Geef toe: het Mechels dialect is een kleurrijk taaltje. En ook al is het belangrijk dat we ons goed kunnen uitdrukken in het A.N (in m'n lagere schooltijd nog 'Algemeen BESCHAAFD Nederlands' genoemd): het zou jammer zijn dat vele woorden en uitdrukkingen in het Mechels zouden verdwijnen in de coulissen. Maar misschien is deze evolutie al niet meer te keren. Doordat we niet meer zo gebonden zijn aan het lapje grond onder onze kerktoren als vorige generaties, zijn de zuivere oude dialecten gedoemd om te verdwijnen. De hedendaagse Vlaming spreekt soms een mengelmoesje van verschillende dialecten, of het zogenaamde verkavelingsvlaams... Mijn kinderen kunnen geen Mechels meer spreken, en als zij het proberen is het vaak lachwekkend. Maar ook ik kan het niet meer zoals m'n grootouders. En deze grootouders spraken dan nog eens een aantal 'varianten' van datzelfde Mechels. M'n grootvader van Battel gebruikte andere uitdrukkingen dan m'n grootvader van Coloma. En deze laatste beweerde dan weer dan m'n grootmoeder, geboren op de Brusselsesteenweg weer net iets anders sprak (ook al was het maar een boogscheut verder...).
Welke herinneringen hebben jullie aan dat oude Mechels? Welke uitdrukking, welk woord is je bijgebleven? Welk is het kleurrijkste volgens jou? Is het 'buskammeree' of 'schètkont' of 'kazakdrôjer'... of...
Advertenties
Recente reacties
- @ JanHeb jij enig idee In
1 week 2 uren geleden - Hier nog een mooi staaltje
1 week 4 dagen geleden - Waar is Jan ?
1 week 4 dagen geleden - Mooie aanvulling, Thomas.
2 weken 4 dagen geleden - Mutara werd in 1955 zelfs
2 weken 4 dagen geleden - De Mwami in
2 weken 4 dagen geleden - Had de toenmalige koning van
1 week 2 dagen geleden - Bloemenstoet 1952
3 weken 3 dagen geleden - Was deze bus een latere
3 weken 5 dagen geleden - Geen stadsbus, dus, maar
4 weken 16 uren geleden
Buurtcomités
Statistiekjes
Mechelen Blogt telt 5.993 artikels en 89.432 reacties.
Verse foto's
Mechelen Mapt
En elke editie van de streekkrant staat er ergens een klein stukje over de actualiteit van Mechelen in het Mechels. Ik amuseer mij altijd met dit stukje te lezen. Meestal lukt het goed als je het hardop leest.
Als ik me niet vergis, worden er ook ergens lessen Mechels gegeven? (Oep z'n Mechels?)
PS.: ik vond ook die uitzending van de Laatste Show met Marc Uytterhoeven in het Mechels héél tof! En het liedje dat Gunther Neefs in het Mechels zong, is over de toonbanken ge-vlogen.
En dat liedje zet die typische Mechelse kenmerken nog wat sterker in de verf: de 'zuivere A', de eenklanken...
En als er binnenkort door de kinderen weer 'Sinte-Mette' zal worden gezongen aan de deuren, hoop ik dat ze het in het 'beschaafd' Mechels zullen doen... volgens aloude traditie. Gelukkig beseft men dat dit stukje folklore niet verloren mag gaan.
Toen ik eind de jaren '6O op de lagere schoolbanken zat, leerden we het 'keurige' "Sint-Maarten reed door weer en wind, zijn vurig paard droeg hem gezwind...". "Het Sinte-Mette op de kruk, gèft nen appel of e stuk" werd toen niet zo deftig bevonden...
Hierbij wil ik eerlijk toegeven dat ik in Antwerpen ben geboren, en Antwaarps kan ik toch nog altijd spreken hoor.
Ik zal wel heel gretig de reacties lezen die op deze topic zullen volgen.
Ik ben benieuwd.
Als ik op het werk sprak over mijne calpin dan wist geen kat waarover ik sprak. Ik weet nie of da ge wet wa de brie elf houven wilt zeggen? (het zich gemakkelijk maken?) Is dat uit het Mechelse?
Ook vind ik het spijtig dat steeds meer engelse woorden onze woordenschat binnensluipen en dat men er geen alternatieve nederlandse woorden voor zoekt. In het Zuid-Afrikaans bestaan er van die prachtige woorden zoals mollentrein...
Over Sinte Mette kom ik binnenkort in
detail terug want ik ga daar een blog over plaatsen
'Ne calpin' is naar eigen ervaring buiten Mechelen onverstaanbaar, hetzelfde mag gezegd worden van een 'kijeis' (kaars).
'Ze kwame der is mé e koa polleke aon' en je kan pas Mechelse als jde de klanken uit het volgende zinnetje de baas kan: 'droa koa roa oare' (3 koude rauwe eieren)
en dan is er natuurlijk nog de Mechelse 'sch'-klank...
al van gehoord?
Wie kent er nog zulke?
http://www.mechelen.be/oep_...
Van het Mechelse woordenboek tot de dialectlessen! Have fun
Wij spreken echter verkeerdelijk van een biesjemeuleke. Een biesjemeuleke is eigenlijk een meikever en die noemen we dan in het Mechels ne meulder.
Ik snap niet goed waarom dat ze van dat lieveheersbeestje in Mechelen een biesjemeuleke gemaakt hebben. In andere dialecten heet een meikever o.a een molenaarskever , een maalder etc... omdat het beest soms een soort bleke stof ( lijkt op meel ) op de dekschilden heeft - vandaar die molenaar, molen ,meuleken etc...
Voor de twijfelaars : de kadeejen staken vroeger een toespel deu het lààf van ne meulder ( meikever) deden er een draadje aan en lieten hem dan vliegen. In de plezante wandeling alluderen wij dan op "agusta" helicopters, maar we zingen er ook een liedje bij en dat gaat zo:
biesje, biesje meuleke
en da biesje ga na 't meuleke
oep zen blokskes
op zen sokskes
biesje biesje meuleken
En dat liedje ging dus over die helicoptermeikever (meulder)
Ouderen kennen dat allemaal.
Waarom ze in Mechelen plots dat biesjemeuleken gebruiken voor een lievenheerstbeestje is me een raadsel.
Kunde nog volgen, maar het is toch plezant.
Voor Mzechels dialect moeten jullie maar eens de plezante wandeling meedoen.
@Rudi; ik heb een aantal jaren geleden met jou en Ferre de plezante wandeling mogen meemaken, en ik heb er uitstekende herinneringen aan! Maar ik vermoed dat jullie beiden er ook onnoemelijk veel plezier aan beleven. Ik v ond dat jullie erg goed op mekaar inspeelden - correcte timing - en héél afwisselend.
Een aanrader voor wie nog niet mee op stap ging...
Als onze leerkracht Nederlands dit hoorde sprong hij uit zijn vel!
Maar we zijn inderdaad wijkgenoten. En OK, als ik je binnenkort nog eens tegen het lijf loop, zal ik me 'outen', en zullen we er eens ene op drinken. (Ik had je deze zomer bijna aangesproken op één van de donderdagavonden in de Kruidtuin; maar ja..., niet gedaan dus -maar 't zal nog wel eens gebeuren als ik je ontmoet 'oep Coloma' of "in 't stad'...
Maar nu dat ook mijn fotootje 'geopenbaard' is, zal het dus geen 'blind-date' meer zijn... ;)
door de intra-muros-Mechelaars in een grijs verleden zelfs smalend 'Biêstenhoek' genoemd ...).
Maar ook: Coloma, genoemd naar het Coloma-pensionaat van de Dames de Marie, die het eerder kochten van de Graaf van Coloma, die hier een buitenverblijf had.
Op het einde van de negentiende eeuw telde de bevolking nog maar een duizend inwoners - maar vandaag is het één van de grootste Mechelse wijken met meer dan 75OO inwoners.In 1896 werd het een zelfstandige parochie: Sint-Jozef-Coloma. ('Coloma ' werd extra vermeld uit dankbaarheid voor het schenken van grond door de Dames van Coloma, voor het bouwen van een voorlopige kerk - nu 't Kranske...).
Voilà, da's een beetje geschiedenis in een notendop over deze wijk, gelegen tussen spoorweg en Leuvense Vaart...
@ Markec: ja, nu ik ook uw gezicht heb 'ingeprent', loop jij ook niet meer incognito door de Mechelse straten. Een anjer in het knoopsgat in niet meer noodzakelijk...;) Als we mekaar binnenkort eens toevallig tegen het lijf lopen, drinken we er eentje op...
Ik ben er achter gekomen dat ne calpin Frans is toen mijn vroegere Franse baas dat plots in een zin gebruikte.Verder had men vroeger op de radio ( 2 denk ik) een soort kwis met dialectwoorden en als ik me nu goed herinner vroeg iemand uit het Herentalse ooit wat sallewaasse betekende, want dat was typisch voor daar etc... Ik wist dat direct want dat zeggen ze bij ons ook. Een rammeling krijgen. Een sallewaasse komt van salutation ( salutatie). Sindsdien gebruik ik dit ook in de plezante wandeling : Pattatte Leen kreeg da en salluwaasse van eure vent, nen echte vwajoe ( un vajou - frans voor bandiet).
Saluukes hé
In het nieuw administratief centrum, het Huis van de Mechelaar, is het beschermde pande aan de zakstraat 3, geïntegreerd. Vanaf april zalhet plaats bieden voor de jeugdraad en een jeugdcafé.
Bij een stemronde voor een naam, liet men de voorkeur blijken voor 'Metteko'. (andere kanshebbende namen waren: 'Plekpot', 'Gigant', 'Pagadder' en 'de Leubbe'.
De 'Metteko' staat voor jeugdig, speels en wat nonchalant, volgens jeugdraadvoorzitter Pieter-Jan Aeyels.
'Metteko' is afgeleid van 'marteko', wat 'aap' betekent.
(P.S.: ikzelf dacht altijd dat 'Metteko', ook al wordt het in Mechelen ook al eens gezegd, eerder een Brussels dialectwoord was... of heb ik ongelijk? Ik ben immers geen dialectexpert...)
Het staat er dus wel in vermeld - dus werd (wordt) het woord wel in Mechelen gebruikt... Maar typisch Mechels lijkt het me toch niet...
Welke 'deskundige' kan hier méér over vertellen?
Maar het wil wel zeggen dat 'onze Metteko' reeds een hele poos aanwezig is in onze contreien...
(maar ook dat deze 'Metteko', zoals ook Rudi het stelt, eerder een negatieve bijklank had...).
Maar goed, het is best een grappige naam, en ik wens de Mechelse jeugdraad veel succes voor de toekomst!
In de vertoning over Godfried van Boullion kom volgende tekst voor:
"... Zoo rap as ne metteko klefferden aai d' ooige vesten oep,..."
Het is en blijft een aap en wordt als spotwoord gebruikt.
Dit initiatief gaat uit van Clement Rochette en Warre Coremans.
Deze twee heren zitten nog boordevol plannen. Meer dan waarschijnlijk komt er een volgende cursus, zelfs nog een 'Academie van het Mechels'. Een hartewens van hen beiden is om om dialecttornooien te organiseren, liefst op TV.
En... volgens Marcel Kocken is het Mechels bijlange nog niet dood...
(deze reactie is een samenvatting uit het vandaag verschenen artikel, met foto's, in de Gazet van Antwerpen).
Enne wat vonden de cursisten zélf de mooiste Mechelse dialectwoorden?
'plekpleuster', 'boesjkameree', 'titantolleke', 'pjeirejheit'...
Wie oude teksten (bv. 19e-eeuwse) leest kan onmiddellijk constateren hoe onze taal (ook het dialect) veranderd is. In oude teksten is bv. sprake van een "spinnetje" of "spinneke" (en dit is geen kleine spin), maar de ruimte onder de trap en waar gewoonlijk ook de keldertrap was. Het "spinneke" werd gebuikt om o.m. de boter of margarine en de melk te bewaren. Maar welke jeugdige Mechelaar kent dit woord nog ? In de moderen huizen is geen "spinneke". Boter e.d.m. wordt thans bewaard in de koelkast (of "aoskas" zoals men in Mechelen)zegt. En het woord "spinneke" verdwijnt uit het dialect. En zo zijn er nog ontelbare woorden.
Maar, echte Mechelaars, blijf aub je Mechels dialect trouw !
Marcel Kocken
Kan iemand me vertellen wat raunwaunsaus is? Dat is het enige woord uit het liedje van Gunter Neefs dat we niet in het Nederlands kunnen 'vertalen'.
Rijnwijnsaus ?
ik weet niet dat de schrijfwijze juist is: uruze ( zenuwachtig)
van welke taal zou dat komen ?
Dit dialectwoord komt waarschijnlijk uit het Frans: 'rage' = woede, opwinding, kregeligheid, zenuwachtigheid.
vb.: 'Van erreuzje kost 'm zànen nestel nie loskràge'
'Ik zou potverdomme de muren kunnen neerkloppen van eurasie' (Felix Timmermans in 'Adriaan Brouwer')
Uitdr.: 'In erreuzje zààan' of 'in d'erreuzje zitte' = in een staat van opwinding verkeren, veel om de oren hebben.
(cfr. Hendrik Diddens in Woordenboek van het Mechels dialect.)
@linda : zeker en vast : rijnwijnsaus. Saus van Rijnse wijn. Vandaar komt ook het woord rens. van rijns. Zo zuur als rijnse wijn. Ik denk dat rens zelf een aanvaard NL woord is.
In het 3-maandelijks boekje 'De Mecheleir' staat ook steeds een 'woordenlijst' van AN naar het Mechels. Persoonlijk vind ik 6 euro betalen voor zo'n boekje wel wat overdreven, maar het is wel leuk om zo dat Mechels onder de knie te krijgen. Maar ik waag er me niet aan om het uit te spreken, zou als AN-er nogal raar klinken, vrees ik.
@Hanna1 (niet gecontroleerd): allé é maske, daveu moette ginne hiete patat in avve mond steeke, zeunne, om schoe mechels te klappe! Zelleufs een hollandse gelak as Katrientje hat da rap deu hoe dagge da doe!
@ Jan Goovaerts: Zou het kunnen dat dat tussenverdiepskamertje (?) in het Mechels " 't polderke' was ? Zeker ben ik niet maar het klinkt mij bekend in de oren.
Wanneer wordt dat Groot Dictee van het Mechels Dialect alweer gehouden ?
:-D
(Just an ID)
gim: De dag na uw fuif ;-)
Goe bezig, Fluppe ! Just wait and see !
:-D
Het Mechels scheeld van wijk tot wijk.Als je in den Hanswijkenhoek spreekt van "IK ET GIJRE NEN BOUTERHAM Mé POEPSJELà" zullen de meetste u wel vertaan,maar dan weer niet oep den Neckerspoel of Mechelen-Noord.
Allez, Jackie... Poepgelei of Peresiroop, dat zullen ze overal wel verstaan, peins ik !
@ Jan Goovarts: Mijn wieg (en hopelijk nog enkele andere dingen) stond op de Kerkhoflei, maar de meeste jeugdjaren bracht ik door op de Antwerpsesteenweg. 'Polderke en/of polderkamer' pikte ik op bij mijn schoonouders. Zij woonden in Battel maar kwamen begin jaren '30 uit Kapellen o/d Bos overwaaien. Wellicht heb je dus gelijk en zijn het geen Mechelse woorden.
Over de peiresiroup, luit ma giene siroup aan aaven baat smeire. :-)
@jan Goovaerts: zot giene saroop zaun?
Neeje Jukko,t'is saroup. "Zeute saroup,biêtesaroup"Nen bouterham mé saroup.(zie MWB deel 2,blz 171.)
hoi, kent er iemand de uitdrukking " iet goar slagen" ik denk da da iet goe onderhouden is of iemand goe swanjeren
@rudy: klopt als een bus: zorg voor iets dragen. De letter 'r' van goar heb ik nooit gehoord maar het zal zeker hetzelfde willen zeggen.
een lieveheersbeestje int mechels is een biechemeulleke
kevin, mij hebben ze altijd verteld dat dat een meikever is. Dan werd daar een draadje aan die poot gebonden en vloog em rond.-
Zal hierboven ook wel ergens staan.
@katrientje: in die post over het jans kerkhof had ge het over ' gelebber '. Ik herinner me dat een trui kon ' uitlebberen '. Is er een verband naar jouw weten?
nee, uitlebberen van kleding is eigenlijk lubberen (nee, geen verband met Ruud Lubbers ;-) ) , wat zoveel wilt zeggen als dat het begint te slobberen, uit model geraakt.
het lebberen wat ik bedoelde is euh ... nouja, soortemet aflekken? Een dier dat drinkt lebbert ook.
snappez vous?
@katrientje: wanneer ik voor de spiegel sta weet ik exactement wat je wil zeggen.
;-))
@Katrientje : biesjemeuleke is een interessant woord. De Mechelse naam voor een meikever is "ne meulder" komt overeen met maalder, molenaarskever etc... in andere dialecten. Der meikever noemt men ook wel eens een biesjemeuleken ( zie molen/malen/maalder= zelfde "oorsprong"). Alleen:op één of andere manier is in Mechelen een biesjemeuleke nu een lieveheersbeestje geworden. Vraag me niet hoe dat gebeurd is, maar het is een feit. Ik kan ook bewijzen dat ook in Mechelen een biesjemeuleke ooit een meikever was. Nl. met het liedje dat de kinderen zongen toen ze een meikever aan een touwtje lieten rondvliegen:
biesje, biesje meuleke
en dat biesje ging naar 't meuleken (loen)
van de raplamplam
van de meulestam
Biesje, biesje meuleken!
Maar ondertussen is bij ons een biesjemeuleken (verkeerdelijk) een lieveheersbeestje.
@ Rudy, en voor ge aan een mechels biesjemeuleke een koordje hebt gebonden, is het gestorven van "honger en dorst" gelijk de compagnie!
hoi, kem ondertusse het mechelsdialectwoordenboek gan leene in de bibliotheek achter en tis gôaslaan , toch mercikes veu de reakse
groetjes rudy
e vraagske: Ons ma sprak vreuger dikkels ouver "Gatspieollemie" Is da na e Mechels figuur of zoe ma een ootdrukking ve god en klaon Pierreke te bedoole?
'Gatspiolomie': schalks, plagend, of ontwijkend antwoord op vragen als: wie? voor wie? enz.
'veu wee? - veu gatspiolemee!'
(woordenboek van het Mechels dialect - Hendrik Diddens)
Beste Marcel,
Ik ben afkomstig uit Sint-Joris-Winge, mijn ouders uit Heverlee . Misschien dat één van mijn voorouders uit Mechelen afkomstig was, maar wij hadden thuis ook " een spinneke " : een kleine bergruimte onder de trap waar allerlei proviand ( melk, krieken op jenever, confituur, ...) werd bewaard .
Ik ben een dertiger, misschien niet meer echt jeugdig te noemen, maar wij gebruikten het woord wel degelijk ! Ik geef het door aan mijn kinderen .
Mijn vader zei destijds dat het woord eigenlijk afkomstig zou zijn van het woord " spinde ", wat voorraadkast of provisiekast betekent .
In het Duits spreekt men ook over " spind " .
Met vriendelijke groeten,
Hilde
Van een polderkamer heb ik nooit gehoord, mijn grootmoeder noemde dat den antersol. Ook weer van Franse oorsprong, denk ik: entre-sol, tussenverdieping.
Voor nieuwere woorden komt geen echte Mechels woord meer, mijn kozijn Luc B. zaliger maakte echter nieuwe woorden.
Zo zeggen we 'aardgas' in het AN. Luc maakte er Mechels van: 'W'hemme en neef stouf oep jijrgaus' :-)
En wie van de jeugd zou er nog een "laovètkas", "schofferdaone", "ne scheiresleep",'n kaffebêûs of" of nen bamboesjeur" kennen??