Kranig oudje dient gerevalideerd...

met categorie:  

De Kraanbrug mag dan best een krasse ouderlinge zijn: het is beslist nodig dat na observatie aan haar onderdelen wordt gesleuteld...  Dus; in de eerste helft van volgend jaar gaat ons oudje onder het mes, en wordt ze terug opgelapt zodat ze er weer een hele poos tegenkan...

Smeren, draaisysteem terug op punt stellen,  tandwielen herstellen, én schilderen... Na deze hoognodige revalidatie zal ze weer helemaal...de oude zijn!

(foto: Jan Smets)

Het kostenplaatje om de roestige brug op te knappen, zal 330.000 euro bedragen.

De Kraanbrug...  Wat heeft ze allemaal mogen beleven en aanschouwen in haar naaste omgeving...  Ach: wat was het vroeger een bedrijvigheid hier aan de Haverwerf en Vismarkt.  Niks is meer zoals het was: het aanvaren van de mosselboten, het verschepen, de hondenkarren die de waren verder transporteerden...  Bekijk het maar op de foto's van Van Zeir!

Maar nog véél vroeger was het zélfs nog drukker.  Vanaf 1311 stond aan de brug een grote houten kraan.  Ze werd steeds vervangen door een nog groter en imposanter exemplaar (in 1346, 1369 en 1430).  De laatste kraan kantelde in 1455 bij het lossen van een lading hout.  Dat voorval staat opgetekend in oude archiefstukken.   In 1765 kwam er wéér een nieuwe kraan, die in 1827 een paar meters werd verplaatst.  Vlak nadien kwam er een stoomboot aanleggen waar de ketel van uitgehaald moest worden.  En eigenlijk had dit in de Sinjorenstad moeten gebeuren, maar daar was geen enkele kraan geschikt voor dit zware werk!  In Mechelen daarentegen....   ;-)   In 1886 bracht de kraan niks meer op, en de stad besliste toen om het grote geval maar af te breken...  Gelukkig kunnen we in het Brusselpoortmuseum nog een maquette van de legendarische kraan bewonderen!

De kraan werd met mensenkracht in beweging gezet.  De tredmolen werd door sterke mannen met de benen in beweging gebracht - vijf stadswerklieden, dei de 'craenkinderen' werden genoemd.

De Kraanbrug zelf heeft ook een lange geschiedenis achter de rug.   Van 1289 tot 1563 was er slechts een 'passerelle' over de Dijle, die men toen de 'Nieuwe Brug' heette.  Maar deze passerelle of 'opslag' werd in de jaren 1563-1565 vervangen door een steviger exemplaar: van toen af 'Kraanbrug' genoemd.  In 1707 werd op haar beurt deze brug vervangen door een houten draaibrug.  Maar in 1850 moest deze laatste ook de plaats ruimen voor een ijzeren brug, die ook nadien nog vernieuwd werd...

Enne: wie herinnert zich nog het 'brugdraaiershuis' dat stond op de plaats waar nu restaurant 'de Kraanbrug' gelegen is?  En méér... wie herinnert zich Jomme nog - de laatste brugdraaier?

Genoeg nostalgie...  De Kraanbrug is ook nu nog een fotogenieke brug, waarop  het (als de auto's je niet tegen de reling rijden...) mooi uitkijken is op de Mechelse jachthaven, of Haverwerf met Lamot en historische huizenrij en Vismarkt...

(foto's: Jan Smets - bronnen: GvA (SvH) en Gids voor Oud-Mechelen (Marcel Kocken)

 

Dat is allemaal positief maar toch vind ik die voetpaden zo ijselijk smal dat ze die naam eigenlijk onwaardig zijn. Plaats voor een rolstoel is er niet. Volgens de laatste richtlijnen over de toegankelijkheid voor rolstoelgebruikers zou dit niet meer mogen kunnen. Over de nog te bouwen voetgangersbrug werd zo 'n heisa gemaakt wegens ' ontoegankelijk ' maar ik kan mij niks herinneren over de Kraanbrug.

Daar heb je zéker een punt Luc!  Ik deel je mening, zoals ik reeds aangaf in mijn post.  Alleen is de vraag: hoe los je dit op met een oude brug zoals deze, zonder te raken aan het 'historische karakter' van het vehicel? 

Het is één van de mooiste plekjes van Mechelen - maar even gezellig blijven staan en de omgeving rustig bekijken, is een tikkeltje moeilijk en oppassen geblazen door het autoverkeer.  Maar ik besef dat het moeijk op te lossen valt.

Voor mij is dat onoplosbaar, tenzij je er een voetgangersbrug van maakt. Het is misschien een wild idee maar je zou dan op de funderingen van de voormalige winketbrug een nieuwe brug kunnen leggen voor lokaal verkeer want anders geraakt het autoverkeer ook in de war.

De binnenstadbruggen zouden, indien mogelijk, hun historische authenticiteit moeten kunnen behouden.
Enkele mooie bruggen hebben plaats moeten ruimen voor moderne, hedendaagse versies, denken we aan de Coloma-, de Plaissence- en de Winketbrug.
De eerste twee zijn begrijpelijk, want de Leuvense Vaart wordt vrij druk bevaren en de oude bruggen konden de toenemende verkeersstroom aan wagens niet meer aan.
De Winketbrug had men, mijns inziens, niet echt hoeven af te breken, alhoewel ze dan erg verloren gelegen zou zijn.
Omdat men de binnenstad autoluw wil maken, kan men de Kraanbrug in zijn authentieke uitzicht laten.
Wat betreft rolstoelen heeft Luc zeker een punt, maar als men de voetgangersbrug aan de Vismarkt makkelijk toegankelijk maakt voor rolstoelgebruikers, hoeft de Kraanbrug niet noodzakelijk aangepast te worden.
Het is niet zo dat men er niet met een rolstoel over kan, alleen kan men het voetpadje niet gebruiken.
De achterliggende automobilist moet dan maar even geduld hebben.
We leven al stressy genoeg.

 

Het probleem is eigenlijk opgelost: in een zone 30 hebben zwakke weggebruikers onder alle beding voorrang. In principe mogen ze dus ook het wegdek gebruiken, en moeten bestuurders geduld oefenen... Schepen Geypen heeft me dat bevestigd.

@Sven: wettelijk zal dat wel in orde zijn en waarschijnlijk zal de automobilist wel vertragen voor de rolstoelgebruiker. Het is echter een ander paar mouwen wanneer je ' gewone ' voetganger of fietser bent: wegwezen is de boodschap. Het is misschien een beetje overtrokken maar telkens ik daar kom met een groep van 10 à 20 mensen dan is het serieus opletten geblazen. De overgang van de Haverwerf, als wandelgebied, naar de Kraanbrug, als verkeersgebied, is wel erg bruusk.

als we nu de binnenstad eens compleet autovrij maken, maar dat is voer voor een aparte blogpost

 

@Sven : In weze heb je gelijk, maar .... er is, zoals altijd, een groot verschil tussen theorie en praktijk.
Als je sommige chauffeurs door de stad ziet scheuren en als je ziet hoe snel sommige bestuurders snel aggressief gedrag vertonen, toets je beter de theorie niet te dikwijls aan de praktijk.
De minste hindernis lokt gauw een middenvinger uit en da's nog van het minste.
Onlangs hebben snelheidscontroles in de binnenstad uitgewezen dat de zone dertig niet door iedereen gerespecteerd word.
Spijtig genoeg was ik één van de geverbaliseerden met 6 km/u teveel, wat nog door de beugel kan, maar er zijn er die de toegelaten snelheid graag x 2 doen.
Ik let nu wel beter op mijn snelheid, dus het heeft geholpen :-)
Hetgeen er moet ingehamerd worden, is het wederzijds respect tussen fietser, voetganger en automobilist.
De Mechelse Politie moet gewoon meer controles doen op het gedrag van de weggebruikers en eigenlijk zouden rijbewijzen veel sneller moeten ingehouden worden.
 
Als je een kijkje gaat nemen aan de Brusselpoort, zie je dat de wagens die van de Brusselpoortstraat de ring oprijden richting Mechelen Noord, het verkeerslicht naast de Brusselpoort dapper aan hun laars lappen, terwijl de mensen op de ring al groen licht hebben.
 
Laatst zag ik een wagentje met een drietal jonge Johnny's de berg van het station afrijden en op de rotonde, met gierende banden, links oprijden (spookrijden) om zo richting Tervurensteenweg te nemen.
 
Dit zijn dingen die gewoon niet kunnen en zo'n gedrag moet afgestraft worden, zonder pardon.
 
 
In de tijd van de superboetes had ik de indruk dat er een mentaliteitswijziging was, maar ze zijn daar iets te snel mee gestopt en veel chauffeurs vervielen opnieuw in hun oude gewoonten.

 

van voor 1886 dateert deze door Roger Kokken op Flickr geposte foto van de kraan op de Zoutwerf! 

Hier nog een archieffoto van een vorige renovatie.

voor degenen die goed opletten : voor de 'voetpaden' van de kraanbrug' staan paaltjes (wellicht om te voorkomen dat roekeloze automobilisten de brug beschadigen), je bent hoe dan ook gedwongen (even) gebruik te maken van het wegdek, en zoals iemand hiervoor terecht schreef, geduld is een mooie deugd ...

@Jos Nys: kunt ge daar een datum op plakken op die vorige renovatie? Misschien is de brug nog onder garantie!

@ Jokke,  Als den Alz mijn geheugen nog niet helemaal heeft aangevreten, meen ik dat de brug gerenoveerd werd in juni 1986.

Ze hadden toen zelfs nogal royaal gemeten, want toen ze het 40 ton zware gevaarte op zijn plaats wilden leggen, bleek het te lang te zijn.  De brug werd voorlopig dan maar op houten blokken gelegd en nadien met snijbranders tot de juiste afmetingen herleid (enkele tientallen cm korter) .

 

@ Roger en Jokke.

De NIEUWE brug werd op 18/06/1986 geplaatst en was inderdaad 10 cm te lang. Hierover meer in een volgend artikel.

Hierbij nog enkele  foto's uit vaders archief :

1) Vernieuwing Kraanbrug 1986

2) Opnamen VRT- film  : Adriaan  Brauwer in 1985 : reconstructie kraan.

 

 

 

Ja, tijdens de opnames voor de reeks "Adriaan Brouwer" werd de Haverwerf terug naar de 17e eeuw geprojecteerd.  En omdat er uit elke hoek opnamen werden gemaakt, maar dat er inmiddels wel verkeer over de Hoogbrug reed, loste men dat op met een schip waarvan het groot zeil de Hoogbrug aan het zicht onttrok.  En "De Duiveltjes" deden voor de gelegenheid terug dienst als herberg.  Spijtig dat ik daar toen geen foto's van gemaakt heb.  

Er werd toen ook nog gefilmd in Busleyden.

Prachtige aanvullingen!  Inderdaad: deze kraan-replica werd daar gezet voor de film over Adriaan Brouwer...  Jongens, da's zowat uit mijn geheugen gewist...  Zou eens terug op het scherm mogen komen, want de 'Mechelse scènes' komen me niet meer voor de geest...

@ Jos Nys : Toch even iets rechtzetten.  Het was geen Nederlandse film maar een Vlaamse VRT-productie met in de hoofdrollen Lucas Vandervorst en Dirk Roofthooft.

Ja, opgenomen in 1986... Regisseur P.Simons - Ook Hilde Van Mieghem had een hoofdrol...

Adriaen Brouwer... En dan denk ik ook spontaan aan de monoloog met René Verreth die de aan lager wal geraakte schilder meesterlijk neerzette,  in de kelder van het MMT in de Oude Brusselstraat...  Maar goed, dan zijn we weer veraf van de Kraanbrug natuurlijk   ;-)

@ Roger, Jans & J.T.

Met deze rechtgezet.

 

De lijdensweg van de Kraanbrug
Op maandag 12 oktober 1981 werden de HERSTELLINGSWERKEN aangevat aan de Kraanbrug. De werken zullen, naar wordt verwacht, een tweetal maanden in beslag nemen. Het eigenlijke bruggedeelte komt nu nog niet aan bod en de aanpassingswerken aan het bewegende gedeelte beperken zich tot een herschildering. Wel worden aan de steunmuren de kasseibestrating in mozaiekvorm herlegd, worden voetpaden en smeedijzeren leuningen vervangen en zullen ook de steungedeeltes naar de bogen worden opgebouwd. Er komt verder een nieuwe bareel vóór de brug. Het beweegbare gedeelte van de Kraanbrug komt bij een volgende gelegenheid aan de beurt maar de stadsbestuurders onderzoeken nog hoe en wanneer men dat stuk aanpakt.
GvA 14/10/1981 door Fons Jacobs.
 
Geschiedenis.
De Kraanbrug heeft een uitgebreide geschiedenis achter de rug. Van 1289 tot ongeveer 1563 was hier slechts een zogenaamde “opslag” of passerelle over de Dijle, die men de “Nieuwe Brug” heette. In de jaren 1563 -1565 verving men de “opslag” door een steviger exemplaar, de Kraanbrug. Die werd op haar beurt in 1707 door een houten draaibrug vervangen. I 1850 moest ze plaats ruimen voor een ijzeren brug, inmiddels ook al vernieuwd. Vanwaar de benaming Kraanbrug? Het is al een probleembrug sinds eeuwen. Midden de dertiende eeuw duikt ze voor het eerst in de Mechelse archieven op. Het was slechts een smalle loopbrug, waarover alleen voetgangers naar de overzijde van de Dijle hun weg vonden. Dit zou zo blijven tot 1510. Toen ging het stadsbestuur een echte brug maken. Om dat te verwezenlijken moest men het huis, dat destijds op de hoek van de Persoonshoek stond, slopen. Op die wijze kon men de brug in een rechtse lijn met het Kraanstraatje leggen. Er kwam een houten brug. Vijftig jaar later werd er een stenen brug gebouwd. In 1707 werd het brugmechanisme compleet veranderd. Het draaiend mechanisme bleek niet optimaal te functioneren. Om de haverklap waren er herstellingen nodig en éénmaal diende zelfs een nieuw rad geïnstalleerd. In 1850 werd er dan nogmaals een nieuwe draaibrug gelegd, ditmaal een ijzeren den met een nieuw werkingsmechanisme. Het ging sedertdien nooit meer goed met deze brug. Herstellingen en vernieuwingen stonden geregeld aan de orde bij de toenmalige raadslieden.
Houten kraan.
Juist voor deze brug stond destijds een geweldige, grotendeels uit hout getimmerde, kraan. In 1311 bevond er zich reeds een voorloper die vervangen werd door vermoedelijk grotere exemplaren in 1346, 1369 en 1430. De laatste kraan kantelde in 1455. In 1886 bracht de kraan niets meer op en het stadsbestuur liet ze dan maar “afbreken”. De kraan verdween, maar de historische brug bleef ernaar genoemd. Als het allemaal (hopelijk) wat meezit, is de huidige Kraanbrug nog dit jaar Mechelse geschiedenis.
HLN 27/03/1984 door Leo De Nijn
 
 
Kraanbrug wordt eerstdaags geplaatst.
De nieuwe Mechelse Kraanbrug reisde in de nacht van maandag op dinsdag van Gent naar Mechelen. In het konstruktiebedrijf Aelterman in Oostakker, waar men wel méér zulke karweitjes op te knappen krijgt, werd een vlotte start gegeven.
Tegen 60 tot 70 km/uur ging het vervolgens Mechelenwaarts waar de rit abrupt eindigde toen het gevaarte zich klem reed tussen Hooimagazijn en Cellekens.
Gisterochtend stond de 83-jarige “Jomme De Brugdraaier” ietwat ongeduldig naar zijn nieuwe brug uit te kijken. Vandaag lijkt het er echter naar dat hij nog tot morgen zal dienen te wachten vooraleer de nieuwe Kraanbrug weer netjes op haar plaats ligt. De brug blijft dus nog enkele onderbroken. Het autoverkeer zal nog wat langer moeten wachten vooraleer het weer over de brug kan.
Perikelen zorgden er dus voor dat de Kraanbrug een onverwacht (ere?) rondje reed over de Grote Markt vooraleer ze eerstdaags – vandaag of uiterlijk morgen in de ijzeren kussens over de Dijle zal worden gelegd. Bij de afbraak in de fabriek gaf de oude brug een van haar geheimen prijs. Als tegengewicht werd een kanonloop gebruikt.
Langs een ommetje naar Tichelrij.
“Er zijn té veel brandnetels in de lucht. Dat mooie weer houdt niet aan”. Met die woorden verdrong gisterochtend rond zessen “Jomme De Brugdraaier” zijn ongeduld, wachtend op “zijn” brug.
“Ook de haan op de paterskerk kijkt de verkeerde kant uit” zei hij antwoordend op onze vraag of hij nu speciaal vroeger was opgestaan.
Bijlange niet. Jomme is altijd vroeg uit de veren. Maar gisteren was het voor hem toch wel een speciale dag. Na een afwezigheid van zeven maand reed men gisteren de nieuwe Kraanbrug weer ter plaatse. Dat was alleszins de bedoeling, want het werd voor de brug een reis met hindernissen.
Alles verliep naar wens tot maandagavond bleek dat de brug te breed was om via de Minderbroedersgang tot aan de Tichelrij te worden gereden. De reis strandde aan het Hooimagazijn. Het was omstreeks elven dat het personeel van de vervoerfirma die de brug uit Gent naar Mechelen reed, besloot de aftocht te blazen.
De nieuwe (dins)dag bracht raad. Met veel vakkennis en stuurvaardigheid werd de Kraanbrug achteruit gereden voor een extra rondje langs de Grote Markt om vervolgens via de Zandpoortvest en Olivetenvest probleemloos aan de Haverwerf te belanden.
Het onvoorzien oponthoud brengt vertraging tot morgen met zich mee. Waarschijnlijk morgenvoormiddag – zo wordt verhoopt – zal men de twee hijskranen, één aan elke Dijlekant, de 50 ton wegende brug in haar ijzeren kussens laten zakken.
Als het werkje vlot verloopt kan de Kraanbrug van morgen af voor voetgangers worden opengesteld. Autorijders dienen nog enkele dagen geduld te beoefenen.
 
Tien miljoen.
De totale aanbestedingsprijs voor een nieuwe Kraanbrug beliep 10 miljoen. Hierin zijn begrepen de transportkosten en het aanbrengen van de landhoofden en pijlers. De zuivere werken aan de brug kostten circa 5 miljoen. Voor dat geld krijgen de Mechelaars een getrouwe maar fonkelnieuwe kopie van de oude Kraanbrug. De onderdelen in gietijzer én vooral de draaikonstruktie van de oude brug bleven behouden. De nieuwe brug die thans werd afgewerkt verschilt in uitzicht in niets van de oude. Enkel de kwaliteit van het staal en de dikte van het metaal werden flink verbeterd.
De opdracht werd toegewezen aan het konstruktiebedrijf Aelterman en zonen uit Oostakker, een familiebedrijf met zo’n 50 werknemers.
Jomme blijft brugdraaier.
Net als de oude Kraanbrug, zal de nieuwe met de hand kunnen opengedraaid worden. Een motor komt er helemaal niet bij kijken.
Wie zich daar vooral in verheugt is de 83-jarige Willem Van der Elst, die als “Jomme de Brugdraaier” 33 jaar effektieve dienst heeft en nu zijn 53ste jaar als brugdraaier telt.
Jomme zet alle nuttige gegevens over de brug uit het hoofd op een rijtje. Het gevaarte weegt 50 ton, de lengte is 17 meter, de rijweg 3,25 m. Daarbij dienen nog eens twee voetpaden gevoegd. Jomme zal, zolang hij dat kan en tegen een kleine maandvergoeding, de brugdraaier van de Kraanbrug blijven. Sinds gisteren zien zijn dagen er dus weer heel wat vrolijker uit.
Als bevoorrechte waarnemer volgde Jomme overigens alle maneuvers bij het ter plaatse rijden van de brug vanop de eerste rij, hij zal dat ook vandaag bij de eerste montagewerken doen.
Wat de vorige brug betreft is Jomme meer dan duidelijk. Ronduit was dat een slechte. “Die bolde niet goed” is zijn kommentaar.
Van uitzonderlijk goede konstruktie is anderzijds wel het landhoofd aan de Haverwerf dat volgens Jommes gegevens meer dan 300 jaar oud is.
Jomme, wiens voorvaderen allen de Kraanbrug bedienden, vertelt hoe destijds twee houten bruggen voor het voetvolk werden benut en dat van de oorspronkelijke Kraanbrug nog het huidige landhoofd rest. Een verhaal dat hij de volgende dagen nog meermaals zal overdoen.
GvA 16/06/1986 door Fons Jacobs.
 
 
Brug te lang of landhoofd te breed?
De Mechelse Kraanbrug over de Dijle, middenin de binnenstad, laat zich moeilijk plaatsen. Toen woensdagmorgen de brug, zoals gemeld, met een hydraulische kraan op z’n plaats werd gehesen, bleek die niet te passen. Was de brug te lang of waren de landhoofden te breed? Dat kan nog een geanimeerde discutie worden tussen de hoofdaannemer, die de landhoofden restaureerde en de onderaannemer die de nieuwe brug maakte.
Volgende het Oostakkerse metaalconstructiebedrijf dat de nieuwe Kraanbrug uittekende, moest een nieuw tracé aangelegd worden om toe te laten dat de brug moeiteloos zou kunnen draaien. Met de verstevingen en de aanpassingen die met de jaren aan de landhoofden waren gebeurd, bleek de oude brug moeilijk te openen. De landhoofden bleken niet meer dezelfde cirkelboog te hebben als de brug. Dus nu werden ook de landhoofden hertekend, maar, zegt men in Oostakker, niet volgens plan uitgevoerd.
De aannemer zelf zou liever gewacht hebben met het aanpassen van de stenen landhoofden tot de brug er was.
Het Mechelse stadsbestuur zelf tilt niet al te zwaar aan de problemen. “Er moet bij dergelijke constructiewerken altijd wat aangepast worden. Voor ons telt vooral dat de brug binnen de gestelde termijn kan opengesteld worden…”.En dat zou voor de voetgangers reeds vandaag of morgen kunnen zijn. Het verkeer zal moeten wachten tot het stortbeton waarmee de sluitplaten van de brug vastgezet worden,verhard is. Een termijn schat men, van zo’n 14 dagen.
20/06/1986. Door JVR

 

Schitterend gedocumenteerd Jos !

De 50 ton wegende Kraanbrug werd in een drie uur durende operatie op haar vertrouwde plaats gebracht. Tientallen kijklustigen volgden de werken en hielden het fototoestel in aanslag.  (Foto GvM 19/06/1986)

Een prachtig fotosetje, Jos.

Jos,

merci voor dit opfrissende artikel. Ik was nog maar een "bleuke" aan 't stad toen de brug werd vernieuwd. 't Is plezant om na zo veel jaar nog eens te lezen wat ik van ver heb gevolgd.

De aanbesteding voor het herschilderen, herstelling en vernieuwing van het sluitwerk is voor het najaar 2008. Normaal is de uitvoering voor voorjaar 2009 omdat schilderen in de winter nogal lastig is.

Ik hou u wel op de hoogte via de blog, of anders kom maar zien das interassanter. Als ge nog interessante foto's hebt , ik ben altijd geïnteresseerd.

 

Paul van ' t stad

Paul,

Dat is lang geleden, man.

Over de vorige restauratie van de Kraanbrug bezit ik wel een uitgebreide documentatie (van mijn vader zaliger).

Als "bleukens" zijn wij allemaal begonnen, maar dat is ondertussen wel een tijdje geleden.

Ons op de hoogte houden van gans het gebeuren, via het blog, waarderen wij ten zeerste.

 

Jos,

ik volg de blog nog minstens een tweetal keer per week.

Door mijn job aan 't stad onthoud ik mij liever van veel commentaar.

>>Paul van 't stad

Voor de geïnteresseerden: in het stadsarchief kan je een kleine (ken je een grote?) maquette van de oude Kraanbrug bekijken. Een mooi werkstuk trouwens.