Wanneer je een kerkgebouw zou loskoppelen van zijn religieuze functie dan hou je in veel gevallen een gebouw vol kunstschatten over. In de periode vóór het ontstaan van ons landje waren dit de echte openbare musea voor het volk.
(foto: Luc )
Zo een dikke vijfhonderd jaar geleden vond men een nieuw beroep uit de voortreffelijke vaklui uit de middeleeuwen werden kunstenaar. Dat was mooi maar, net als nu, moet je van je beroep kunnen leven en kunstenaars hebben altijd een bestaan gekend met een onzeker inkomen. Dus de brave man moest zelf op zoek naar een afzetmarkt voor zijn kunstwerken. Die vond hij in grote mate daar waar het geld zat: de stad! De aristocratie, de ambachten en de kerk, dat waren de afzetmarkten van de kunstenaar. De toenmalige kunstwerken zijn nu nog altijd terug te vinden op diezelfde plaatsen voor zover ze niet door respectievelijke bezetters of rovers werden meegepikt en op die manier een reden gaven aan anderen om elders musea op te richten.
De kunstwoorwerpen uit de ambachten zitten netjes in onze musea, die van de aristocratie zitten nog altijd in dezelfde kastelen of verkocht aan andere rijkaards of musea en die van de kerken? Die zitten voor een deel nog altijd in die kerken en daar rijst de vraag: wie moet die restauraties betalen? Iedereen of alleen de katholieken of de kerkgezoekers. Al onze kerken zijn gratis te bezoeken, moet dat niet veranderd worden? Moeten zij zelfbedruipend worden en hoe moet dat dan? Mechelen doet nog altijd zijn best om gestolen ( cfr. Franse revolutie e.d. ) kunstschatten terug te vorderen of aan te kopen, is dat nog zinvol?
Een mooi voorbeeld is De Wonderbare Visvangst in de Onze-Lieve-Vrouw-over-de-Dijlekerk, waarvoor destijds de Gilde van de Mechelse Visverkopers 1600 gulden betaalden.
BTW : Mooi artikel, Luc
Interessante vraagstelling Luc - met voor mij geen pasklaar antwoord... Ik denk dat het behoud en financiering van het kerkpatrimonium een gedeelde zorg met zijn voor Kerk en gemeenschap. Kerken zijn openbaar - iedereen kan ze bezoeken: in die zin is het duidelijk 'openbaar kunstbezit', en mag het beschouwd worden als erfgoed van alle burgers.
Natuurlijk kost onderhoud, restauratie en dies meer, vaak handenvol geld. Maar het is net zoals bij het burgerlijk patrimonium noodzakelijk dat we die kunstwerken behouden en beheren als 'goed huisvader' voor het nageslacht.
Eigenlijk moet dit los gezien worden van het feit of men nu gelovig, ongelovig, kerkelijk, of niet kerkelijk is... Niemand gelooft nog in de 'Goden van de Olympus', maar de frontonten en godenbeelden van de ouwe Grieken worden ook nog gekoesterd en met zorg omgeven (gelukkig maar...). ;-)
Ik denk dus dat de hele maatschappij dus voor de (financiële) zorg moet instaan. Net zoals voor de kunstwerken die hangen in musea, in openbare gebouwen, in het parlement, in ik-weet-begot-niet-waar allemaal.
Inkom vragen in een kerk? Ik weet het zo goed nog niet. Ook al zie je hiervan overal voorbeelden in binnen-en buitenland. Ik zou het wél overwegen voor schatkamers of aparte collecties (zoals bvb. achter het koor in St-Rombouts, met de schilderijen van de legende van Rumoldus e.d...). Maar verder? Kunst is 'dichtbij' in een kerk. De drempel is laag...
Als ik dan juist hoor dat de stad Mechelen (Nobels net gehoord op de radio) om kunst in de straat te brengen in de stad, om drempelverlagend te werken, dan weet ik het waarom ik liefst toch geen inkom zou vragen in het kerkportaal...
@ Jans :
Mooi idee van Nobels enne... dat hoeft niks te kosten, hoor : Kunst in de Straat.
Laat elke (Mechelse) Kunstenaar of vermeende Kunstenaar een fotootje nemen van zijn beste werk. Dan print hij dit af op een A4-tje, kadert het in (iedereen heeft nog wel een oud kadertje liggen) en placeert dit achter zijn voorruit. Het zal volk lokken, hoor. Het is weer iets anders dan Vrouwentongen.
Niet alleen kunnen op deze wijze schilders, tekenaars en fotografen volk lokken maar bijv. ook Dichters. Een gedichtje van ons aller Leyander, niet enkel te lezen op deze blog maar ook vanaf de straatstenen zal misschien leiden dat ze bij hem komen aankloppen met de vraag wanneer zijn eerste dichtbundel gaat verschijnen.
:-)
Enfin, het is maar een idee, maar net zoals je zegt hoeft Kunst niet te verpieperen in Musea of Kerkgebouwen.
Ik heb NIET gezegd dat kunst niet moet verpieperen in musea of kerkgebouwen. (ik sprak alleen over 'lage drempels')
@ Jans :
In het artikel, een tijdje geleden, over de "Kerk van de Brôôn Paters", dat omgevormd werd tot een Hotel heb ik eens het voorstel laten vallen om het "Klein Cultureel Erfgoed" onder te brengen in het "Groot Cultureel Erfgoed". Beter al die lege (en amper nog gebruikte) kerken gebruiken als schatkamer (al dan niet te bezichtigen met inkomgeld) dan ze om te turnen in Commerciële Aangelegenheden, van welke strekking ook (Bar, Discotheek, Hotel).
ik heb er niks op tegen om inkom te vragen om een kerk te bezichtigen, als het geld gebruikt wordt om de kerk en de aanwezige kunst te beschermen/restaureren. Voor andere te bezichtigen gebouwen/kunstwerken wordt ook vaak om die reden toegang gevraagd, dus waarom niet voor een kerk? Zolang het er maar duidelijk bij staat dat het integraal naar het onderhoud van kerk/kerkkunst gaat.
Jongens, deze discussie is al tot in den treure gevoerd, ook op deze blog. Waarbij tenslotte de aloude tegenstelling tussen gelovigen en anti-klerikalen de boventoon komt voeren, een tegenstelling die in principe niks te maken heeft met het uitgangspunt van de vraagstelling.
En Gim, denk je nu écht dat mensen op pad zullen gaan om naar ingekaderde A4-tjes te gaan bekijken?
@koendv: het is juist je uitgangspunt ' gelovigen vs. niet-gelovigen ' dat ik in mijn openingszin op een zijspoor zet, dus wees even braaf en tracht dit item te vermijden. Zoals je zelf zegt heeft dit niks met het uitgangspunt te maken. Dus graag je reactie daarover tenzij je dat vroeger al tot in den treure gevoerd ' hebt. Ik begrijp je vermoeidheid maar anderen zijn waarschijnlijk nog niet zo moe. ;-)
wie is eigenlijk eigenaar van de kunstwerken in kerken? Is dat altijd de kerkfabriek?
In een eerste reactie zou ik antwoorden: de Kerk ( aartsbisdom? ) maar eigenlijk weet ik het niet.
Is een kerk als Sint Jan dan schatrijk ? Wat kost een beetje eigenhandig geschilderde Rubens tegenwoordig ?
@peter: da's weer een goei vraag: hoeveel is iets waard? Ik zou zeggen: zoveel als je ervoor krijgt. Bij gebrek aan koop en verkoop en voortgaand op de vaardigheid, zeldzaamheid enz. wordt gemakshalve de sticker ' van onschatbare waarde ' erop gekleefd. Blijft natuurlijk de verzekeringswaarde ( = vervangingswaarde? ) maar daar weet ik al evenmin iets van. Wat betaalt een gemiddeld museum aan verzekeringspremie?
contacteer me ajb, ik heb zowel familieleden als vrienden (in NL dus geen concurrentie maar met dezelfde visie) die oude vergane afgeschreven kerken een nieuw leven inbliezen/inblazen, reeds jaren een succes! Wat bezoekers, financiën, tentoonstellingen in die kerken, (met een kopje thee/koffie), verwarming, etc
Ik mag hier geen reclame maken, dus doe het ook niet, maar ik kan wel resultaten laten zien!
mail me maar gewoon...