Vorige week nog eens gaan snuisteren in 'De Slegte', en ik slaag er zelden in om daar buiten te komen zonder alweer een oud boek over onze schone stede. Ditmaal viel mijn oog op: 'Mechelen, het paradijs aan de Dele', van Korneel Goossens. De eerste editie verscheen in 1941, maar ik kocht een herdruk uit 1979.
Het boek is geschreven in een erg prozaische taal, en devolgende passages wil ik u toch niet onthouden. Back to 1941.
Over de Keldermansvleugel die nog maar 30 jaar oud was schrijft hij (foto Jan Smets, bewerking Peter Meuris):
Als een praalzuchtig ridder naast een degelijke poorter staat het nieuw stadhuis naast de oude Halle. Het is een opgedrongen buurschap, waarmee geen van beiden gediend is. De weelde van de Keldermansstijl wil haar soberheid overbluffen en de Mechelaar verdraagt dit niet van een gebouw dat velen nog, al was het volgens de oorspronkelijke plannen, in hun jonkheid zagen optrekken. Het stadhuis blijft een reproduktie naast een origineel, het is een opgejaagde sierplant naast een eik, het is het stiefkind van de Grote Markt.
Zo dacht men er dus over in 1941.
Over de stad Mechelen:
Zo is het te Mechelen ! De bezienswaardigheden ziet men met Baedeker, maar de schoonheden vindt men alleen. Mechelen exposeert de meeste van zijn juwelen niet, men moet ze zoeken. Het is geen stad voor modetoerisme en zichtkaartenschoon, maar voor ontdekkers en kunstschilders, voor mensen die de trappen van de Dele neerlopen om onder de bruggen door te kijken. (...) Wie Mechelen zo kent, is er gelukkig. Wie anders spreekt is geen Mechelaar en zal het elders ook niet beter stellen. Wij houden van onze stad op allerhande bewuste en onbewuste gronden. Zij is een deel van onszelf, waarin wij onze aard en onze smaak herkennen. Wij houden er van uit zelfingenomenheid en zelfkritiek. In het schone zien wij onze gaven, in het minder schone onze gebreken. Onze verbeelding bouwt en breekt aan de stad en hoe volkomener wij haar dromen, hoe beter we zelf worden.
Is er ondertussen iets veranderd ?
"onze verbeelding bouwt en breekt aan de stad... Deze zin is voor mij geschreven denk ik!
maar werden er in oorlogstijd nog culturele boeken uitgegeven, was dat een teken van verzet?
Wat een mooie beschrijving is dat tweede stukje - wat barok in taalgebruik (een mooi tijdsdocument...). Ja, Mechelen moet zich laten ontdekken - Soms is het géén liefde op het eerste gezicht (alhoewel dat de aanblik van de 'stadse schoonheid' er de laatste jaren fel op vooruitgegaan is), maar groeit de verliefdheid op Mechelen in het ontdekken van het onverwachte ...
Wat wél van alle tijden is, is dat 'vernieuwing' niet steeds gesmaakt wordt bij aanvang.
Wie neemt NU nog 'aanstoot' aan de Keldermansvleugel? Gek hoe niet iedereen opgetogen was over dit fraai onderdeel van het stadhuis...
Maar ook nu zijn er tegenstanders van het reconstrueren van historische gebouwen: Pekton, Lepelaer... of van sommige (nochtans hoogwaardige) moderne architectuur zoals Lamot, de Zeeridder....
Niks nieuws onder de zon eigenlijk...
Peter
"Als je in je eigen stad rondloopt, kom je je verleden overal tegen. Je kindertijd is een wond die nooit heelt; je jeugd een poster die je tevergeefs van de muur hebt proberen te scheuren. Je hebt je krijtstrepen gezet op bijna alle muren in deze stad en er bestaat geen wisser die ze helemaal weg kan poetsen. Maar het kind dat je ooit bent geweest, word je nooit meer."
Uit 'Gevallen Engelen ' van de Noorse thrillerschrijver Gunnar Staalesen.
Wie het stadsgevoel beter kan omschrijven dan wat Staalesen er aan meegaf mag vanaf nu zijn tikvingers laten roffelen!
Niet meteen een specifiek over het 'stadsgevoel' maar 'de geest' van het citaat is hetzelfde vind ik.
Jorge Luis Borges zoals aan gehaald door Geert Mak's 'In Europa'.
"Een mens stelt zich ten doel de wereld in kaart te brengen.
In de loop der jaren bevolkt hij een ruimte met beelden van provincies, van koninkrijken, van bergen, van baaien, van schepen, van eilanden, van vissen, van kamers, van werktuigen, van sterren, van paarden en van personen.
Kort voor hij sterft ontdekt hij dat zich in dat geduldige lijnenlabyrinth het beeld van zijn eigen gelaat aftekent.
"
http://www.secondlife.nl/paginas/2/secondlife.html
@ gimycko: Yup. Maar ook zoals in 'Heart of darkness' van Joseph Conrad.
Dus ben ik effe wat gaan googlen en heb er de Wikipedia bijgehaald.
Welke vergelijkingen uit zijn verhaal zijn overeenkomstig met de evoluties van steden, zoals Mechelen in dit geval, en de evoluties (ten goede of ten slechte) en de invloed of aanvaarding / afwijzing door zijn inwoners ?
Dat ontgaat me effe.
De film 'Apocalypse Now' is op dat verhaal gebaseerd.
Ik doelde niet zozeer op 'evoluties van steden' als wel op het feit dat mensen (bewoners) zich gaan vereenzelvigen met hun stad / regio / volk/ land.
Dat kan positief uitdraaien maar ook negatief.
In 'Heart of darkness' gaat het erom dat het ultieme kwaad voor de Amerikanen uiteindelijk één van hen blijkt te zijn.
Maar dit is meer voer voor een terrasgesprek dan voor de blog. ;-)
Huidige bewoners "kneurren" wanneer er in de stad een "pareltje" wordt afgebroken of een "gedrocht" wordt neergepoot.
Maar de volgende generatie bewoners hebben het nooit anders gekend en vinden die nieuwe dingen heel normaal.
Ook ik sta in volle bewondering voor al die oude foto's van gebouwen (IJzeren Leen - Stationsplein - ...) die al heel lang verdwenen zijn.
En ook een heleboel dingen uit mijn jeugd zijn intussen verdwenen, waaronder cafe's.
Gelukkig hebben we de foto's, MechelenBlogt en MechelenMapt nog en niet te vergeten... de oude prenten !
De teneur van het boek en van de reactie van Gymicko sluiten aan bij wat ik ooit, brutaal, zei aan een zeurende Mechelaar over de net verplaatste Margareta van Oostenrijk :
"binnen 25 jaar zijn de meeste van al degenen die zich Margareta in het midden van de markt herinneren al lang dood en kraait hier geen haan meer naar"
Niks nieuws onder de zon dus...
Een stad is een dynamisch, en dus geen statisch gegeven. Ze evolueert constant en je bent ervoor of ertegen.
Maar of die evolutie altijd zo positief is lazen we onlangs hier op den Blog toen de Scouts van Thila geen groen plekje meer vonden. De tentakels van de stad grijpen meer rond zich heen en versmachten een heel pak groen dat we nu nog kennen.
Wanneer ik 's avonds van mijn werk kom en via de E19 naar Mechelen rij, zie ik nog een heel pak groen maar ook de eerste tekenen van die tentakels. De eerste torens doemen op, waaronder oa de Campustoren.
En dan vraag je je af wat het hier over 20, 50 of 100 jaar zal zijn ?
Een Europa-West met een verstedelijkt gebied van Antwerpen tot Parijs, met uitloper naar het Ruhrgebied en enkele hectares Ardennen als een soort van Central Park ? En op 20 minuten naar London-City, hoofdstad van Europe-Ile ?
En wat is dan nog de betekenis van Mechelen ? Een banlieue van Antwerpen of Brussel op 5 minuten afstand van Brussels Airport en waar geen enkele HST stopt.
En wat met de dorpen rondom Mechelen ? Sint-Katelijne-Waver wordt misschien Quartier Katelyne, want eens er een nieuw ziekenhuis wordt ingeplant richting Noord zullen de tentakels van de stad ook die richting uitgaan (Daarom onlangs mijn artikel over ofdat Mechelen nieuwe wijken nodig heeft).
Deze evolutie zie ik ook in Mortsel, waar ik werk. Vroeger lag de Gevaert in een wei tussen de koeien, ver weg van Antwerpen-City. Nu is het rond de fabriek volgebouwd en is Gevaert eigenlijk een storende factor die niet meer kan/mag uitbreiden. En top of the bill kreeg Mortsel onlangs nog de term "stad" opgeplakt.
Times, they are a'changin...