (1 jaar voor een geit,  2 jaar voor een koei enz) dus lammeren, kalveren en ander jonge beesten mogen niet voor de bijl gaan.
De spreekwoordelijke uitzonderling zijn de varkens, de heilige koeien van de moslims.

Wat kost dat nu allemaal?
Een schaap of 1/7 van een rund kost tussen de € 150 en € 250. Veel geld dus.
Het gebruiken van de slachtvloer is ongeveer € 35

En wat kost het aan de gemeenschap?
Het korte antwoord: geen idee. Als ik afga op een studie uit het Gentse van 2006, dan vermoed ik dat het een prijsvork is van 20 tot 40 Euro's per dier of 50% van de werkelijke kostprijs. Voor een bevolkingsgroep -die overigens niet bepaald tot de bovenlaag behoort- van een sinds 1974 erkende godsdienst die al 35 jaar zelf alles uit eigen zak betaald voor het organiseren van hun eredienst lijkt mij dat niet te veel.

Het goede nieuws: moslims hebben slechts 2 feesten per jaar dus u zal een hele poos niets meer van ons horen (lacht)

Rest me nog om onze mede-gelovigen een zinvolle Advent te wensen.