Een getuigenverslag van een geweldige zee/veldslag, in de stoefzaal van het Mechelse stadhuis.
In 1535, hebben de Ottomanen Tunis veroverd onder leiding van de 'Piraat' Barbarossa, een man, de naam zegt het al met een rosse baard. Tunis kon als springplank dienen voor Napels en Sicilië. Een bevoorradingsbasis voor verdere oorlogscampagnes in de regio.
De belangrijkste man van de Westerse wereld: Karel V riep alle hens aan dek. Zijn onmetenlijk rijk was bedreigd op de Zuidflank. Het zou een Heilige oorlog worden: de laatste kruistocht. Karel V had een enorme vloot verzameld van 60.000 soldaten om Tunis te veroveren. Driehonderd schepen, een internationale troepenmacht ! Hij stond aan het hoofd van een leger dat onder andere bestond uit Oostenrijkers, Maltaridders en Portugezen. Karel V veroverde Tunis. Hij won. De tol: ca 30.000 doden.
(foto Peter Meuris: Paarden mee op het oorlogspad.)
Karel V wist dat hij geschiedenis ging schrijven toen hij ten strijde trok met een dergelijk leger, en hij nam zijn verslaggever mee (de Rudi Vranckx van die tijd): Jan Corneliszoon Vermeyen. Die moet de voornaamste heldendaden van Karel vastleggen. Geen TV dus, maar een ontwerp van een wandtapijt. Eén wandtapijt ? Neen een dergelijke slag verdient 12 reusachtige wandtapijten (5.20m op 9.20m).
Maria Van Hongarije (de opvolgster als landvoogdes van onze Margareta en zus van Keizer Karel) tekende het contract in 1548 om de 12 tapijten te weven. In 1554 was de hele serie klaar. Gelijktijdig geweven op twaalf weefstoelen elk bezet door zeven weefsters. Gemaakt door het atelier van Willem De Pannemaker in Brussel. Kostenplaatje 26.000 gulden, een fabelachtige som!
Maar het tapijt dat in het Mechelse stadhuis hangt is kleiner (3.65m op 5.75m). Het geeft een visuele samenvatting van de tapijtenserie. Een stripverhaal avant la lettre. Eigenlijk is het een nieuwe en kleinere compositie van vermoedelijk enkele van de oorspronkelijke tapijten.
De eerste kardinaal van Mechelen, Antoine Perrenot de Granvelle, liet dit wandtapijt maken en hij had er een goede reden voor. Zijn vader streed mee in de strijd rond Tunis. Granvelle was een goede klant van Willem De Pannemaker die hij te Brussel had leren kennen. Hij bemiddelde trouwens voor een grotere klant: Filips II. Bovenaan het Mechelse tapijt zien we het wapen van de Kardinaal met de kardinaalshoed. Hoewel hij het tapijt bestelde voor zijn Paleis in Mechelen (het voormalige hof van Margareta van Oostenrijk), zal het daar nooit terecht komen. Granvelle keert niet terug naar Mechelen. Maar zien we rechtsbeneden een vermelding naar de naam Granvelle ? Een groot zeil, of Granvela, de verspaanste vorm van zijn naam?
(Foto Peter Meuris: Hier zie je het Grote Zeil, Granvela de verspaanste vorm van Granvelle)
Maar op het tapijt zien we ook twee (of zelfs drie) keer Karel V.
(Foto Jan Smets: Karel V)
(Foto Rudi De Mets: Zelfde afbeelding maar nu van het tapijt in Sevilla)
(foto: Jan Smets: Karel V)
Hoe komt dit tapijt nu in het Mechelse stadhuis te hangen ? Volgens de overlevering koopt een voorvader van de markies van Contades het tapijt op het einde in de 18e eeuw. De Contades namen het mee naar hun kasteel in Frankrijk, voor het kasteel in Maine-et-Loire. En in 1957 wordt het tapijt tentoon gesteld, en op die manier trok het de aandacht van de stad Mechelen, die terstond een bod uitbracht op het tapijt. 750.000 oude Belgische Franskes, een voor die tijd redelijk bedrag. De toenmalige Markies gaf zijn woord, en zoals het een edelman past, ging hij daarna niet in op een hoger bod van het Louvre. Minister Spinoy kon het tapijt definitief verwerven, laten restaureren bij Bracquenié, en momenteel kan de huidige burgemeester er nog steeds mee uitpakken!
Een schitterend stukje erfgoed in onze Stoefzaal van het Stadhuis.
(Bron Rudi De Mets, Klapgat Echo nr 278, Jan Vanhaverbeke)
Ik ken dit tapijt natuurlijk wel - en weet dat Keizer Karel er een paar maal opstaat - wist ook dat het toebehoorde aan Kardinaal Granvelle (zie mijn post van enkele weken geleden: 'Kardinale jaren' ), maar al deze details kende ik niet...
Bedankt Peter! Je vulde m'n parate Mechelen-kennis op schitterende manier aan...
In werkelijkheid was deze slag een goed voobeeld van Islamfobie. Helemaal geen slag waar we trots op mogen zijn, het staat beschreven in het boek van Lucas Catherine: "De Morendoder", ook de aanwezigheid van dit tapijt in Mechelen staat erin vermeld. Ik heb dat boek in mijn bezit en zal deze avond wat meer toelichting geven hierover.
Wat niets af doet van de historische waarde.
Op zich niks op tegen, maar je kan eigenlijk niet spreken van islamofobie anno 1500. Dat is een term mét het eraan verbonden waardenoordeel van deze tijd. Neemt niet weg dat Catherine boeiend schrijft, maar zijn visie op de geschiedenis is op zijn minst erg politiek gekleurd.
De inname van Tunis gebeurde op vraag van Moulay Hassan, een echte tiran die zijn volk teroriseerde, de bevolking kwam in opstanden deed hiervoor beroep op de Turkse Gouverneur in Algiers, die de Moulay verjoeg. De tiran belande uiteindelijk in Bruzzel het postkoetswezen Thassis (tour & taxi). Brussel was in die tijd het machtcentrum van het Spaanse Rijk....
...Op 25 mei 1553, op de 100e verjaardag van de val van Constantinopel, vetrok vanuit Barcelona een vloot van 400 schepen en 30.000 manschappen, met aan het hoofd de keizer. Veteranen van de conquista in Amerika en de hertog Alva waren erbij. Ze landen op 14 juli op de Afrikaanse kust. Karel was omringd door zijn privé lijfwacht van archeros Flamencos (schutters uit de Nederlanden). Tunis werd op 20 juli ingenomen, geplunderd en uitgemoord. De stad telde toen volgens Arabische bronnen 180.000 zielen, een derde sloeg op de vlucht, een derde werd gevangengenomen en een derde uitgemoord. Er lagen zoveel lijken te rotten dat Karel op 27 juli besliste zijn intrek te nemen in het naburige Rades, om zo aan de alles verpestende stank te ontsnappen.
De Grote Moskee van Al Zaituna werd geplunderd. Duizenden boeken werden door de soldaten vertrappeld.Paolo Giovo, een Italiaanse kroniekschrijver die mee optrok met het leger, schreef dat Moulay Hassan toch allerminst een softie, begon te wenen toen hij de verwoesting zag.
...
De veldslag was een heruitgave van de kruistochten met deze keer de Christenen aan de winnende hand en iedereen moest het gezien hebben. In het gevolg van Keizer Karel waren drie etsers en schilders (oa de schoonvader an Breughel). Op basis van hun tekeningen en etsen werd een reeks van twaalf tapijten geweven, allemaal gewijd aan de slag van Tunis. Elk tapijt was 3,46 op 5,75 groot, in het totaal 600m2, een mengeling van wol, zijdedraad en gouddraad. De tapijten werden gemaakt in het atelier van Willem Pannemaker. Aanelk tapijt zouden 7 legwerkers werken. Het werk was pas 5 jaar later af, in april 1554. Ze zouden later nog tt in de 18e eeuw gekopieerd worden. Het werk in Mechelen is een kopie uit 1566.
@Koendv: Ok in dit geval gaat het niet over islamofobie, maar over profileringsdrang van de Karel (ook al vormen de moslims een makkelijk slachtoffer aangezien ze door hem beschreven werden als de beesten uit de apocalyps). Maar waarom zouden we anno 1500 niet mogen spreken over islamofobie??
Het was in die tijd een zeer sterk groeiende godsdienst waartegen de ene heilige oorlog na de andere werd uitgeroepen en telkens ging men op een beestige manier te werk.
Ook waren de gebieden die destijds door de islam werden overheerst economische en culturele groeipolen terwijl de doorsnee burger hier destijds ne grote sukkelaar was. Reden genoeg om afgunst te hebben tegenover de islam.
Misschien nog even opmerken dat er van deze serie wandtapijten diverse series gemaakt zijn. Je vindt ze in Spanje in Madrid, maar ook in Sevilla. Verleden jaar heb ik daar enkele foto's genomen met o.m. een detail dat ook in Mechelen te zien is. De onderste foto hierboven van Karel V in een kleine galei bijvoorbeeld. Ik zal die foto eens doormailen naar Peter dan kan hij die ook nog op de blog zetten. Maar de werken in Sevilla ( 6 stuks van de 12 zijn tentoongesteld)zijn minder geslaagd dan het exemplaar in Mechelen. Ze werden in de 17e eeuw in een Spaans atelier gemaakt en mankeren duidelijk de finesse van de originele Vlaamse tapijten.
Over Islamofobie of niet ga ik me niet uitlaten. Weet dat de Christenen ( François I van Frankrijk, maar dat was niet Karels beste vriend natuurlijk) onder andere nog roeiriemen hebben verkocht aan Barbarossa, maar ook dat diens vloot de hele westerse Middelandse zee onveilig maakte. Het was trouwens de eerste keer dat de zeevrezende Turken of Ottomanen op zee succesrijk waren dank zij hun nieuwe Admiraal, een echte zeeman en ijzervreter. Tenslotte toch even dit veelzeggende detail : De stad Tunis kon worden ingenomen dank zij de hulp van uitgebroken Christelijke gevangenen in de stad. Die zetten de deuren open voor de belegeraars. Toen bleek dat een deel van die helpers verdorie protestantse Christenen waren, werden die alsnog terechtgesteld. Stank voor dank dus.
Volgens sommige bronnen zou hij ook een 4de keer te zien zijn in een cavalerie-aanval. Maar dat is ergens acheraan op het tapijt en ik heb nooit de tijd ( en anders vergeet ik het) om dat te checken...
'Auteur Lucas Catherine publiceert al zo'n dertig jaar rond de politieke spanningen in het Midden-Oosten en neemt daarbij geen blad voor de mond.
Met zijn nieuwe boek 'Van Morendoders tot botsende beschaving' biedt hij zijn lezers een beknopte geschiedenis van het conflict tussen de Europese beschaving en de moslimwereld, dat al duizend jaar geleden begon met de kruistochten.
De Europese identiteit kreeg hierdoor haar vorm als een negatief spiegelbeeld van de moslimwereld; Grieks-Romeins en (joods)christelijk.
De herontdekking van de oude Griekse cultuur verliep in werkleijkheid via de omweg van het 'Arabisch hellenisme'.
De zogenaamde 'moren' - in Spanje levende moslims van Arabische oorsprong - maakten onze Renaissance mee mogelijk.
Vooral in het zuiden van Spanje, meer bepaald in Andalousië, lieten zij vanaf de achtste tot de vijftiende eeuw indrukwekkende architecturale en intellectuele sporen na.
Zo bijvoorbeeld werd de kennis van de Griekse arts Dioscorides via het Arabisch vertaald in het Latijn en verspreidde zich vanuit Zuid-Spanje over de abdijen van heel West-Europa.
Maar die interculturele uitwisseling werd eeuwenlang door het Westen verdrongen...
De heersende islamofobie, ging overigens vaak samen met jodenhaat en vanaf 1500 met de gedwongen en systematische bekering tot het Iberische katholicisme van de inheemse bevolking van Amerika.
Het is niet echt een mooi verhaal dat we hier te lezen krijgen, maar het is wel verhelderend en tussendoor verneem je interessante anekdotes en weetjes, zoals de oorsprong van het Brabantse gehucht 'Haren Buda'.
Alleen de persoonlijke aanval tegen de journaliste Mia Doornaert aan het einde van het boek vonden we - los van zijn argumenten - misplaatst in deze context.
Verder is Catherines kritiek op de christelijke matamoros ( = morendoders) meer dan gewettigd, maar of het samenleven van de moslims met de joden en christnen in 'Al Andalous' steeds rimpeloos verliep, daar hebben we onze vragen bij.
Voor het overige is het boek een aanrader voor wie beter wil begrijpen waarom onze relaties met de moslims tot op vandaag vaak stroef verlopen.
Hopelijk draagt het boek bij tot een respectvollere dialoog tussen twee beschavingen.'
C.D. in de Bond
(EP0 - 16,50 euro)
ps. trouwens er bestaat geen echte mooie volledige afbeelding van op het internet ... Moet ik dringend eens aan werken ...
100 jaar erna dus, in 1553 werd de stad onder Spaans bewind geplaatst.
Een eerste 'val' van Constantinopel gebeurde op 25 april 1204, toen de legers van de 4de Kruistocht de stad veroverden en plunderden...
In het stadsarchief van Mechelen zijn onlangs enkele unieke literaire manuscripten ontdekt. Die maken dat het beeld van de 14de eeuwse literatuur in het Nederlands moet worden herzien.
Een perkamenten boekrol van anderhalve meter lang is beschreven met experimentele poëzie, ongekend voor die periode. Van de ridderroman ’Jonathas & Rosafiere’ werden papieren bladen gevonden die meer dan een eeuw ouder zijn dan de fragmenten die al bekend waren.
Het Mechelse stadsarchief herbergt nu al enkele schatten. Zo is het de trotse eigenaar van het Koorboek van Margareta van Oostenrijk dat eind 2007 werd erkend als Topstuk van de Vlaamse Gemeenschap.
Bron: http://www.standaard.be/Art...